به گزارش سرمایه فردا، در شرایطی که نرخ مصوب ذرت ۱۱ هزار و ۳۰۰ تومان بود، بهای آن در بازار آزاد به بیش از ۴۰ هزار تومان رسید و سویا نیز از نرخ مصوب ۲۰ هزار و ۹۰۰ تومان تا حدود ۷۵ هزار تومان بالا رفت. این وضعیت مرغداران و دامداران را در تأمین خوراک با مشکلات جدی مواجه کرد و هزینه تمامشده محصولات پروتئینی برای مصرفکنندگان به سطحی غیرقابل تحمل رسید.
با این حال، طی هفتههای اخیر ورود گسترده نهادههای دامی و تسهیل ترخیص کالاهای اساسی در بندر امام خمینی، عطش بازار را تا حد زیادی فرو نشاند. وزیر جهاد کشاورزی اعلام کرده است که بیش از چهار میلیون تن نهاده دامی وارد کشور شده یا در حال ورود است و این محمولهها با نرخ مصوب و تحت نظارت شرکت پشتیبانی امور دام در حال توزیع استانی هستند. این اقدام به دامداران صنعتی امکان داد تا ذرت، جو و سویا را به میزان نیاز و در حجم بالا خریداری کنند. همزمان، برنامهریزی برای توزیع ۱۰۰ هزار تن جو میان دامداریهای روستایی و عشایری آغاز شده که بخشی از آن توسط دولت و بخشی توسط بخش خصوصی تأمین شده است.
این سامانیابی در بازار نهادهها اثر مستقیم بر قیمت گوشت و تخممرغ گذاشته است. پس از ماهها افزایش بیوقفه، اکنون قیمت گوشت تا حدودی کاهش یافته و بازار به سمت ثبات نسبی حرکت کرده است. هرچند نرخ دلار در همین مدت روندی صعودی داشته، اما بازار محصولات وارداتی واکنش قابل توجهی به این تغییر نشان نداده است. این امر نشان میدهد که علاوه بر تأمین پایدار نهادهها، روند صعودی ارز نیز پایدار نخواهد بود و بازار در حال تطبیق با شرایط جدید است.
از منظر تحلیلی، چند نکته کلیدی قابل توجه است: نخست آنکه ورود محمولههای بزرگ و توزیع مستمر نهادهها با نرخ مصوب عطش بازار را کاهش داده و زمینه ثبات نسبی در قیمت محصولات پروتئینی را فراهم کرده است. دوم، کاهش هزینه خوراک دام بهطور مستقیم در کاهش قیمت گوشت و تخممرغ منعکس شده، هرچند هنوز فاصله با نرخهای مطلوب وجود دارد. سوم، افزایش اخیر نرخ ارز نتوانسته واکنش جدی در بازار محصولات وارداتی ایجاد کند زیرا انتظار میرود روند صعودی دلار پایدار نباشد. و چهارم، نیاز سالانه کشور به شش میلیون تن نهاده دامی نشان میدهد وابستگی به واردات همچنان بالاست و هرگونه اختلال در تأمین میتواند دوباره بحران ایجاد کند.
در جمعبندی میتوان گفت بازار نهادههای دامی پس از ماهها بحران اکنون به سمت سامانیابی حرکت کرده و این تغییر موجب کاهش نسبی قیمت گوشت و تخممرغ شده است. با وجود نوسانات ارزی، ثبات در تأمین نهادهها پیام روشنی دارد: اگر عرضه پایدار و نظارت دقیق ادامه یابد، میتوان انتظار داشت بازار محصولات پروتئینی از فشار تورمی خارج شود. با این حال، وابستگی بالای کشور به واردات نهادهها همچنان یک ریسک جدی است که در صورت بروز اختلال، چرخه افزایش قیمتها دوباره فعال خواهد شد. بنابراین، سیاستگذاری بلندمدت برای افزایش تولید داخلی نهادهها و کاهش وابستگی به واردات، کلید اصلی مدیریت پایدار بازار و تضمین امنیت غذایی کشور است.
