به گزارش سرمایه فردا، در بهمن ۱۳۹۵، مجلس با هدف توقف بهرهبرداری تجاری از جنگلهای شمال، طرحی موسوم به «تنفس» را تصویب کرد؛ طرحی که قرار بود فرصتی برای احیای اکوسیستمهای جنگلی فراهم کند. اما آنچه در عمل رخ داد، نه احیا بود و نه حفاظت. با گذشت بیش از هشت سال، نه تنها طرح جایگزینی برای مدیریت جنگلها ارائه نشده، بلکه کارشناسان از فروپاشی زیرساختهای حفاظتی، از دست رفتن توان تخصصی، و افزایش بیسابقه قاچاق چوب سخن میگویند. در حالی که جهان به سمت حفاظت فعال از منابع طبیعی حرکت میکند، جنگلهای شمال ایران در سایه بلاتکلیفی مدیریتی، به حال خود رها شدهاند.
با تصویب برنامه ششم توسعه قرار بود که طرح تنفس جنگلها در شمال کشور اجرا شود و بهرهبرداری تجاری در این اکوسیستم متوقف شود. طبق مصوبه مجلس باید در سال سوم، برنامه جایگزین مدیریت جنگلهای شمال ارائه میشد اما سازمان منابعطبیعی تا امروز دست روی دست گذاشته و طرح جایگزینی ارائه نکرده است. به گفته کارشناسان، با اجرای طرح تنفس نه تنها توان کارشناسی موجود برای مدیریت جنگلهای کشور از دست رفته است بلکه زیرساختهای مورد استفاده قبلی جنگل نیز به شدت آسیب دیدهاند. پیشنویس ارائه شده برای تدوین طرح جنگلداری هم به قدری بلندپروازانه بوده که قابلیت اجرایی ندارد.
عدم وجود توازن بین موافقان و مخالفان تنفس و نبود اجماع در بدنه کارشناسی بر سر نحوه اجرای تنفس، طرحی را که میتوانست حال به بهبود وضعیت جنگلهای شمال کمک کند، به طرحی شکست خورده و بدون دستاورد تبدیل کرد. طرحی که نمیدانیم کدام اثر مثبت را بر روی جنگلهای شمال داشته است اما خیلی خوب میدانیم که طی این مدت با وجود همه محدودیتها برای واردات چوب، چرخ صنعت هرگز از کار نیفتاده و بازار قاچاقچیان چوب هم پر رونق بوده است!
مجید لطفعلیان استاد دانشکده منابع طبیعی دانشگاه ساری در گفتوگو با «هفت صبح» یکی از دستاوردهای طرح تنفس را دستخوردگی کمتر در برخی نقاط جنگل و بهبود شرایط برای حیات وحش معرفی میکند اما بر این باور است که توازنی بین اثر مثبت و منفی توقف طرحهای جنگلداری وجود ندارد و یک درصد اثر مثبت بر روی جمعیت حیات وحش در مقابل ۹۹ درصد اثر مثبت مدیریت به کمک طرحهای جنگلداری قرار میگیرد که با اجرای تنفس از دست رفته است.
به گفته او، وقتی با بهرهبرداری داخل جنگل میرویم، کاملا از منظر حفاظت و اقتصاد برای مسایل پاسخ منطقی داریم ضمن آنکه تلاش ما این است که آسیبهای وارده به جنگل را هم به حداقل برسانیم.
لطفعلیان تمام دستاوردهای تنفس را منفی میداند و ضررهای اقتصادی، به هم ریختن مدیریت، قاچاق، تجاوزات و بیصاحب شدن عرصه را ناشی از اجرای این طرح معرفی میکند اما بر این باور است که مهمترین اثر تنفس، از دست رفتن توان کارشناسی است که متاسفانه خیلی به چشم نمیآید.
او ارتباط دادن افزایش قاچاق به اجرای طرح تنفس را اندکی زیاده روی توصیف کرده و افزایش این پدیده را ناشی از رشد جمعیت و فقیرتر شدن مردم معرفی میکند. وقتی مردم فقیرتر شوند، دستاندازیها به جنگل زیاد میشود و حتی اگر طرحهای جنگلداری ادامه داشتند هم شاهد رشد قاچاق بودیم اما شاید نرخ رشد، اندکی متفاوت میشد.
