حذف دلار ۲۸۵۰۰؛ پایان آرامش مصنوعی و آغاز فصل تازه سیاست ارزی

به گزارش سرمایه فردا، دلار ۲۸۵۰۰ تومانی طی سال‌های اخیر به‌عنوان یک نرخ ترجیحی در بودجه و سیاست‌های ارزی کشور نقش‌آفرینی کرده است. این نرخ، در واقع یک «آرامش مصنوعی» ایجاد کرده بود؛ آرامشی که نه بر پایه منطق بازار، بلکه بر اساس کنترل‌های دولتی شکل گرفت. اکنون زمزمه حذف آن به فریادی بلند تبدیل شده و نشان می‌دهد دولت در آستانه یک عقب‌نشینی از سیاست تثبیت صوری قیمت‌ها قرار دارد.

بودجه؛ میدان تصمیم‌گیری

فعلاً همه‌چیز در حالت تعلیق است. حذف یا تثبیت این نرخ باید در لایحه بودجه مشخص شود. انتشار جزئیات بودجه در هفته‌های آینده روشن خواهد کرد که دولت چه رویکردی دارد و چه پیامدی برای بازارها رقم خواهد خورد. تا آن زمان، تحلیلگران توصیه می‌کنند تصمیم‌گیری‌ها بر پایه تحلیل باشد نه هیجان؛ چراکه هر تغییر در نرخ‌های پایه بودجه می‌تواند موجی از واکنش‌های زنجیره‌ای در اقتصاد ایجاد کند.

پایان دوگانگی اقتصاد رسمی و واقعی

اقتصاد ایران سال‌ها با دو چهره زیسته است: یک چهره رسمی و کنترل‌شده که در آن قیمت‌ها ظاهراً آرام بودند، و یک چهره واقعی که مردم در بازار لمس می‌کردند. حذف دلار ترجیحی می‌تواند این دوگانگی را کاهش دهد و قیمت‌ها را به واقعیت نزدیک‌تر کند. این تصمیم پرریسک است، اما دیر یا زود باید گرفته می‌شد.

واکنش کوتاه‌مدت بازارها

در کوتاه‌مدت، شوک به بازارها اجتناب‌ناپذیر است. واردکنندگان و تولیدکنندگان با افزایش هزینه‌ها مواجه می‌شوند، مواد اولیه گران‌تر می‌شود و تورم به‌سرعت در ویترین‌ها نمایان خواهد شد. اما اثر ماجرا تنها تورمی نیست؛ بلکه بازتعریف کلی بازارهاست. بورس، مسکن، ارز و طلا همگی تحت تأثیر قرار می‌گیرند و سرمایه‌ها به‌دنبال پناهگاه امن حرکت خواهند کرد.

بورس؛ نخستین سنگر واکنش

بازار سرمایه معمولاً اولین جایی است که واکنش نشان می‌دهد. شرکت‌های صادرات‌محور از واقعی‌تر شدن نرخ دلار منتفع می‌شوند و درآمدهایشان معنا پیدا می‌کند. در مقابل، صنایع واردات‌محور زیر فشار هزینه‌ها قرار می‌گیرند. اگر نتوانند قیمت محصولات را هم‌پای رشد هزینه‌ها افزایش دهند، از رقابت عقب می‌مانند. همچنین شرکت‌هایی با بدهی ارزی در معرض زیان قرار می‌گیرند، در حالی که شرکت‌های دارای تراز مثبت ارزی سودآورتر خواهند شد.

بازار ارز و دارایی‌های فیزیکی با حذف نرخ ترجیحی، بازار ارز داغ‌تر می‌شود. انتظارات تورمی بالا می‌رود و پول‌های ترس‌خورده به سمت دارایی‌های فیزیکی مانند طلا و ملک حرکت می‌کنند. این رفتار روانی، خود به تورم دامن می‌زند و موجی از تقاضا ایجاد می‌کند که کنترل آن دشوار خواهد بود.

اثر روانی؛ مهم‌تر از اثر اقتصادی

بزرگ‌ترین پیامد حذف دلار ۲۸۵۰۰ تومانی روانی است. مردم وقتی می‌بینند آخرین تکیه‌گاه قیمتی برداشته می‌شود، به‌دنبال حفظ ارزش دارایی‌های خود می‌روند. خرید پیش از گرانی، تبدیل پول پیش از افت ارزش و هجوم به بازارهای موازی، همه بخشی از این واکنش روانی‌اند. اگر دولت نتواند با شفافیت و صداقت توضیح دهد چه می‌خواهد بکند، اصلاح درست می‌تواند به شوک غلط تبدیل شود.

جمع‌بندی؛ آغاز قیمت‌گذاری صادقانه

حذف دلار ۲۸۵۰۰ تومانی تنها پایان یک نرخ نیست؛ آغاز دوره‌ای تازه در سیاست ارزی کشور است. اگر این تصمیم با عقلانیت و شفافیت همراه شود، می‌تواند به واقعی‌تر شدن قیمت‌ها و کاهش دوگانگی اقتصاد رسمی و واقعی منجر شود. اما اگر بدون مدیریت روانی و اطلاع‌رسانی دقیق اجرا شود، خطر تبدیل شدن به یک شوک تورمی جدی وجود شود.