اگر تپه بماند، شهر نفس می‌کشد

به گزارش سرمایه فردا، در شهری که به «هزار تپه» شهرت دارد، هر تپه نه‌فقط یک پستی‌وبلندی طبیعی، بلکه بخشی از حافظه تاریخی و زیست‌محیطی آن است. تپه قوپال، با ارتفاع ۴۰ متری‌اش در قلب سنندج، یکی از همان تپه‌هایی‌ست که هم‌زمان چشم‌انداز، خاطره، و تنفس‌گاه شهر است. اما امروز، این تپه در معرض تهدیدی است که از دل سندهای مالکیت و طرح‌های ساخت‌وساز برمی‌خیزد—تهدیدی که اگر مهار نشود، نه‌فقط یک تپه، بلکه بخشی از هویت شهری سنندج را خواهد بلعید. در حالی‌که طرح ساماندهی تپه‌ها، قوپال را به‌عنوان یک محور فرهنگی و ادبی تعریف کرده، برخی افراد ذی‌نفوذ با استناد به اسناد مالکیت، خواهان ساخت‌وساز در رأس این تپه‌اند. اکنون، تصمیم‌گیری درباره سرنوشت قوپال، آزمونی است برای مدیران شهری، نهادهای قضایی و وجدان عمومی؛ آزمونی میان منافع کوتاه‌مدت و میراثی که باید برای نسل‌های آینده حفظ شود.

این تپه به دلیل همجواری منزل منظومه سرای مشهور این شهر به نام زنده یاد محی الدین حق شناس مولف کتاب منظوم« شاره که م سنه»، مورد توجه ادبا و شعراست و همه مردم نیز به لحاظ اکولوژیکی حس نوستالژی به خاک این تپه دارند که با دست درازی به آن، شناسنامه زنده تپه قوپال نیز مهرباطل می خورد. موقعیت تپه قوپال مرکز شهر سنندج ودر مجاورت میدان اقبال قرار گرفته و هویت‌مندی این تپه در مقیاس محلی بسیار بالاست، به گونه ای که از قدیم الایام نام گذاری مناطق مسکونی پیرامون آن قوپال بوده است. هم اکنون نیز محله مجاور خیابان صفری مشهور به محله قوپال است.براساس اطلاعات اینفوگرافیک طرح ویژه ساماندهی تپه های سنندج، مساحت کل توده تپه قوپال ۱۳۸ هزار و ۵۵۲ متر مربع که نسبت کل مساحت توده به نسبت کل مساحت تپه ۹.۵۷ درصد است.

کل مساحت فضاهای خالی و سبز تپه قوپال ۱۳هزار ۳۵۱ مترمربع با نسبت فضای های خالی و سبز به کل مساحت تپه ۵۸.۵ درصد اعلام شده است.

همچنین بنا به همین اطلاعات ثبت شده درطرح ویژه ساماندهی تپه های سنندج، کل مساحت راه های دسترسی به تپه قوپال ۸۷هزار و ۳۹۴ مترمربع با ارتفاع ۴۰متری قعر تا راس تپه، است

درطرح ویژه ساماندهی تپه ها،شهر سنندج به شهر هزار تپه شهرت دارد، چرا که این شهر تاریخی به لحاظ موقیعیت داخل محدوده قانونی همان محدوده شهری حدود ۶۰ تپه دارد که این تپه ها در مساحت ۴ هزار و ۲۷۷ هکتار پراکنده شده است، به عبارتی مساحت کل تپه ها از کل مساحت محدوده شهری سنندج یک هزار و ۵۶۶ هکتار معادل ۳۶ درصد برآورد شده است. حالا از مجموع کل تپه ها، ۲۷ تپه امکان بارگذاری فضای سبز را هنوز دارد،یعنی یا ساخته نشده یا بخش و قسمت اعظمی از آن تپه ها مانده اند، اما بر روی  ۳۳ تپه ساخت وساز صورت گرفته است.