اگرچه به نظر میرسد که سازمان منابعطبیعی با عدم ارائه برنامه جایگزین برای مدیریت جنگلهای شمال کشور ترک فعل کرده است اما استاد دانشکده منابع طبیعی دانشگاه ساری بر این باور است که متولیان عرصههای طبیعی کارهایی انجام دادهاند ولی این کارها به سرانجام نرسیده است.
او به برگزاری جلساتی با حضور ۶۰ کارشناس در زمان ریاست ناصر مقدسی بر شورایعالی جنگل اشاره میکند که منجر به نتیجه نمیشود زیرا خروجی جلسه تدوین شیوه نامهای بلندپروازانهای میشود که تدوین طرح جایگزین بر اساس آن را غیر ممکن میکند.
لطفعلیان میگوید: در آن مقطع چون ما یک مدیر کاربلد و شجاع نداشتیم، همان رویه را ادامه دادند. پیش نویس اولیه آنقدر بلندپروازانه نوشته شد که در نهایت به سرانجام نرسید. ریشه این نوشتن بلندپروازانه آوردن افراد بیربط در جلسات تدوین پیش نویس بود. برای اینکه فردا هیچ کس به مدیران سازمان منابع طبیعی نگوید که چرا فقط سه نفر یا ۱۰ نفر را برای تدوین پیشنویس دعوت کردید، این گروه ۶۰ نفره شکل گرفت. در واقع مدیران دنبال تبرئه خود بودند و از همه برای تدوین پیشنویس دعوت کردند. مدیری که پاسخگو نباشد، اینگونه رفتار میکند.
به گفته او، امروز به جایی رسیدهایم که همه به اتفاق میگویند شیوه نامه را کنار بگذاریم و کتابچه قدیمی را بیاوریم. کلمه طرح را لاک بگیریم و مابقی را بهعنوان طرح جایگزین معرفی کنیم. به این ترتیب نه تنها چیزی عوض نشده است، بلکه شرایط بدتر از قبل هم شده است زیرا اطلاعات موجود در کتابچههای قبلی، بهروز نیستند.
محمد امینی عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع و رئیس جامعه جنگلبانی ایران در مازندران نیز در گفتوگو با «هفت صبح» دستاوردهای تنفس را مثبت نمیداند.
او خبر میدهد که به زودی همایشی در دانشکده کشاورزی ساری برگزار خواهد شد تا دستاوردهای توقف بهرهبرداری تجاری از جنگلهای شمال بررسی شود اما براین باور است که ظرفیت حفاظتی برای حفاظت از جنگلهای شمال در طول اجرای تنفس تامین نشده است.
امینی میگوید: اکنون خیلی نمیشود قضاوت کرد که طرح تنفس دستاورد داشته است یا نه اما ما پیشبینی کرده بودیم که با اجرای این طرح تخریب جادهها، قاچاق، تصرف اراضی و… افزایش مییابد و دستگاهها ناهماهنگ حرکت میکنند زیرا طرح جنگلداری اجازه نمیداد که هر دستگاهی، هر برنامهای را در هرجا که تشخیص داد، اجرا کند. با تعطیلی طرح جنگلداری، فعالیتهای مدیریت، کارهای مهندسی، اطلاع و نظارت همه تحت عنوان حفاظت تعطیل شد ولی حفاظت قوی هم اعمال نشد.
امینی به ترک فعل سازمان منابع طبیعی در عدم ارائه برنامه جایگزین برای مدیریت جنگلهای شمال کشور اعتقادی ندارد و توضیح میدهد که اقدامات این سازمان به نتیجه نرسیده و شرح خدمات نوشته شده اما چون پشتوانه مالی نداشته است و معلوم نبوده که کارهای حفاظتی را چگونه و چه کسی باید در چه زمانی انجام دهد، این اقدامات بینتیجه میماند.
به اعتقاد او، کار حفاظت یک کار حاکمیتی است و دولت باید خودش آن را انجام دهد. قوه قضائیه، مجریه، مقننه و نیروهای انتظامی باید کار حفاظت را انجام دهند. از آنجا که مشخص نبود منابع آن از کجا باید تامین شود، شرح خدمات علیرغم جلسات زیاد به نتیجه نمیرسد و همچنان منتظر طرح جایگزین هستیم.
