به گزارش سرمایه فردا، خلیج فارس سالهاست که مثل بیماری مزمن، دورههای بهبود و عود را پشت سر میگذارد؛ گاهی آبهایش آرام و آبیاند و گاهی ناگهان سرخ میشوند، گویی دردی پنهان دوباره سرباز کرده است. کشندهای قرمز، این زخمهای تکرارشونده، تنها یک پدیده زیستمحیطی نیستند؛ نشانهایاند از رابطه نادرست انسان با دریا، از فاضلابهایی که بیمحابا رها شدند و از اکوسیستمی که بارها هشدار داد اما دیر شنیده شد. امروز اما، با آغاز پروژههای جمعآوری و تصفیه فاضلاب در بندرعباس، امیدی محتاطانه شکل گرفته است؛ امید به اینکه شاید اینبار، خلیج فارس بتواند نفسی تازه بکشد و از چرخه سرخی و مرگ فاصله بگیرد.
خلیج فارس یکی از مناطق حساس از نظر رشد جلبکهای ریز و حادثهساز است. بلوم جلبکی در شرایطی رخ میدهد که مواد مغذی (مثل نیترات و فسفات) در آب بهطور ناگهانی افزایش یابد. اگر در این شرایط نور کافی و دمای مناسب یعنی گرما فراهم باشد، منجر به رشد سریع و تجمع جلبکها و تغییر رنگ آب میشود؛ این پدیده هم در آبهای شور و هم شیرین اتفاق میافتد و میتواند ناشی از ورود فاضلاب یا آلودگیهای کشاورزی باشد و اکوسیستم آبی را تحت تأثیر قرار دهد. در برخی شرایط خاص محیطی، ممکن است کشند قرمز رخ دهد. کشند قرمز پدیدهای است که در آن جمعیت جلبکهای ریز در آب ناگهان افزایش مییابد و میتواند به اکوسیستم دریایی، اقتصاد محلی، و کیفیت آب آسیب بزند.
خلیج فارس طی دهه گذشته از نظر وقوع کشند قرمز روزهای خوبی را پست سر نگذاشت. هشت ماه از سال ۱۳۸۷ یعنی از اوایل مهر تا دی ماه رنگ آب آنسرخ شد و بروز کشند قرمز تلفات گسترده ماهیها را به همراه داشت. در آن سال کارشناسان کنترل و مهار فاضلابهای ورودی به خلیج فارس را تنها راه نجات میدانستند.
پدیده کشند قرمز در این سال نه تنها زمینه مرگ و میر آبزیان را فراهم کرد بلکه در فعالیت آبشیرینکنها هم اختلال ایجاد میکرد و خسارت زیاد به بنادر و ساحل نشینان وارد کرد.
سال ۱۳۸۷ تنها سال وقوع پدیده کشند قرمز در سواحل شمالی خلیج فارس نبود. در سالهای ۱۳۸۹ و۱۳۹۰ که بخشهایی از خلیج فارس مورد پایش قرار گرفت، باز هم بلوم یکی دیگر از گونههای جلبکی گزارش شد و رنگ آب به صورت شیری درآمد. البته در این شکوفایی جلبکی مرگ و میر گسترده ماهیان گزارش نشد.
بررسیها نشان میدهد که در سواحل شمالی خلیج فارس طی بیش از سه دهه، بالغ بر ۴۳۶ مورد رشد جلبکی ثبتشده است که حدود ۲۷۰ مورد آن مضر بوده است. بیشترین رخدادها هم در سواحل بندرعباس و اطراف آن گزارش شده است. خوشبختانه در سالهای اخیر شاهد بروز پدیده کشند قرمز در آبهای ایران نبودهایم و دلیلش هم این بوده که شرایط محیطی به نحوی نبوده که زمینه شکوفایی جلبکی فراهم شود. زیرا به نظر نمیرسد از نظر جمعآوری فاضلاب شرایط مطلوبی در آبهای جنوبی کشور فراهم شده باشد.
احمد مرادی نماینده مردم بندرعباس در مجلس شورای به ایسنا خبر میدهد که در طول سالهای گذشته حدود ۷۰۰ لیتر بر ثانیه فاضلاب شهر بندرعباس به دریا ریخته شده است اما بر اساس پروژه در دست اجرا که بالغ بر ۷۰ درصد پیشرفت دارد، از این پس این فاضلاب جمعآوری و تصفیه میشود و در نهایت به عنوان یک کالای ارزشمند در اختیار صنایع قرار میگیرد.