سرنوشت  نامعلوم تپه قوپال

تپه قوپال که این روزها شماری از افراد با در دست داشتن سند، مدعی ساخت و ساز مسکونی هستند، در واقع قربانی سیاست چندگانه عملکرد مسئولان شده است، اینکه طی چه فرایندی مالکیت این تپه به یک نهادغیر دولتی منتقل شده است و زمان این نقل و انتقالات،مسئولان مدافع تپه قوپال کجا بوده اند و چرا همان موقع مانع نشده اند؟ تا لحظه تنطیم این گزارش این موضوع مهم بر چشم مردم و رسالت رسانه ها نهان مانده است.چرا اگر همان روز اول مدیران راه انتقال مالکیت تپه به نام یک نهاد غیردولتی را سد می کردند،حالا امروز شاهد این رخداد تلخ بر سینه تاریخی تپه قوپال نبودیم، چرا که هرگز این نهاد غیردولتی نمی توانست برای این تپه تاریخی، سند مالکیت صادر و به راحتی به افراد همیشه مترصد ساخت وساز واگذارکند.

به نظر مدیر و مشاور مادر طرح ویژه ساماندهی تپه‌های سنندج، افراد مدعی و ذینفع با دردست داشتن سند متقاضی احداث دیواره ای از بلوک های آپارتمانی درپیرامون منطقه راس تپه اند که به نوعی موجب تضعیف عملکرد عمومی، فرهنگی و اکولوژیک این تپه می شود.

دکتر «بختیار بهرامی» عضو هیات علمی گروه شهرسازی دانشگاه کردستان، روند کنونی دفاع از تپه قوپال را«مناقشه برانگیز» می داند و می گوید با توجه به مدارک مالکیتی موجود،معقول ترین راه نجات  قوپال از ساخت و ساز،سازش با افراد ذینفع از طریق تهاتر است.

این پژوهشگرحوزه تپه ها معتقد است که مدیران شهری به جای اعمال سیاست تقابلی، دیپلماسی گفتمان اقناع افراد ذینفع را بر میز مذاکره بگذارند،چراکه حفظ اموال عمومی شهروندان،رسالت مهمی است‌که باید به تاریخ پاسخگو باشیم.

گفته می شود که ذینفعان حاضربه تهاتر زمین همتراز با ارزش موقعیت مکانی و مادی تپه قوپال بودند.اما شهردارسنندج علیرغم قول تهاتر، زمینی را به ذینفعان پیشنهاد داده است که هرگز قابل قیاس با ارزش موقعیت مکانی و مادی تپه قوپال نبوده و آنان بعد از معرفی زمین، از تصمیم خود منصرف شده اند،که این رسالت شهردار و شورای اسلامی شهر را درمقابل احقاق حقوق شهروندی صیانت از تپه ها دو چندان می کند.

این استاد دانشگاه، شفاف سازی کرد که اگر مسئولان دستگاه های ذیربط نسبت به قانع سازی افراد دارای سند، اقدام علمی و کارشناسی نکنند، بدون شک حیات تپه قوپال زیر چنگال ماشین آلات ساختمانی و علم شدن واحدهای مسکونی به خطر جدی می افتد؛چرا که این افراد در صورت عدم سازش از طریق گفتمان تهاتر،متوسل به اهرم فشارقدرت، برای ساخت و ساز می شوند.

عضو هیات علمی گروه شهرسازی دانشگاه کردستان، هشدار داد که در صورت هر گونه ساخت و ساز در تپه قوپال با توجه به بافت به غایت فشرده،متراکم ومصنوع اطراف تپه ازجمله میدان اقبال وچهار راه صفری،زندگی شهروندان سنندجی به ویژه سالمندان در آینده نه چندان دوربه دلیل سرعت تغییرشرایط اقلیمی، شدت امواج گرما، افزایش ساخت وساز و تردد خودروها به خطر می افتد،پس با این وجود،حفظ این تپه برای اجرایی شدن هشت پیشنهاد طبقه بندی شده در طرح ساماندهی تپه قوپال ضروری است.