در حالی که رصد و مدیریت اکوسیستمهای طبیعی با توجه به گرم شدن زمین در بسیاری از کشورهای جهان جدی گرفته میشود، در ایران هر روز بهرهکشی از جنگلهای شمال در قالب توسعه طبیعتگردی، قاچاق و … رو به گسترش است و همان طرحهای نیمبند مدیریتی که هدف اصلی آن تولید چوب بود، متوقف شده است. امروز نمیدانیم که آیا واقعا تنفس منجر به بهبود شرایط جنگل شده است یا نه زیرا با تعطیلی طرحهای جنگلداری و کاهش حضور نیروهای حفاظت، در بسیاری از نقاط جنگل با حضور گردشگری بیقاعده مواجه بودیم و در این مناطق روند زادآوری طبیعی مختل شده و جنگل به حال خود رها شده است. آمار قاچاق حکایت از نوعی رهاشدگی در جنگل دارد و متولیان امر فقط وعده میدهند که شاید وقتی دیگر از طرحهای جایگزین مدیریت جنگلهای شمال رونمایی کنند. شاید اجرای طرحی مثل تنفس با رویکرد ۱۰۰ درصد حفاظتی برای ایرانی که مردمانش وابستگی معیشتی به جنگل دارند، طرحی زودهنگام بود و باید قبل از اجرای چنین طرحی، در میان کارشناسان برای اجرای دقیق و درست برنامهها اجماع ایجاد میشد اما هیچ یک از این اتفاقات رخ نداد و تداوم تقابل کارشناسی سبب شد امروز شاهد وضعیتی نابسامان در جنگلهای شمال کشور باشیم.
درحالی این طرح بی نتیجه مانده است که سازمان خوار و بار کشاورزی (فائو) در گزارشی ارزیابی جنگلهای جهان در سال ۲۰۲۵ را ارائه کرد. بر اساس این گزارش، جنگلها در هسته برنامه ۲۰۳۰ برای توسعه پایدار قرار دارند. بنابراین، درک وضعیت آنها و چگونگی تغییرشان در طول زمان، برای طراحی و اجرای سیاستهای پایدار، نظارت بر تأثیرات آنها و اطمینان از ارائه بلندمدت کالاها و خدمات جنگلی ضروری است. آما ایران در اجرای طرح های خود چندان به این رویکرد توجه نکرده است.
این گزارش که بر اساس گزارشهای ملی تهیهشده برای FAO تدوین شده است و تحلیل دقیقی از وسعت و تغییرات جنگلها، ویژگیها، بیوماس و کربن، سیاستها و قوانین، مدیریت، مالکیت و حقوق مدیریت، اختلالات، محصولات غیرچوبی جنگلی و مواردی از این دست ارائه میدهد.
این گزارش نشان میدهد که هرچند نرخ جنگلزدایی در حال کاهش است، اما جنگلها همچنان با نرخ نزدیک به ۱۱ میلیون هکتار در سال از دست میروند. مساحت جنگلهای دست کاشت همچنان در حال گسترش است، اما نرخ آن کندتر از قبل است. جنگلهای تحت حفاظت قانونی اکنون یکپنجم کل مساحت جنگلها را پوشش میدهند و بیش از نیمی از جنگلهای جهان تحت برنامههای مدیریت رسمی قرار دارند.
این گزارش منبعی ضروری برای درک روندهای بلندمدت در منابع جنگلی و ارتباط آنها با اهداف جهانی، از جمله آنهایی که در زمینه تنوع زیستی، آب و هوا و استفاده پایدار از زمین هستند، خواهد بود.
ارزیابی منابع جنگلی جهانی در سال ۲۰۲۵ تنها ارزیابی جهانی است که بر اساس دادههای رسمی ملی تدوین شده است. بنابراین، معتبرترین منبع جهانی دادهها برای سیاستگذاران، جنگلبانان، محققان و هر کسی که میخواهد گذشته، حال و آینده جنگلهای جهان را بداند، به حساب میآید.
دو روز پیش سازمان منابع طبیعی از طرح جنگلداری اجتماعی برای نجات زاگرس رونمایی کرد. طرحی که با توجه به تجربیات قبلی اجرای برنامههای مدیریتی در زاگرس، موفقیت آمیز بودنش در هالهای از ابهام است.
سه سالی است که سازمان منابع طبیعی به دنبال تدوین برنامه مدیریتی برای زاگرس است. از سال ۱۴۰۱ این سازمان درباره تدوین طرحی با عنوان جنگلداری اجتماعی سخن گفته است و آن را راه نجات جنگلهای زاگرس معرفی میکند. جنگلهای زاگرس یک دارایی بسیار بزرگ برای کشور است و حدود ۶ میلیون هکتار وسعت دارد. نبود طرحهای مناسب برای مدیریت این جنگلها کار را به جایی رسانده که سازمان برنامه بودجه راسا نسبت به تخصیص بودجه و برنامهریزی برای مدیریت این طرحها پای کار بیاید.
