توشه سفر سیستان و بلوچستان

قاسم خرمی: روز سه شنبه ۲۹ آبان عازم زاهدان شدیم تا مقدمات نخستین سفر استانی آقای دکتر پزشکیان (در بخش‌های مرتبط با وزارت صمت ) به استان سیستان و بلوچستان را فراهم سازیم. البته آقای مهندس اتابک وزیر صمت در همان روزهای اول استقرار، در اولین سفر استانی به سیستان و بلوچستان رفته بود و در این سفر هم حضور داشت. از طرف رئیس جمهور معین شهرستان مرزی میرجاوه شده بود که به نمایندگی از ایشان به این شهر سفر کند. به بررسی مسائل و مشکلات سیستان و بلوچستان بپردازد.
صبح پنج شنبه، اول آذر برنامه‌های رسمی رئیس جمهور شروع شدو و بعد از بازدید از پارک علم و فناوری به اتفاق وزیر صمت در نشست مشترک با فعالان اقتصادی استان شرکت کردند.

مشکلات مطروحه فعالان اقتصادی، تقریباً همان گلایه‌های همیشگی سرمایه گذاران و کارآفرینان از وجود مقررات دست و پاگیر راضی نیستند. عدم تخفیفات مالیاتی و حقوق دولتی و نیز فقدان برنامه‌های تشویقی برای جذب سرمایه گذاری ها و از این قبیل مباحث بود.

تنها مایه خوشحالی آنها، انتصاب استاندار بومی بود که امیدواری جای انتقادهای تند و گزنده را گرفته بود و این را می‌شد به عینه دید و شنید. احساس می‌کردند که به یک مطالبه تاریخی دست یافته اند.

سیستان و بلوچستان نقطه اتصال خاورمیانه به هند

استاندار بلوچ و اهل سنت جدید سیستان و بلوچستان در همان قالب‌های رسمی و اداری حرف می‌زد. فقط یک جا اشاره ظریفی کرد که مثلاً بازارچه‌ها و پایانه‌های مرزی که در دولت قبل افتتاح شده، هنوز به بهره برداری نرسیده است. این افتتاح‌های زودرس هم (بعد از کلنگ زنی‌های مکرر) شاید از اختراعات مدیریتی ما ایرانی‌ها باشد.

ظهر همان روز، به همراه تیم همراهان وزیر صمت به سمت شهر مرزی میرجاوه حرکت کردیم. در حدود ۹۰ کیلومتری زاهدان قرار دارد. ناگفته نماند که زاهدان فقط یک استان مرزی نیست. در واقع نقطه اتصال خاورمیانه به شبه قاره هم محسوب می‌شود.

جاده‌ای که از زاهدان به میرجاوه می‌رفت، در امتداد مرز پاکستان قرار داشت. در دو طرف مرز پاسگاه‌های دو کشور قابل مشاهده بود. در سمت پاکستان رشته کوه‌های تفتیده و تو در توی و نسبتاً هولناکی به نظر می‌رسید. این مسیر احتمالاً منشأ بسیاری از حملات پراکنده و نا امنی‌های اشرار و معارضین به درون کشور باشد. سربازان جوانی را می‌دیدم که به صورت آماده باشد، کل نوار مرزی را زیر نظر داشتند.

تخلف در گمرک پاکستان

وزیر صمت در طول مسیر در گمرک و پایانه مرزی و چند جای دیگر پیاده شد و ضمن بازدید با مدیران، مردم و مسئولان محلی گفتگو کرد. عصر همان روز هم جلسه شورای اداری میرجاوه برگزار شد. مردم و مدیران محلی گلایه و تقاضا داشتند که واردات در حد تجارت چمدانی برای مردم مرزی میسر باشد. آنها به درستی اشاره داشتند که پاکستان یک کشور بی دولت و بی قانون است و به موافقت نامه‌های مرزی احترام نمی‌گذارد. یک واردکننده دام می‌گفت قوانین آنها به شکلی است که اگر گمرک ایران یک ساعت در صدور مجوز تأخیر کند، مقامات پاکستان، می‌توانند، کل دام‌ها را به مزایده بگذارند.

دختر بچه‌ای در طول مسیر جلوی آقای اتابک را گرفت و در چند جمله کوتاه و اثر بخش تقاضای ساخت مدرسه‌ای توسط وزارت صمت کرد که در جا با موافقت وزیر صمت مواجه شد. این فشرده‌ترین نوع دیپلماسی نتیجه بخش بود که من به چشم دیده بودم

شب برگشتیم به محل اقامت و از طریق تلویزیون نشست رئیس جمهور با مطالبه گران استان و فعالان ستاد انتخابات آقای پزشکیان را تماشا کردم. خیلی صریح و با صداقت حرف می‌زدند.

انتقاد اهالی سیستان و بلوچستان

به صورت ضمنی اهالی سیستان و بلوچستان انتقاد داشتند که در دولت پزشکیان از فعالان ستادهای انتخابات او استفاده چندانی نشده است. یکی به شوخی یا جدی تکه سنگینی به رئیس جمهور انداخت و گفت: «آقای پزشکیان، شما که فعلاً تنها نماینده ما در دولت چهاردهم هستید…!» آقای پزشکیان و حضار خندیدند و دست زدند.

این روزها، پزشکیان بودن هم کار راحتی نیست. اما به گمانم رئیس جمهور از اینکه حداقل به بخشی از قول‌های خودش در خصوص سیستان و بلوچستان اعم از انتخاب استاندار بومی وفا کرده بود خوشحال بو. انجام اولین سفر استانی به این استان و نیز تلاش برای ایجاد وفاق و کاهش نسبی از آلام مردم این دیار گام‌هایی بر داشته است.

خبر دیدار او با مولانا عبدالحمید، تأثیر فوق العاده مثبتی در میان مردم داشت و تدبیر بهنگامی بود. ما هم به برکت این دیدار جرأت پیدا کردیم و چند تا عکس یادگاری از نمای بیرونی و فوق العاده زیبای مسجد مکی زاهدان گرفتیم.

ساعت یازده شب از فراز آسمان شهر بردبار و آرام زاهدان گذشتیم و به تهران بازگشتم. من درباره فرهنگ و تاریخ بلوچستان ایران قبلاً مقالاتی نوشتم. شک نکنیم که بلوچ‌ها به عنوان سنگ خارای درون رود ایران، همیشه پا برجایند و قطعه انکار ناپذیری از هویت ملی ما بوده و خواهند بود. دیوارهای کاهگلی روستاهای مرزی جنوب شرقی ایران، هنوز هم مستحکم‌ترین حصار در دفاع از این مرز و بوم به حساب می آیند.