بررسی مشکلات بنگاه‌های تولیدی ایران

به گزارش سرمایه فردا، به دلیل عدم تطابق زمانی درآمدها و هزینه‌ها، بنگاه‌ها نیازمند سرمایه در گردش هستند. این سرمایه صرف تأمین مواد اولیه و سایر هزینه‌های جاری بنگاه می‌گردد. از طرف دیگر رکود تورمی، افزایش قیمت مواد اولیه و دوره تأمین آن، دستمزد و نرخ ارز از سوی دیگر، در بلندمدت موجب بروز مشکلات بنگاه‌های تولیدی می‌شود. این مسئله هر سال تشدید شده و به نوعی سرمایه در گردش بنگاه تولیدی بر اساس قدرت خرید در یک میزان یا مقدار ماده اولیه محدودتر و بنگاه فقیرتر می‌گردد.
از آنجایی که تورم تولیدکننده و مصرف‌کننده برابر نیست. با فشار هزینه‌های تولید، بخشی از بنگاه‌ها به نقطه توقف رسیده و مابقی برای حفظ بقای خود نیازمند سرمایه در گردش بیشتری هستند. به عبارت روشن‌تر، شوک نرخ ارز در کوتاه‌مدت، نرخ تورم تولیدکننده را افزایش می‌دهد، اما تدریجاً بر تورم مصرف‌کننده تخلیه می‌شود. بنابراین، در زمان وقوع شوک ارزی، یک عدم تناسب بین هزینه‌ها و درآمدهای بنگاه اقتصادی ایجاد شده و زمینه‌ساز افزایش تقاضای سرمایه در گردش می‌شود.
یکی از موضوعاتی که حل مسئله سرمایه در گردش بنگاه‌ها را دشوار کرده، تقاضای بالای آن در اقتصاد کشور است. درصد بسیار قابل توجهی از این تقاضا به تأمین سرمایه در گردش از شبکه بانکی اختصاص یافته است. بنابراین، بخشی از راه‌حل‌ها و راهکارهای مشکلات بنگاه‌های تولیدی در تأمین مالی به مدیریت تقاضای سرمایه در گردش و نحوه تأمین و پرداخت آن در شبکه بانکی مربوط می‌شود. در این راستا، نقش حاکمیت و بانک مرکزی بیش از پیش در جهت حفظ و ارتقای بنیه مالی سرمایه در گردش بنگاه‌های تولیدی اهمیت می‌یابد.

راهکاری حل مشکلات بنگاه‌های تولیدی

یکی از روش‌های مؤثر تأمین مالی سرمایه در گردش، اعطای حد اعتباری به بنگاه‌ها بر اساس معیارهایی از جمله اعتبارسنجی است. این روش به دلیل دسترسی سریع به تسهیلات و عدم نیاز به طی مراحل اداری پیچیده، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این مزیت به‌ویژه در تسهیلات سرمایه در گردش، به دلیل کاهش انحراف منابع و تخصیص بهینه تسهیلات، بسیار مهم است.
اعطای تسهیلات سرمایه در گردش از محل حدهای اعتباری در شبکه بانکی به گونه‌ای است که پس از پرداخت اقساط در سررسیدهای مقرر، به میزان اصل تسهیلات پرداختی، مجدداً سرمایه در گردش به جریان وجوه نقدی بنگاه تولیدی بازگردانده می‌شود. این فرایند به دلیل محدودیت منابع در سیستم بانکی، منوط به ایجاد معدل و میانگین در حساب بنگاه تولیدی است.
یک شرکت تولیدی پس از دریافت تسهیلات و خرید مواد اولیه و در نهایت تولید و فروش کالا، علاوه بر پرداخت به موقع تسهیلات، باید بخشی از منابع خود را به صورت راکد در حساب نگهداری کند. این امر برای شرکت‌های تولیدی که نیاز به خرید مواد اولیه و پرداخت هزینه‌های جاری دارند، بسیار دشوار و تقریباً غیرممکن است. این مشکل به عنوان یک اهرم بازدارنده، گریبان‌گیر شرکت‌های تولیدی شده است.
برای حمایت از بنگاه‌های تولیدی و حفظ توان تولید و اشتغال، به‌ویژه در بخش تعاون، می‌توان اهرم بازدارنده ایجاد معدل و میانگین حساب بنگاه تولیدی را که در مواردی تا ۳۰ درصد سهم تسهیلات را شامل می‌شود، با اعمال رویه‌های قانونی صرفاً برای واحدهای تولیدی و بر اساس میزان تراکنش‌ها، حذف کرد. در این راستا کارشناسان اقتصادی پیشنهاد می‌کنند رتبه‌بندی و امتیازدهی جهت اعتبارسنجی بنگاه‌های تولیدی بر اساس میزان گردش حساب، تعداد تراکنش‌ها، مبالغ پرداختی بابت اسناد پرداختنی و پرداخت به موقع تعهدات در سررسیدهای مقرر، به عنوان بالاترین امتیاز در حساب این بنگاه‌ها ملاک عمل قرار گیرد.

