به گزارش سرمایه فردا، در کشور ما حمل و نقل جاده ای نقش غیرقابل انکاری را برای جابجایی بار و مسافر دارد. آنهم با فاصله ای زیاد با حمل و نقل ریلی یا هوایی یا دریایی. این در حالی است که به همان نسبت، سهم خودروهای سنگین در حوادث و تصادف های جاده ای نیز در ایران از اکثر کشورهای دیگر جهان بیشتر است. موضوعی که آثار آن حتی به شهرها و تصادف های شهری نیز کشیده شده است و در سالهای اخیر، کامیون ها و اتوبوس ها سهم معناداری را در آمار تصادف ها به خود اختصاص داده است. جمیع این موارد باعث شده تا بر اساس آخرین آمارهای موجود، خودروهای سنگین در تصادفات رانندگی شهری منجر به مرگ سهم و دخالتی ۲۱ درصدی را داشته باشند ضمن آنکه در تصادفات منجر به فوت جاده‌ای نیز، رقمی معادل ۲۱ تا ۲۷ درصد آمار تصادف ها به خودروهای سنگین مربوط می‌شود.آماری که تقریبا با هم برابرند! در این میان به گفته کارشناسان، عوامل موثر در تصادفات کامیون ها و خودروهای سنگین را می توان در سه بخش عوامل انسانی، جاده ای یا نقایص فنی و فرسودگی کامیون ها خلاصه کرد. اما کدامیک از این عوامل نقش موثرتری را در بروز تصادفات دارند؟
سرهنگ رابعه جوانبخت، رئیس اداره تصادفات پلیس راهور تهران معتقد است که نمی توان سهم هر یک از این عوامل را در بروز حوادث خودروهای سنگین و بخصوص کامیون ها به طور دقیق مشخص کرد ولی بی شک عامل انسانی نقش مهمی در این میان دارد. او با اشاره به این نکته که بیشتر تصادفات خودروهای سنگین به دلیل این است که عابران و موتورسواران در نقاط کور قرار می‌گیرند، به «هفت صبح» می‌گوید: «نقاط کور توسط رانندگان رویت نمی‌شود اما در مواقعی هم رانندگان خودروهای سنگین مقصر هستند، چون در لاین سبقت حرکت می‌کنند. این تخلف در ساعات پایانی روز و شب‌ها بیشتر اتفاق می‌افتد و می‌تواند منجر به تصادف شود.»
به گفته جوانبخت دراغلب تصادفاتی که خودروهای سنگین عامل آن هستند، این حوادث منجر به فوت یا جرح می‌شوند، ضمن آنکه، خودروهای سواری اکثرا آسیب‌های شدیدی را متحمل می شوند، در حالی که در کمتر مواردی دیده می‌شود که رانندگان خودروهای سنگین آسیبی ببینند!
او سرعت زیاد کامیون‌ها را از جمله عوامل موثر انسانی در افزایش آمار تصادفات رانندگی عنوان کرده و می گوید: برخی از رانندگان کامیون های سنگین علاقه زیادی دارند که با وجود سنگینی وزن خودرو و بارزیادی که حمل می کنند، با سرعت در جاده ها رانندگی کنند. غافل از اینکه وقتی در مواقع اضطراری، ترمز می کنند نمی توانند ماشین را کنترل کنند و همین امر باعث تصادف های سختی می شود.
رئیس سابق پلیس راه کشور: در جاده‌هایی مانند کهنوج، طبس و بسیاری مناطق دیگر ممکن است حتی در فواصل ۳۰۰ کیلومتری هم توقفگاهی نباشد. موضوعی که می تواند بسیار خطرناک باشد چرا که خستگی ناشی از رانندگی های طولانی تمرکز راننده را کم کرده و می تواند باعث خواب آلودگی وی شود که همین امراحتمال بروز تصادف های سنگین و جبران ناپذیررا افزایش می دهد
رئیس اداره تصادفات پلیس راهور تهران در ادامه با بیان این که جهت کاهش آمار تصادفات خودروهای سنگین، در ورودی و خروجی‌های شهرها چک و کنترل انجام می‌شود، می‌گوید: «یکی از دلایل مهمی که در تصادفات خودروهای سنگین نقش دارد، وجود نقص در تجهیزات به ویژه لاستیک هاست. اگر عاج لاستیک‌ها خوب نباشد یا راننده از لاستیک صاف استفاده کند، ترمزگیری خوب انجام نمی‌شود. از سویی دیگر از آن جایی که این خودروها بارهای سنگین حمل می کنند، لاستیک‌ها زود صاف می‌شوند، از این رو بازدیدها و تعویض لاستیک‌ها باید جدی‌تر گرفته شوند. البته به دلیل گرانی و هزینه بالا این امر معمولا مورد غفلت رانندگان قرار می‌گیرد.»