از روزی که سازمان منابع طبیعی هم پای کار آمد تا به سازمان برنامه و بودجه در مدیریت زاگرس کمک کند تا به امروز، هیچ اطلاع رسانی دقیقی درباره مفاد طرح جنگلداری اجتماعی که قرار است در زاگرس اجرایی، انجام نشده است. فقط رسول اشرفی پور معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور چهارم آبان امسال در نشست تدوین پیشنویس سند مدیریت پایدار جنگلهای زاگرس، بر ضرورت اجرای الگوی جنگلداری اجتماعی تأکید میکند.
به گفته او، این رویکرد، مدلی موفق و تجربهشده در بسیاری از کشورهاست که بر پایه تعامل مردم با طبیعت، توانمندسازی جوامع محلی و حفاظت از منابع طبیعی بنا شده است.
اشرفی پور تکیه بر مردم و مشارکت همه دستگاهها را تنها راه نجات زاگرس معرفی میکند و بر این باور است که مدل طراحی شده توسط این سازمان نهتنها به حفظ جنگلها کمک میکند بلکه به توسعه پایدار، تقویت سرمایه اجتماعی و پرورش کارشناسان متخصص در حوزه منابع طبیعی منجر میشود.
طبق گفته این مقام مسئول قرار است طرح جنگلداری اجتماعی در چهار استان بهعنوان پایلوت با همکاری سازمان برنامه و بودجه و ادارات کل منابع طبیعی به صورت مرحلهای آغاز میشود و هدف نهایی آن دستیابی به الگوی ملی مدیریت پایدار جنگلهای زاگرس است.
از سخنان معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی درباره موفق بودن مدل جنگلداری اجتماعی در دیگر کشورهای جهان اینگونه استنباط میشود که گویا نویسندگان برنامه از مدلهای اجرا شده در دیگر کشورها برای تدوین برنامه خود استفاده کردهاند اما این سئوال مطرح است که آیا سازمان منابع طبیعی مدل دیگر کشورها را کپی کرده یا تفاوتهای فرهنگی بین ایران و سایر نقاط جهان را در برنامهریزی جدید لحاظ کرده است؟
تجربیات گذشته نشان میدهد که این سازمان هرگز برنامه مناسبی برای زاگرس نداشته است. با وجود ۱۲ استان زاگرس نشین جنگلهای بلوط زاگرس هرگز تحت مدیریت علمی سازمان منابع طبیعی قرار نگرفتهاند و الگوبرداری از دیگر کشورها هم صرفا به بهرهکشی شدیدتر از زاگرس منجر شده است. شاید مسایل اجتماعی و وابستگی معیشتی مردم محلی به جنگل باعث شده سازمان منابع طبیعی چندان تمایلی به تدوین برنامه نداشته باشد. سکون این سازمان امروز کار را به جایی رسانده که شاهد زوال اکوسیستم جنگلهای زاگرسی هستیم و آفات و امراض مختلف به این جنگلها حمله کرده و هزینههای هنگفتی برای مبارزه با طغیان آفات چوبخوار روی دست کشور باقی گذاشته است.
در شرایطی که زاگرس نفسهای آخر را میکشد با نیم نگاهی به نحوه مدیریت سازمان منابع طبیعی در این جنگلها، به آینده این اکوسیستم امیدوار نمیشویم چرا که گویا این سازمان عرصههای جنگلی را با مزرعه اشتباه گرفته است.
توسعه کشت گیاهان دارویی در زاگرس، کشت نرگس پای درختان بلوط در قالب طرحهای مشارکتی یا اجاره دادن عرصهها برای به اصطلاح اجرای طرحهای اقتصادی، زاگرس را به مزرعهای تبدیل کرده است که امروز با مشکلات زیادی روبروست اما آیا رونمایی از طرح جنگلداری اجتماعی میتواند پاسخگوی مشکلات زاگرس باشد و روحی دوباره به این اکوسیستم بدمد؟
مرتضی ابراهیمی رستاقی عضو پیشین شورایعالی جنگل سال گذشته در نشستی با عنوان «مدیریت یکپارچه و پایدار جنگلهای زاگرس» علت اصلی عدم موفقیت طرحهای بهبود جنگلهای زاگرس را عدم توجه به منافع اقتصادی مردم و غیراقتصادی بودن اجرای این طرحها برای مردم این منطقه اعلام میکند.