به گفته او، یک کنسرسیوم تشکیل شده است که پساب را جمعآوری کرده و تصفیه میکند. آب تصفیه شده تحویل صنایع داده خواهد شد و حتی از اکنون هم این آب پیشفروش شده است. تزریق مالی این پروژه توسط سهامداران، یعنی پالایشگاهها و صنایع، انجام میشود.
گویا به دلیل کامل نبودن خط انتقال تصفیهخانه به سمت صنایع، فاضلاب تصفیه شده پس از طی مراحل پاکسازی، وارد خور و از خور به دریا میرود، ولی در آینده قرار است این آب به مصرف صنایع برسد یا در فضای سبز مورد استفاده قرار گیرد.
نماینده مردم بندرعباس در مجلس شورای اسلامی از تلاش برای تامین بودجه و تکمیل پروژه تصفیه خانه فاضلاب در بندرعباس خبر میدهد و با تاکید بر اینکه بودجه دولتی در اجرای چنین پروژهای دخیل نیست، به پیگیریهای انجام شده برای دریافت تسهیلات از بانکها، مثل بانک عامل که بانک صادرات است، خبر میدهد. بر اساس قولهای داده شده، این پروژه ظرف چند ماه آینده به بهرهبرداری کامل خواهد رسید و با تکمیل آن، شرایط سواحل بهبود مییابد و بوی نامتبوع نیز نسبت به قبل کاهش یافته و با جمعآوری کامل فاضلاب مرتفع خواهد شد.
در مجموع، آنچه امروز میتوان درباره وضعیت خلیج فارس گفت، ترکیبی از نگرانیهای انباشتهشده سالهای گذشته و روزنههای امید برای آینده است. تجربههای تلخ کشند قرمز و بلومهای جلبکی در دهههای اخیر نشان داد که این اکوسیستم حساس تا چه اندازه در برابر مداخلات انسانی، بهویژه رهاسازی فاضلاب و افزایش مواد مغذی آسیبپذیر است. تلفات آبزیان، اختلال در فعالیت آبشیرینکنها، آسیب به معیشت ساحلنشینان و خسارت به بنادر، همگی زنگ خطری بودند که سالها پیش به صدا درآمدند اما حل آنها تا به امروز طول کشید.
اکنون پروژه جمعآوری و تصفیه فاضلاب بندرعباس، هرچند با تأخیر، میتواند نقطه عطفی در مدیریت آلودگیهای ورودی به خلیج فارس باشد. تبدیل فاضلاب به منبعی قابل استفاده برای صنایع، نهتنها فشار بر محیطزیست دریایی را کاهش میدهد، بلکه الگویی از پیوند اقتصاد و حفاظت محیطزیست ارائه میکند؛ الگویی که در صورت موفقیت، میتواند به دیگر شهرهای ساحلی نیز تعمیم یابد. کاهش بوی نامطبوع، بهبود کیفیت آب و کاستن از احتمال شکوفایی جلبکی، دستاوردهایی است که مستقیماً زندگی مردم منطقه را تحت تأثیر قرار میدهد.
با این حال، نباید فراموش کرد که مهار کشند قرمز تنها به یک پروژه محدود نمیشود. پایش مستمر، مدیریت پسابهای شهری و صنعتی، کنترل روانابهای کشاورزی و توجه به تغییرات اقلیمی، همگی حلقههای یک زنجیرهاند. خلیج فارس بهعنوان یکی از مهمترین پهنههای آبی کشور، نیازمند نگاه بلندمدت و فرابخشی است. اگر این نگاه تقویت شود و پروژههای نیمهتمام به سرانجام برسند، میتوان امیدوار بود که خاطره کشندهای سرخ و آبهای رنگی به گذشته سپرده شود و خلیج فارس دوباره نفسی تازه بکشد.
قسمت آخر «پامپ» نه یک گفتوگوی معمولی، بلکه صحنهای برای نمایش تنش میان نسلها، بازتعریف…
دیدار اخیر رئیسجمهور با فعالان سیاسی، بار دیگر این پرسش را زنده کرد که آیا…
زن سالمند ۷۵ سالهای که تنها برای انجام کاری ساده از خانه خارج شده بود،…
بازپسگیری رجا پس از سالها بلاتکلیفی، نه نشانه اصلاح ساختاری است و نه پایان یک…
در آستانه شب یلدای ۱۴۰۴، بازار کالاهای اساسی و خوراکی با جهشهای قیمتی تازه روبهرو…