ولی شاید جالب باشد که بدانید به اعتقاد بسیاری از راننده های حرفه ای، رانندگان خودروهای سنگین در گذشته، بسیار خبره‌تر از امروزی‌ها بوده اند. موضوعی که جوانبخت هم آن را تایید می کند و می گوید: « در گذشته هر خودروی سنگینی راننده خاص خودش را داشت چون رانندگی با هر کدام؛ مهارت ویژه‌ای را می‌طلبید. به عنوان مثال کسی که راننده میکسر بود الزاما پشت فرمان یک ماشین ده چرخ نمی‌توانست راننده خوبی باشد. حالا ما هم شاهد آن هستیم که رانندگی تخصصی خودروها چقدر می تواند در کاهش تصادف ها موثر باشد چون راننده ها پس از سالها رانندگی، کاملا به همه فوت و فن آن آشنا هستند و با مسایل فنی آنها نیز آشنا هستند. برای همین ما هم معتقدیم که هرکدام از خودروهای سنگین راننده ماهر خود را می‌طلبد. با این حال متاسفانه در سالهای اخیر قشر جدیدی از رانندگان جایگزین قدیمی‌ها شده‌اند که مهارت چندانی ندارند و در عین حال احساس مسئولیت نمی‌کنند، چون ممکن است مالک خودرو نباشند و با توجه به این موضوع حتی جریمه شدن هم برای این افراد بازدارندگی ندارد و مانع از انجام تخلف از سوی آنها نمی‌شود.»
به اعتقاد او، کسی که قانون گریز است، فرصت تخلف را ایجاد می‌کند با این همه برای آن بخش از افرادی که مهارت کافی ندارند، شرکتهای حمل و نقلی باید آزمون‌های تخصصی و حرفه‌ای قبل از جذب بگذارند؛ گرچه به گفته جوانبخت پلیس‌های راه و شهری هم به نوبه خود بابت وزن کشی یا دیگر تخلفات راننده های کامیون و اتوبوس ها، توقیف و جریمه‌های سنگین در نظر می‌گیرد.
به گفته دکتر علیرضا اسماعیلی، کارشناس حوزه حمل و نقل و ترافیک، استاد دانشگاه و رئیس سابق پلیس راه کشور، کامیون‌ها و خودروهای حمل بار تکنولوژی بسیار قدیمی و حتی مربوط به ۵۰ تا ۶۰ سال قبل دارند و نگهداری از آنها هم معضلات خود را دارد. از سویی بارها باید از بنادر مختلف تا مرکز کشور و اقصی نقاط برسد. آنهم به هر قیمتی، و همین عاملی می شود برای آنکه بروز چالش های جاده‌ای از جمله همین تصادف های بین جاده ای تقریبا هیچ گاه متوقف نشود. اسماعیلی در این زمینه به «هفت صبح» می گوید: متاسفانه پراکندگی بخش های مختلف کارخانجات و جابجایی‌ها با یکدیگرهم خوانی ندارد، به عنوان مثال مرکز صنعت خودروسازی در تهران قرار دارد اما محل رنگ آمیزی اتاق‌های خودرو در استانی واقع در شرق کشور قرار دارد. در این میان به اجبار اتاق‌ها از استانی به استان دیگر جابجا شده و باز دوباره به کارخانه مبدا باز می‌گردند. البته به غیر از موضوع خودروها بسیاری از کالاها هم مشمول این موضوعات هستند، به عنوان نمونه گوجه فرنگی در یک منطقه کاشت می‌شود، رب آن جایی دیگر گرفته می‌شود. این گونه مباحث آمایشی نقاط استقرار کارخانجات، سفرها را مضاعف می‌کند. گرچه معتقدم با یک مدیریت قوی می‌توان در عرض یک تا دو سال تمامی این نابسامانی‌ها را سامان داد.