به گفته او، از آنجایی که این طرحها عمدتاً مانع از گسترش مشاغلی از جمله دامپروری و کشاورزی در مناطق جنگلی میشود و هیچ شغل جایگزینی نیز در نظر گرفته نمیشود، درصد تحقق طرحها را با چالش مواجه میکند.
عضو پیشین شورای عالی جنگل، مرتع و آبخیزداری اجرای طرحها توسط مردم و واگذاری آن به تعاونیهای مردمی و خصوصی را راهی برای به ثمر رسیدن برنامهریزیها اعلام میکند.
اما مسئله اینجاست که سازمان منابع طبیعی در بهکارگیری تعاونیها هم سابقه چندان درخشانی ندارد. در شمال کشور تعاونیهای جنگلنشین به محلی برای بهکارگیری نیروهای بازنشسته سازمان منابع طبیعی تبدیل شد و این تعاونیها به جای اینکه زمینه مشارکت جامعه محلی در مدیریت جنگلهای شمال را فراهم کنند، به محلی برای توزیع پست و سهمخواهی از جنگل تبدیل شدند. این سهم خواهی زمینه افزایش تقاضا برای بهرهبرداری از جنگل را فراهم کرد و در نهایت تعاونیهای جنگلنشین را به تجربهای شکست خورده و عاملی برای بروز فشار بیشتر بر اکوسیستمهای جنگلی تبدیل کرد. با این اوصاف میتوان امیدوار بود که نسخه جدید سازمان منابع طبیعی برای جنگلهای زاگرس که پتانسیل تولیدشان مشابه جنگلهای هیرکانی نیست، شفابخش باشد؟
به روز رسانی خبر ۲۷ آبان ۱۴۰۴/ دو هفتهای هست که آتش سوزی در ارتفاعات چالوس به صورت پراکنده ادامه دارد. پاییز خشک امسال شدت وقوع حریق در جنگلهای هیرکانی را تشدید کرده و به گفته مسئولان، صعب العبور بودن مناطق درگیر، کار اطفای حریق جنگلهای چالوس را با چالشهای جدی مواجه کرده است.
بار دیگر آتش به جان جنگلهای چالوس افتاده است. دو هفتهای هست که به صورت پراکنده آتشسوزیهایی در مناطق صعبالعبور کوهستانی چالوس گزارش میشود. ۲۵ آبان خبر رسید که آتشسوزیهای گسترده در منطقه «الیت» ارتفاعات جاده چالوس در استان مازندران، رخ داده که بسیار نگران کننده است. پاییز خشک امسال باعث شده هر بار که آتش خاموش میشود، با وزش باد گرم مجددا شعلههای آتش به جان جنگل بیفتند و بخش وسیعی از جنگلهای منطقه را درگیر کنند. پیشبینیهای هواشناسی هم نشان میدهد که دست کم در روزهای آینده بارندگی نخواهیم داشت و بادهای گرم ادامه دارد، بنابراین اطفای حریق به شدت سخت خواهد بود و برخی کارشناسان بر این باورند که بدون حضور بالگرد، امکان کنترل آتشسوزی در این قسمت از جنگلهای ارزشمند هیرکانی وجود ندارد.
تابستان سخت برای جنگلهای چالوس
آتشسوزی این روزها تنها حریق رخ داده در ارتفاعات چالوس نیست. تابستان گذشته هم برای جنگلهای چالوس و مناطقی که اکنون درگیر حریق است، فصل خوبی نبود. ۳۰ مرداد عرصههای طبیعی بخش مرزن آباد چالوس در آتش سوخت و به گفته مهرداد خزایی پول این حریق ۱۵ هکتار از مراتع منطقه را از بین برد و تبدیل به خاکستر کرد.
خزایی پول آتشسوزی رخ داده را مربوط به مراتع مرتفع موسوم به «آکین» در حوالی روستای «دلیر» بخش مرزن آباد اعلام کرد و صعب العبور بودن محل وقوع حریق و دسترسی سخت به محل حادثه را عاملی برای طولانی شدن روند اطفای حریق معرفی کرد.
نخستین گزارشها از حریقهای پاییزی در ارتفاعات مرزن آباد چالوس به ۱۰ آبان باز میگردد. مهرداد خزائی پول مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران – نوشهر از وقوع حریق در عرصههای جنگلی موسوم به دراکینگ در منطقه دلیر مرزن آباد چالوس در ظهر ۱۰ آبان خبر داد.