بدون تردید مدعیان مالکیت، به اهمیت عملکرد عمومی، فرهنگی و اکولوژیک تپه قوپال کاملن آگاه هستند و می دانند که این تپه شناسنامه هویت فرهنگی شهرتاریخی سنندج است، که هر نوع اسکان گزینی بر روی آن از نگاه شهروندان منفی و به نوعی طرد اجتماعی است، که راه برون رفت از این شرایط تاریخی، استقبال آنان از طرح تهاتر با هدف صیانت از تپه قوپال است که در این شرایط نام آنان در تاریخ جاودانه وگرنه تاریخ بی رحمانه قضاوت خواهد کرد.

طرح ویژه ساماندهی تپه های سنندج

در طرح ویژه ساماندهی تپه های سنندج که با مدیریت «بختیار بهرامی» تهیه شده است، مشخصات موضوع تپه قوپال فرهنگی و هنری با توجه به همجواری خانه استاد «محی الدین حق شناس»ثبت شده است.

در این طرح ایجاد پارکی با محوریت فرهنگی و ادبی( توجه به شعر معاصر سنندج و شاعر محی الدین حق شناس) باهدف چشم انداز توسعه تپه قوپال پیش بینی و پیشنهاد شده است.

افرون بر این مورد مهم فرهنگی _ هنری، ۷ اولویت طبقه بندی شده ازجمله بازنگری اساسی در پیشنهادات طرح تفصیلی و تغییر کاربری مسکونی کم تراکم زیاد و آموزشی ( دبستان) واقع در منطقه راس به کاربری پارک، بازنگری در پیشنهادات طرح تفصیلی وحدف معبر ۱۰ متری پیشنهادی درمنطقه راس تپه، جلوگیری از هرنوع خصوصی سازی ارضی تپه، حفظ و ارتقا شکل و ساختار طبیعی تپه و ترمیم ترانشه ها و مداخلات انسانی با اولویت استفاده از عناصر طبیعی و رعایت مقیاس انسانی باهدف ساماندهی تپه قوپال ترسیم  شده است.

از دیگر سو کارشناسان این طرح ویژه، همچنین بر احداث فضای عمومی در منطقه راس تپه، ایجاد پوشش گیاهی با کیفیت درمنطقه راس ومیانه تپه وگسترش و ادامه شبکه معابر مهم واقع در بافت مسکونی اطراف، روی اراضی تپه به منظور افزایش نفوذ پذیری تاکید کرده اند.

درتحلیل این طرح هر نوع کاربری مسکونی ( تراکم کم) و آپارتمانی در راس، میانه و قعر تپه قوپال ممنوع وتنها کاربری مسکونی با تراکم متوسط و زیاد در قعر مجاز است.

ساخت مراکز تحقیقات و فناوری شامل مدارس عالی و دانشگاه ها،حوزه های علمیه و دانشکده ها،دانشسراها، مراکز تحقیقاتی و پژوهشی وعلمی کاربردی و پارک فناوری در راس، میانه وقعر تپه ممنوع اعلام شده است.

هرنوع تغییر کاربری اداری و انتظامی، تجاری و خدمات انتفاعی در راس و میانه تپه قوپال ممنوع و در قعر هم کلیه عملکردها و فعالیت های کاربری های اداری و انتطامی و خدمات انتفاعی منوط به رعایت شرایط مندرج در مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران مورخ دهم خردادماه ۱۳۸۹ پیرامون تعاریف و مفاهیم کاربردهای شهری و تعیین سرانه هاست.

به اعتقاد مدافعان صیانت از تپه قوپال، تنها راهکار برای نجات تپه قوپال، مداخله مستقیم استاندار کردستان و دستگاه قضایی به ویژه دادستان برای حل مناقشات،جانمایی زمین تهاتر به ارزش تپه قوپال و واگذاری آن به ذینفعان است.