ثبت سفارش کالاهای وارداتی مشکلات بنگاه‌های تولیدی

دبیر کمیسیون برنامه و بودجه مجلس درباره راهکارها و چالش‌های رسیدن به رونق تولید اظهار کرد: امسال چندمین سالی است که مقام معظم رهبری نام سال را در راستای اقتصاد و تولید انتخاب کرده‌اند که این نشان از توجه ویژه مقام معظم رهبری به تولید دارد.
محسن بیگلری، تأکید کرد که همه مسئولان باید برای رسیدن به رونق تولید برنامه داشته باشند. وی افزود: این نام‌گذاری برمی‌گردد به این موضوع که هر قدر تولید در کشور افزایش یابد، تحریم‌ها کم‌اثرتر شده و نیاز کشور به خارج از مرزها نیز کاسته می‌شود؛ لذا هر مسئولی در هر کجای کشور که بتواند برای رسیدن به این شعار قدمی بردارد، باید در راستای رسیدن به این هدف و شعار سال تلاش نماید و با تمام قدرت کشور به طرف خودکفایی پیش رود.
بیگلری در خصوص مشکلات بنگاه‌های تولیدی گفت: امروز یکی از مشکلات تولیدکنندگان، موضوع ثبت سفارش کالاهای وارداتی مورد نیاز و سرمایه در گردش برای دستیابی به اهداف خود است.
وی افزود: بانک‌ها باید درصد بیشتری از سرمایه در گردش و امانت مردم را که نزد آنها است، در اختیار تولید کشور قرار دهند و وام‌های سرمایه در گردش بیشتری را به تولیدکنندگان واقعی تخصیص دهند.
همچنین وی در زمینه حل مشکلات بنگاه‌های تولیدی برای ثبت سفارش توضیح داد: وزارت صنعت، معدن و تجارت باید کمک کند تا تولیدکنندگان در این مسیر مشکلات را پشت سر بگذارند. این موضوع هم از طرف نمایندگان مردم در مجلس در حال پیگیری است و هم از دولت درخواست شده تا راهکارهایی برای افزایش سرعت و ترخیص کالاهای مورد نیاز ارائه شود. ما در مجلس شورای اسلامی در عمل به وظایف نظارتی خود به دنبال تحقق شعار سال هستیم و از دولت و وزارت صمت نیز می‌خواهیم تا در راستای تحقق شعار اقتصادی سال تلاش مضاعف داشته باشند.

روش‌های تسهیلات‌دهی بانک‌ها متنوع نیست

آرمان خالقی، قائم‌مقام خانه صنعت، معدن و تجارت ایران نیز درباره مشکلات بنگاه‌های تولیدی گفت: وضعیت تسهیلات‌دهی به بخش تولید و صنعت از ابتدای سال مناسب نبوده است. به دلیل محدودیت منابع بانکی، صف دریافت تسهیلات طولانی است و واحدها مدت‌ها منتظر می‌مانند. همچنین، سهم اختصاص یافته به بخش صنعت و تولید از کل منابع بانکی قابل قبول نیست و هر سال میزان تعیین شده عملیاتی نمی‌شود.
خالقی تأکید کرد که تقاضای بالای بخش تولید برای دریافت تسهیلات بانکی و نقدینگی همچنان با مشکل مواجه است و این وضعیت در انتهای سال بدتر می‌شود. او افزود که در ماه پایانی سال، به دلیل خرید و فروش‌های شب عید، تقاضای تسهیلات افزایش می‌یابد، اما وضعیت امسال چندان قابل قبول نبوده است.
وی همچنین بیان کرد که وابستگی بخش تولید به منابع بانکی مطلوب نیست و تأمین نقدینگی و سرمایه در گردش از طریق تسهیلات بانکی مناسب نیست.
قائم‌مقام خانه صنعت، معدن و تجارت ایران، اظهار داشت: نظام بانکی کشور فاقد تنوع در روش‌های پرداخت تسهیلات است. او توضیح داد که تأمین سرمایه در گردش برای صنایع مختلف مانند غذا و پتروشیمی باید متفاوت باشد، اما در حال حاضر یک الگوی واحد برای همه صنایع تعریف شده است. این عدم تخصصی سازی در تأمین مالی، مشکلاتی را برای بخش تولید ایجاد کرده است.
وی همچنین به وعده‌های دولت برای تأمین مالی از طریق بازار سرمایه اشاره کرد و گفت که دولت‌های قبلی نیز بر این موضوع تأکید داشتند، اما عملیاتی شدن آن نیازمند همت و برنامه‌ریزی است. او افزود که همه می‌دانند مشکل تأمین مالی وجود دارد و راهکارهایی مانند جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی و انتشار اوراق می‌تواند به کاهش وابستگی تولید به بانک‌ها کمک کند، اما تاکنون اقدام جدی در این زمینه صورت نگرفته است.