به گفته وی شرایط کوهستانی و صعبالعبور بودن منطقه، امکان دسترسی گروهها به محل آتشسوزی را سخت کرده بود اما گروهها به محض رسیدن به منطقه، مهار آتش را آغاز کردند.
این آتشسوزی که به صورت لکهای رخ داده بود در سطح وسیع گزارش نشد اما صخرهای بودن منطقه و باد شدید، عملیات اطفا را با مشکلات زیادی روبرو کرد. اعلام میزان خسارت آتشسوزی در ۱۰ آبان هم بهطور دقیق اعلام نشد و به روزهای آتی و برآورد خسارتها پس از اطفای کامل حریق موکول شد.
اعزام بالگرد به چالوس
به نظر میرسد، حریقی که شعلههای آن ۲۵ آبان ماه زبانه کشید، تداوم همان حریقهای قبلی است اما شدت آتشسوزی در این روز به قدری زیاد بود که دیگر قابلیت کنترل با نیروهای مردمی را نداشت، به همین دلیل فعالان محیط زیست درخواست اعزام بالگرد به منطقه داشتند. در همین راستا حسین ظفری سخنگوی مدیریت بحران کشور از اعزام دو فروند بالگرد برای اطفای آتش جنگلهای چالوس خبر داد.
او گفت: علیرغم اقدامات انجام شده توسط تیمهای عملیاتی به منظور اطفاء حریق، با توجه به صعب العبور بودن منطقه و وزش باد که موجب گسترش آتش سوزی شده است، بنا به درخواست استانداری مازندران با هماهنگی صورت گرفته از جانب معاونت آمادگی و پاسخ سازمان مدیریت بحران کشور، دو فروند بالگرد از طریق نیروی هوافضا و هوانیروز سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بهمنظور عملیات اطفاء حریق هوایی و هلی برن نیرو و تجهیزات به منطقه اعزام شدند.
بر اساس اعلام مدیریت بحران استانداری مازندران، دست کم ۱۴ گروه عملیاتی زمینی و هوایی از سازمانها ، ادارات و دستگاههای مختلف اجرایی با مشارکت دو فروند بالگرد محدوده آتشسوزی طی دو روز در حال عملیات اطفای حریق بودند ولی تاریکی هوا مانع خاموش کردن کامل آتش شد. به همین دلیل پنج تیم عملیاتی مراقبتی با فراهم سازی امکانات اسکان در مکان وقوع آتش سوزی باقی ماندند و بالگردها هم در فرودگاه نوشهر به زمین نشستند تا صبح روز دوشنبه ۲۶ آبان یعنی در سومین روز عملیات هوایی، مجددا بالگردها برای اطفای آتش به پرواز درآیند. مسئولان محلی امیدوارند که تا قبل از ظهر ۲۵ آبان بتوانند آتش را بهطور کامل مهار کنند اما تا لحظه تنظیم این مطلب، خبر رسمی اطفای کامل حریق در جنگلهای چالوس روی خروجی رسانهها قرار نگرفته است.
جنگلهایی که آب میروند
از ابتدای سال ۱۴۰۴ تا نیمه مرداد، ۲۵۶ مورد آتشسوزی در جنگلها و مراتع کشور به ثبت رسیده است. بیشترین حریقها مربوط به مناطق غربی و شمالی کشور است. آتش سوزی یکی از خسارت بارترین اتفاقاتی است که برای جنگل رخ میدهد، زیرا در مدت کوتاه، عرصههای وسیعی را عاری از پوشش گیاهی میکند، به محیط زیست و خاک ضربه میزند و زندگی موجودات زنده را به خطر میاندازد. به این ترتیب با وقوع هر حریق، جنگلهای شمال آب میروند. به دلیل کمبود سطح جنگل در ایران و این که جنگلهای شمال، تنها جنگل انبوه کشور محسوب میشود، خطر آتش سوزی در این مناطق را باید جدی گرفت در حالی که در میان مسئولان منابع طبیعی اثری از جدی گرفتن موضوع دیده نمیشود. اغلب منشا حریقها عامل انسانی معرفی میشود اما تاکنون مسئولان امر برای اثبات این ادعا هیچ سندی ارائه ندادهاند و هیچ خبری درباره برخورد با عاملان آتشسوزیهای با منشا انسانی منتشر نشده است. آیا مسئولان برای کنترل حریقهای با عامل انسانی میتوانند چاره اندیشی کنند؟