حتما در جاده‌ها موج‌ها و شیب‌های عمیق را دیده اید. نقوشی از فرسودگی‌های جاده‌ای، که یکی از مهمترین دلایل شکل گیری آنها مربوط به کیفیت پایین آسفالت ها و طراحی های جاده ای است که راننده های خودرهای سنگین حمل باررا مجبور می کند تا به ویژه در نزدیکی سرعت گیر ها، مجبور به ترمزهای شدید و مکرر شوند. اسماعیلی بر این موضوع صحه گذاشته وخستگی در فضای خاص بیابانی و جاده ای را از جمله عوامل بروز حوادث جاده ای می داند و می گوید: «فقدان محیط‌های استراحتگاهی از دلایل دیگر بروز تصادفات جاده‌ای هستند. در جاده‌های کشورهای پیشرفته در فواصل ۱۵ تا ۳۵ کیلومتر استراحتگاه تعریف شده و همه وسایل و تجهیزات لازم برای استراحت رانندگان خودروهای سنگین از محل دوش گرفتن تا بازی و زمین تنیس و پینگ پنگ و محل خواب، در این نقاط برای آنها پیش بینی شده است تا راننده با توقف در آن منطقه خستگی‌های جسمی و روحی خود را تخلیه کند. در کشور ما نیز البته توقفگاه‌های زیادی وجود دارد اما بیشتر برای رانندگان خودروهای سواری تعریف شده اند. گرچه در جاده‌هایی مانند کهنوج، طبس و بسیاری مناطق دیگر ممکن است حتی در فواصل ۳۰۰ کیلومتری هم توقفگاهی نباشد. موضوعی که می تواند بسیار خطرناک باشد چرا که خستگی ناشی از رانندگی های طولانی تمرکز راننده را کم کرده و می تواند باعث خواب آلودگی وی شود که همین امراحتمال بروز تصادف های سنگین و جبران ناپذیررا افزایش می دهد .»
این استاد دانشگاه در خصوص افزایش احتمال تصادف در جاده‌های یکنواخت و کویری می‌گوید: «در جاده‌های کویری و یکنواخت حالتی مانند هیپنوتیزم جاده‌ای یا خلسه جاده‌ای اتفاق می‌افتد. همین مساله باعث می شود تا حتی اگر راننده، به اندازه کافی استراحت و خواب کافی هم داشته باشد، اما به دلیل یکنواختی محیط، هوشیاری خود را کم کم از دست بدهد. دقیقا مانند استادی که به صورت یکنواخت و طولانی صحبت می‌کند و باعث خواب آلودگی دانشجوها می‌شود. برای همین هم هست که اغلب واژگونی کامیون‌ها نیز در جاده‌های طولانی و یکنواخت و بخصوص جاده های کویری اتفاق می‌افتد که این هم از جمله نواقص جاده های ما و طراحی آنهاست.شاید جالب باشد که بدانید در دنیا برای جلوگیری ازبروز این گونه تصادفات، در طول جاده، ماکت ها و سازه های مصنوعی مانند آبشار یا محیط‌هایی برای رفع یکنواختی بصری ایجاد می‌کنند.»
«از قدیم الایام استعمال برخی مواد مخدر در بین تعدادی از راننده های جاده ای، برای بیدار و هوشیار ماندن رایج بوده است. حقیقتی تلخ اما واقعی.» اینها را اسماعیلی می‌گوید و توضیح می‌دهد که این نگاه غلط همچنان هم وجود دارد که در نهایت باعث می شود تا راننده های ماشین های سنگین کم کم و ناخواسته معتاد شوند. حتی در برخی پایانه‌های بار، ابزار و آلات مربوط به استعمال مواد مخدر هم پیدا می‌شود و دسترسی به مواد مخدر هم برای رانندگان کامیون‌ها با هدف مدیریت خواب، بسیار آسان است! این موضوع خیلی خطرناک است چرا که با زیاده روی در مصرف مواد، عوارضی مانند کاهش هوشیاری، برهم زدن خوردن و کاهش سرعت تصمیم گیری در رانندگی اتفاق می‌افتد که خود این عوامل باعث بروز تصادف های جدی می شوند.
او در ادامه به عامل دیگری هم اشاره می کند که کمتر به آن توجه می شود: «در بخش جابجایی بار، موضوع سرعت در انتقال و جابجایی بار فاکتور بسیار مهمی است. در برخی موارد، مشکلاتی مانند نقص فنی ماشین یا هر اتفاق جانبی می‌تواند زمان‌بندی راننده را به هم زده و باعث بروزاسترس در آنها شود. استرسی که می تواند باعث شود تا تمرکز راننده به هم بخورد و از لحاظ روحی و روانی به هم بریزد و در نهایت ضریب احتمال بروز حادثه در وی افزایش پیدا کند».