در آذر ۱۴۰۴ دولت برای ساماندهی بازار نهادههای دامی مجموعهای از سیاستهای تازه را به اجرا گذاشت تا بحران کمبود خوراک دام و طیور که در نیمه نخست سال فشار سنگینی بر تولیدکنندگان وارد کرده بود، کنترل شود. این اقدامات با هدف ایجاد شفافیت در واردات، جلوگیری از احتکار و تضمین دسترسی پایدار دامداران و مرغداران به نهادههای اساسی طراحی شدهاند و در عمل توانستهاند عطش بازار را تا حد زیادی فرو بنشانند.
بر اساس بخشنامه جدید وزارت جهاد کشاورزی، تمامی واردکنندگان نهادههای دامی موظف شدند محمولههای خود را پس از انجام تشریفات گمرکی به شرکت پشتیبانی امور دام تحویل دهند. به این ترتیب عرضه مستقیم نهادهها توسط واردکنندگان ممنوع شد و توزیع تنها از طریق شبکه رسمی پشتیبانی امور دام انجام میگیرد. این تمرکز در مسیر عرضه موجب شد کالا به مصرفکننده واقعی برسد و امکان ردیابی و کنترل بهتر فراهم شود.
برای جلوگیری از اختلال در نقدینگی واردکنندگان، دولت سازوکاری را طراحی کرده است که بر اساس آن ۹۰ درصد ارزش ریالی محموله بلافاصله پس از تحویل رسمی پرداخت میشود و ۱۰ درصد باقیمانده پس از تکمیل فرآیند حمل و تحویل نهایی تسویه خواهد شد. این مدل پرداخت هم نقدینگی واردکننده را حفظ میکند و هم دولت را مطمئن میسازد که کالا بهطور کامل وارد شبکه توزیع شده است.
از منظر ارزی نیز دولت تصمیم گرفت پس از تحویل کالا به پشتیبانی امور دام، این شرکت ظرف حداکثر هفت روز کاری نظر نهایی خود را برای تخصیص ارز به بانک مرکزی ارسال میکند تا فرآیند بازپرداخت ارزی واردکنندگان با زمانبندی مشخص انجام شود. این سازوکار موجب شد تأمین ارز برای واردات نهادهها قابل پیشبینی و پایدار باشد و واردکنندگان با اطمینان بیشتری فعالیت کنند.
محمولههای وارداتی پس از ترخیص در بندر امام خمینی و سایر مبادی ورودی تحت نظارت مستقیم شرکت پشتیبانی امور دام به استانها ارسال میشوند. این شرکت بر تمامی مراحل ترخیص، نگهداری و توزیع نهادهها نظارت دارد تا نیاز دامداران و مرغداران در سراسر کشور بهموقع تأمین شود.
از این رو میتوان گفت دولت در آذر ۱۴۰۴ با اجرای سیاستهای تازه توانست بازار نهادههای دامی را از پراکندگی به تمرکز هدایت کند. یکپارچهسازی واردات و توزیع، پرداخت سریع به واردکنندگان و تخصیص ارز دولتی سه محور اصلی این سیاستهاست. این اقدامات علاوه بر کاهش عطش بازار نهادهها، زمینه ثبات نسبی در قیمت گوشت و تخممرغ را فراهم کرده است. با این حال، وابستگی بالای کشور به واردات نهادهها همچنان یک ریسک جدی محسوب میشود و نیازمند برنامهریزی بلندمدت برای افزایش تولید داخلی و کاهش وابستگی به ارز خارجی است تا امنیت غذایی کشور در برابر نوسانات جهانی تضمین شود.
واقعیت این است که بازار جهانی نهادههای دامی در سال ۲۰۲۴ یکی از پرچالشترین دورههای خود را پشت سر گذاشت. تغییرات اقلیمی، جنگ اوکراین و التهابات خاورمیانه فشار سنگینی بر عرضه و تقاضای جهانی غلات و دانههای روغنی وارد کردند و همین عوامل موجب شدند قیمتها با نوسانات شدید روبهرو شوند و پیشبینی آینده بازار دشوارتر از همیشه باشد.
