رشد اقتصادی ایران چقدر می‌شود

بازوی پژوهشی مجلس در گزارشی مدلی به نام “کنون‌بینی” (Nowcasting) برای پیش‌بینی رشد اقتصادی معرفی کرده است.

طبق گزارش، مدل کنون‌بینی بازوی پژوهشی مجلس، هم‌حرکتی ۸۷ درصدی با مقادیر حساب‌های فصلی بانک مرکزی و مرکز آمار ایران دارد و دقت بالایی در برآورد رشد ارزش افزوده بخش‌های مختلف اقتصادی نشان داده است.

حساب‌های ملی فصلی مرکز آمار ایران و بانک مرکزی به دلیل تاخیر در انتشار آمارهای رشد اقتصادی، سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران را با مشکلاتی مواجه کرده است.

به‌ویژه در نقاط چرخش اقتصادی، مانند شیوع ویروس کرونا در سال ۱۳۹۸، اطلاعات به موقع از وضعیت اقتصادی در دسترس نبود. این مشکل مختص ایران نیست و در کشورهای دیگر نیز فاصله‌ای بین ۲۳ تا ۱۱۰ روز برای انتشار آمارهای رشد اقتصادی وجود دارد.

نتایج ارزیابی اعتبار مدل نشان می‌دهد که در سطح محصول ناخالص داخلی با نفت، مدل توضیح‌دهندگی ۸۷ درصدی داشته و در سطح گروه‌های مختلف هم‌حرکتی بین ۵۵ تا ۸۷ درصد با بانک مرکزی و بین ۲۸ تا ۹۰ درصد با مرکز آمار ایران داشته است. این مدل می‌تواند به عنوان جایگزینی نزدیک برای رشد اقتصادی در سطح کل و گروه‌های مختلف در نظر گرفته شود.

مدل کنون‌بینی می‌تواند رشد اقتصادی ماهیانه را ۲۰ روز پس از پایان هر ماه برآورد کند و به تفکیک زیربخش‌های مهم، اطلاعات ارائه دهد.

این مدل به دنبال جایگزینی با آمارهای رسمی کشور نیست، بلکه ارائه تصویری بهنگام‌تر از وضعیت بخش حقیقی اقتصاد به سیاست‌گذاران است.

رشد اقتصادی ایران زیر سایه بانک مرکزی

جروم پاول، رئیس بانک مرکزی آمریکا، بر این باور است که بدون ثبات قیمت‌ها، اقتصاد نمی‌تواند به درستی عمل کند. استقلال بانک‌های مرکزی به آن‌ها اجازه می‌دهد تا بدون دخالت‌های سیاسی، سیاست‌های مناسبی برای مهار تورم و تضمین ثبات قیمت‌ها اعمال کنند.

بحران کووید-۱۹ و اختلال در زنجیره‌های تامین، همراه با اقدامات دولت‌ها برای تحریک اقتصاد، منجر به افزایش تقاضا و قیمت‌ها شده است. تنش‌های ژئوپلیتیک نیز جریان کالا و خدمات را محدود کرده و فشارهای تورمی را افزایش داده است.

بانک‌های مرکزی که سیاست‌های پولی مستقل دارند، توانسته‌اند تورم را مدیریت کنند. در دهه ۸۰ میلادی، کشورهای نوظهور با مشکل تورم و رکود اقتصادی مواجه شدند، اما در دهه ۹۰ میلادی، اصلاحات اقتصادی و اعطای استقلال به بانک‌های مرکزی به آن‌ها کمک کرد تا به ثبات اقتصادی دست یابند.

کشورهایی مانند برزیل، مجارستان و شیلی با اتخاذ سیاست‌های پولی مناسب، توانسته‌اند تورم را کنترل کنند. اما کشورهایی مانند آرژانتین و ونزوئلا که بانک‌های مرکزی خود را مجبور به پیروی از مداخلات دولتی کرده‌اند، با ابرتورم و رکود اقتصادی مواجه شده‌اند.

استقلال بانک مرکزی آمریکا به دلیل تاثیر این کشور بر نظام مالی جهانی بسیار مهم است. هر گونه خدشه به اعتماد به دلار آمریکا و بازارهای مالی این کشور می‌تواند تبعات اقتصادی و مالی گسترده‌ای در جهان داشته باشد.

تاثیر کنترل نقدینگی بر اقتصاد

نرخ بهره، مهم‌ترین ابزار بانک‌های مرکزی برای کنترل نقدینگی در دسترس مردم و بانک است.

دولت‌‏‌ها و بانک‌های مرکزی،‌ با استفاده از ابزار نرخ بهره، عرضه و تقاضا در بازار پول را به تعادل می‌‏‌رسانند و سیاست‌‏‌های پولی انقباضی و انبساطی را به نمایش می‌‏‌گذارند.

زمانی که بانک‌مرکزی، نرخ بهره یا همان نرخ سرمایه‌گذاری بدون ریسک را افزایش می‌دهد، مردم پول بیشتری در بانک سرمایه‌گذاری می‌کنند و از گردش پول موجود در جامعه کاسته می‌شود.

بنابراین یکی از ابزارهای مهم کنترل تورم، سیاست پولی انقباضی برای کنترل نقدینگی است.

این در حالی است که بعضی از اقتصاددانان ایرانی، اخیرا اعلام کرده‌‏‌اند که نرخ بهره در ایران، کارکرد خود را از دست داده است و بر تورم اثری ندارد.

در این پرونده از «باشگاه اقتصاددانان» از کارشناسان درخواست کرده‌ایم تا در مورد این ابزار بیشتر توضیح دهند.

رشد اقتصادی ایران در بهترین در محدوده ۵ درصد باقی می‌ماند. زیرا سیاست‌های مالی و پولی کشور ضد تورمی و رکودزاست./دنیای اقتصاد