چالش بعدی در مورد حوادث جاده ای، هزینه های بالای نگهداری خودروها وفرسودگی آنها است بخصوص آنکه با توجه به وجود تحریم ها، تعویض این قطعات به موقع اتفاق نمی‌افتد. موضوعی که اسماعیلی نیز از آن به عنوان یکی دیگر ازعوامل افزایش آمار تصادف ها،یاد می کند و می گوید: اصولا تعویض تایر اتوبوس‌ها و کامیون ها، لنت‌ها و سایر موارد با تاخیر اتفاق می‌افتد. چون قیمت قطعات آنها به شکل عجیب و غریبی بالاست و مالکان ترجیح می دهند تا لحظه آخر از تعویض آنها شانه خالی کنند. درحالی که همین نقایص فنی به تنهایی می تواند موجب افزایش آمار تصادفات شوند. مثلا همین چند وقت قبل، در یکی از حوادث تلخ نوروز که در آن اتوبوسی در محور کرمان – راور واژگون شد، چه بسا اگر چکاپ انجام می‌شد، این اتفاق تلخ رقم نمی‌خورد.
اسماعیلی هم مانند جوانبخت معتقد است که برای رانندگان باید دوره‌های اجباری آموزشی و بازآموزی در فواصل زمانی منظم با محوریت موضوعاتی مانند تحویل، حمل بار، بسته بندی، حمل مواد خطرناک و… پیش بینی شود. او در این زمینه تصریح می کند: چه بخواهیم و چه نخواهیم، تکنولوژی ساخت و مشخصات فنی خودروها، قوانین و حتی رفتار رانندگان سال به سال تغییر می‌کند و به روز می شود برای همین باید آموزش‌های به روز به این رانندگان ارائه شود. بسیاری از رانندگان خودروهای سنگین در حین رانندگی فیلم می‌بینند، هم زمان پیامک هم می‌دهند و غذا هم می‌خورند! در حالیکه یک پیامک می‌تواند فاجعه‌ای ایجاد کند. یا مثلا نقاط کور ماشین‌ها هم باید به سایر رانندگان آموزش داده شود چرا که بسیاری ازخودروهای سنگین در همین نقاط کور، باعابران پیاده یا موتورسیکلت‌ها تصادف می کنند. برای همین اگر به رانندگان درمورد این موضوعات آموزش داده شود، آمار تصادفات هم کاهش پیدا می کند.
این کارشناس بخشی از این مسئولیت را نیز متوجه شرکتهای تعاونی می داند و می افزاید: این شرکت ها نیز باید هنگام جذب رانندگان اتوبوس‌ها و کامیون‌ها باید مصاحبه‌های تخصصی، فنی، عملی، روانی و رفتاری را به صورت جدی داشته باشند تا در بدو استخدام رانندگان مجرب پالایش شوند.
اینها همه، عواملی هستند که تصادفات رانندگی را رقم می زنند که یک پای آن کامیون ها هستند. عواملی که با راهکارهایی مانند آموزش های کاربردی، فرهنگ سازی، نظارت بر قیمت ورود و عرضه قطعات و… به شکل قابل توجهی از حجم آمار تصادفات کم کرد. تصادفاتی که هر کدام می تواند چندین برابر یک تصادف معمولی خسارت های مالی و حتی جانی را به همراه داشته باشد.
در پی افشای استفاده ارتش اسرائیل از خدمات ابری و هوش مصنوعی مایکروسافت برای نظارت…
هنوز چند ماه از اجرای طرح انتقال آب از خلیج فارس به اصفهان و سخنان…
با شکست قطعنامه تعویق مکانیزم ماشه و بازگشت تحریم‌های شورای امنیت، پرونده هسته‌ای ایران وارد…
در روزگاری که نهادهای رسمی فرهنگی با بحران مشروعیت و کارآمدی مواجه‌اند، موسیقی ایران راه…
در حالیکه تحریم‌های غرب با هدف فلج‌سازی اقتصادهای مستقل طراحی شده‌اند، کشورهای متحد مقابل آمریکا…
در فصل گاوبانگی، زمانی که جنگل‌های شمال ایران آوای جفت‌گیری مرال‌ها را در خود می‌پیچند،…