در بخش ذرت، نیمه دوم سال ۲۰۲۴ با روندی صعودی همراه بود و در ادامه قیمتهای ۲۰۲۵ به بالاترین سطح ششماهه رسیدند. صادرات ایالات متحده به ۱.۷۱۱ میلیون تن افزایش یافت که نسبت به هفته قبل ۴۶ درصد رشد نشان میداد. تقاضای قوی از سوی مکزیک و کلمبیا عامل اصلی این جهش بود. در آرژانتین نیز شرایط رطوبتی مناسب باعث شد سطح زیر کشت به بیش از ۸۰ درصد برسد و چشمانداز عرضه در این کشور بهبود یابد. این تحولات نشاندهنده ترکیب پیچیدهای از افزایش عرضه در برخی مناطق و رشد تقاضا در بازارهای مصرفی است.
بازار سویا اما مسیر متفاوتی را طی کرد. قیمتهای آتی بین ۶ تا ۸ سنت کاهش یافتند که ناشی از افت ارزش کنجاله سویا بود. با وجود این، صادرات هفتگی سویا آمریکا به ۹۷۸ هزار تن رسید و تقاضای چین و اسپانیا همچنان محرک اصلی بازار باقی ماند. کاهش سطح زیر کشت در آرژانتین چشمانداز عرضه جهانی سویا را محدود کرده و همین امر ریسک افزایش قیمت در سال آینده را بالا برده است.
در حوزه دانههای روغنی و روغن پالم، پایان سال ۲۰۲۴ با افزایش قیمتها همراه شد. قیمت کلزا در پاریس برای فوریه ۲۰۲۵ حدود ۰.۶ درصد رشد داشت و سویا در شیکاگو برای مارس ۲۰۲۵ با ۰.۴ درصد افزایش توانست بخشی از کاهشهای اخیر را جبران کند. در کوالالامپور نیز قیمت روغن پالم برای معاملات مارس ۲۰۲۵ با ۰.۴ درصد رشد بسته شد. این افزایش ناشی از تصمیم اندونزی برای بالا بردن تعرفه صادرات روغن پالم خام از ۷.۵ درصد به ۱۰ درصد بود تا منابع مالی لازم برای یارانه بیودیزل تأمین شود.
مقایسه با سال گذشته نشان میدهد که ذرت رشد قابل توجهی داشته و صادرات آمریکا افزایش یافته است، در حالی که سویا افت قیمت را تجربه کرده اما همچنان تحت تأثیر تقاضای چین باقی مانده است. دانههای روغنی نیز در پایان سال ۲۰۲۴ نسبت به سال قبل تر با افزایش قیمت روبهرو شدند که ناشی از فشار تقاضا و سیاستهای تجاری اندونزی بود. برآوردها نشان میدهد ارزش بازار جهانی نهادههای دامی در سال ۲۰۲۴ حدود ۴۴.۷ میلیون دلار بوده و در سال ۲۰۲۵ به ۴۷.۲ میلیون دلار رسید؛ رشدی نزدیک به ۹ میلیارد دلار در چند سال اخیر.
بنابراین بازار جهانی نهادههای دامی در سال جاری نسبت به سال گذشته با افزایش قیمت ذرت، کاهش نسبی سویا و رشد دانههای روغنی همراه بوده است. این تغییرات نشان میدهد که بازار همچنان تحت تأثیر عوامل ژئوپولیتیکی و اقلیمی پرتنش باقی خواهد ماند. برای کشورهایی مانند ایران که وابستگی بالایی به واردات نهاده دارند، رصد دقیق این تحولات و تنوعبخشی به منابع تأمین اهمیت حیاتی دارد تا از آسیبپذیری در برابر بحرانهای جهانی کاسته شود.
سازمان منطقه آزاد چابهار و بانک کشاورزی برای اعطای تسهیلات بانکی و حمایت از تولید،…
صورتهای مالی بانک دی نشان میدهد که با وجود افزایش محدود تعداد کارکنان، هزینه حقوق…
پرونده قتل مرد میانسال تهرانی که در جریان اختلاف خانوادگی با ضربه چاقوی دامادش جان…
پرونده قتل جوانی به نام میثم که در جریان درگیری خیابانی با ضربه چاقو جان…
تیراندازی مرگبار در جشن حنوکای یهودیان در ساحل بوندی سیدنی، ۱۵ قربانی و دهها زخمی…
سازمان بورس تا پایان هفته جاری مجوز پذیرهنویسی سه صندوق سرمایهگذاری مبتنی بر فلز نقره…