به روز رسانی خبر ۲۲ آذر ۱۴۰۴/ مشکل جنگل فقط به رانت و جنگل خواری و ویلا بر نمی گردد جنگل همیشه قربانی شده است. این بار نه شبانه بلکه در روز روشن، چهار هکتار جنگل هیرکانی واقع در منطقه گلوگاه بندپی (موسوم به گَلیا) جلوی چشم جامعه محلی پاکتراشی شده است تا بهانهای برای واگذاری فراهم شود. طبق قانون هرگونه واگذاری اراضی جنگلی ممنوع است اما شگردهایی برای دور زدن این قانون وجود دارد. زمینی که پاکتراشی میشود اگر به سرعت درختکاری نشده و به حال خود رها شود، با افتادن آبها از آسیاب تبدیل به گزینه واگذاری میشود. تبصرهها و مادههایش هم از هرکجای ممکن پیدا میشوند. منابع محلی خبر میدهند که حدود ۳۰ اصله درخت انجیلی، افرا، آزاد و … در قطعه پاکتراشی شده وجود داشته است و قرار است کلنگ ایجاد ساختمانی برای دادگستری در این نقطه به زمین زده شود. عکسهای هوایی نشان میدهد که کمی آنسوتر و روبروی عرصه پاکتراشی شده جدید، بیمارستانی ساخته شده که زمینش قبلا جنگل بوده است و احتمالا قطعه جدید هم سرنوشتی مشابه زمین بیمارستان خواهد داشت.
چهار هکتار از جنگلهای بندپی پاکتراشی شده است اما هیچ کس به درستی درباره این واقعه و مقصر آن سخن نمیگوید. رئیس سازمان منابع طبیعی پاسخگویی در این رابطه را به معاون امور جنگل و مدیر کل استان ارجاع میدهد. اگرچه پاکتراشی جنگل به دادگستری بابل نسبت داده میشود اما روابط عمومی دادگستری در جوابیهای خبر از برخورد با متخلفان داده و در گفتوگو با «هفت صبح» واکنشهای فعالان محیط زیست را شلوغکاری توصیف میکند! درخواست اکبر علوی رئیس در آستانه عزل اداره منابع طبیعی بابل هم این است که یک بازرس ویژه از نهاد ریاست جمهوری به این پرونده ورود کند تا حالا که درختان جنگل قربانی شدهاند، عدالت قربانی نشود
برای اطلاع از اصل ماجرا، خبرنگار «هفت صبح» با میثم اکبری رئیس حوزه قضایی بخش بندپی تماس میگیرد. او به این تماس پاسخ نمیدهد اما اندکی بعد فردی که خود را روابط عمومی اکبری معرفی میکند، تماس گرفته و از تنظیم جوابیهای در رابطه با پاکتراشی جنگل خبر میدهد.
روابط عمومی حوزه قضائی بندپی سرجمع درختان قطع شده در این چهار هکتار زمین را چهار تا پنج درخت اعلام کرده و ادامه میدهد: «چقدر شلوغش میکنند».
او میخواهد بداند که آیا خبرنگار «هفت صبح» خودش منطقه را دیده و فیلم تهیه کرده است یا نه؛ ضمن آنکه قطع ۳۰ اصله درخت در زمین مورد بحث را بهطور کامل رد میکند اما توضیحی هم درباره اینکه دادگستری نیاز به زمین داشته، ارائه نمیدهد.
جوابیه صادر شده هم از ورود دستگاه قضا به موضوع قطع درختان و تشکیل پرونده خبر میدهد. در این جوابیه به نقل از اکبری آمده که دستورات لازم به اداره منابعطبیعی برای کاشت نهال درختان جنگلی در کمترین زمان ممکن در راستای جبران خسارت وارده به عرصههای طبیعی داده شده است.
علی باقری جامخانه مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری ساری مسئول مستقیم اتفاق رخ داده در بندپی است. تماس خبرنگار «هفت صبح» با او هم به پاسخگویی دفترش ختم میشود. مسئول دفتر اعلام میکند که در زمان تماس، باقری در جلسه با شرکتهای مجری حضور دارد و زمان پایان جلسهاش هم مشخص نیست. بعد مدیرکل به جلسه شورای اداری استانداری میرود و در میان جلسات هم برای پاسخگویی وقت ندارد. زیرا قرار است با رئیس مجمع نمایندگان استان بعد از شورای اداری استانداری جلسه داشته باشد. به هر حال رئیس دفتر باقری پاسخگویی رئیسش را موکول به زمانی نامشخص میکند و میگوید که بعدا تماس بگیرید.
سید زکریا علوی رئیس اداره منابع طبیعی بابل که این اتفاقات در حوزه او رخ داده، در گفتوگو با «هفت صبح» تاکید میکند که مقصر مشخص است و خود سازمان منابع طبیعی به جای اینکه دنبال متهم بگردد، دنبال قربانی کردن یک نفر است. پایینترین رده هم من هستم و میخواهند من را عوض کنند تا این غائله بخوابد. درصورتی که من تقصیری ندارم. اصلا اطلاع نداشتم و کسی هم به من نگفت.
علوی معتقد است که در حال حاضر به دنبال کسی میگردند که خلافکار را تطهیر کنند. او یک درخواست از مسئولان دارد و آن این است که بگردند و مقصر واقعی را پیدا کنند. اگر عدالت حاکم است، دستگاه قضا باید عدالت را برقرار کند. باید در فرصت مناسب یک بازرس ویژه از نهاد بیطرف مثل نهاد ریاست جمهوری بیاید و ببیند مقصر چه کسی بوده تا او را مجازات کند. این بازرس نباید از سازمان منابع طبیعی و دستگاه قضا باشد. در حال حاضر اینها برای اینکه خودشان سر جای خود بمانند، بیگناهان را قربانی میکنند.
علوی تاکید میکند که باید بررسی شود که چه کسی مقصر است. نباید عدالت مدفون شود. حالا که درختان قربانی شدهاند، دنبال قربانی دیگر نگردند و ببینند چه کسی مقصر واقعی است و او را به اشد مجازات برسانند. اگر امروز من را عزل کنند، درختی قطع نمیشود؟ آیا درست است که یک تصمیم عجولانه بگیرند؟ آیا حرفهای من را شنیدند و بعد تصمیم گرفتند؟
رئیس اداره منابع طبیعی بابل از تشکیل پرونده تخلف برای قطع درختان توسط سرجنگبانی خبر میدهد و درباره تعداد درختان قطع شده اظهار نظری نمیکند زیرا درباره اعداد حضور ذهن ندارد و نگران است که عدد اعلامیاش با صورتجلسه تنظیم شده منافات داشته باشد، اما تاکید میکند که یک بازرس ویژه باید همه تناقضگوییها، حرفهای منتشر شده در فضای مجازی و غیره را بررسی کند تا به واقعیت دست یابد.
او میگوید: جمعه گذشته به من گفتند که اظهاراتم را بنویسم. حتی ۲۴ ساعت هم به من فرصت ندادند و قرار است که امروز (شنبه) من را عزل کنند. من در این پرونده حرفهای زیادی برای گفتن دارم ولی آنها را به بازرس ویژه اعلام میکنم.
رضا افلاطونی رئیس سازمان منابع طبیعی که در چنین شرایطی باید پاسخگوی افکار عمومی باشد، تماس «هفت صبح» را با پیامک پاسخ داده و انجام مصاحبه درباره بندپی را به مدیر کل گرفتار مازندران-ساری یا معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی ارجاع میدهد.
تماس «هفت صبح» با رسول علی اشرفی پور معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور مانند دیگر تماسها با مسئولان سازمان منابع طبیعی بدون پاسخ باقی میماند.
حال باید منتظر ماند و دید که آیا عرصه پاکتراشی شده با نهالکاری، یک قرن بعد تبدیل به جنگل خواهد شد یا سازمان منابع طبیعی با تمام تبصرهها و مادههایی که در پستوها برای روز مبادا کنار گذاشته، این قطعه زمین را تقدیم به کسانی خواهد کرد که چشم به غارت درختان جنگلی دوختهاند.
در این مقاله، انواع ورقهای سیاه، آلومینیوم و استیل را با نگاهی کاربردی و مقایسهمحور…
بررسیها نشان میدهد کسری امسال بین ۱۱۰۰ تا ۱۲۰۰ همت و معادل حدود ۱۰ درصد…
بازار جهانی فولاد در روزهای پایانی سال ۲۰۲۵ با معاملات متنوع اما تغییرات محدود همراه…
شش سال پس از سقوط مرگبار جوانی ۳۲ ساله از بالکن خانهای در تهران، هنوز…
حادثه مهیب بندر شهید رجایی در اردیبهشت امسال، نهتنها جان ۵۸ نفر را گرفت، بلکه…
گفتوگوی تازه با مائده طهماسبی، تصویری متفاوت از یک زوج هنرمند ارائه میدهد؛ روایتی که…