سیاست‌های پولی بانک مرکزی و تأثیر آن بر بازار مالی
بانک مرکزی ایران در سال ۱۴۰۴ سیاست‌های پولی انقباضی را به‌شدت دنبال کرده است. این سیاست‌ها با هدف کنترل تورم، تنظیم نقدینگی و مدیریت نرخ بهره اجرا شده‌اند. در ادامه، به برخی از جزئیات کلیدی این سیاست‌ها می‌پردازیم.
۱. عملیات بازار باز و سیاست‌های ریپو
بانک مرکزی از طریق عملیات بازار باز (OMO) و توافقات بازخرید (ریپو) نقدینگی را در بازار کنترل می‌کند.
- ریپو هفتگی: بانک‌ها به‌صورت هفتگی از بانک مرکزی درخواست اعتبار می‌کنند. بانک مرکزی معمولاً میزان مشخصی از این درخواست را تأمین می‌کند. در هفته گذشته، بانک‌ها تقاضای ۳۷۶ هزار میلیارد تومان اعتبار داشتند، اما بانک مرکزی فقط ۲۷۰ هزار میلیارد تومان را پذیرفت، که نشان‌دهنده یک سیاست انقباضی است.
- مدت‌زمان بازخرید: اگر بانک مرکزی مدت زمان بازپرداخت را افزایش دهد (مثلاً از یک هفته به ۹۰ روز)، سیاست پولی انبساطی خواهد شد. در مقابل، کاهش این مدت‌زمان به یک هفته موجب کاهش نقدینگی و افزایش نرخ بهره می‌شود.
۲. تأثیر سیاست‌های بانک مرکزی بر نرخ بهره
نرخ بهره سیاستی بانک مرکزی تأثیر مستقیمی بر هزینه تأمین مالی بانک‌ها و درنتیجه نرخ سود سپرده و تسهیلات دارد.
- در شش ماه اخیر، میزان تأمین مالی بانک مرکزی به‌طور میانگین ۲۸۹ هزار میلیارد تومان بوده، اما در هفته گذشته به ۲۷۰ هزار میلیارد تومان کاهش یافت، که نشان‌دهنده سیاست انقباضی است.
- افزایش نرخ بهره بین‌بانکی، موجب کاهش نقدینگی در اقتصاد و افت تمایل به دریافت وام‌های جدید می‌شود، که می‌تواند بر عملکرد بازار سرمایه و بخش تولید تأثیر منفی داشته باشد.
۳. تغییرات سقف تراکنش‌ها و نقل‌وانتقال پول
بانک مرکزی اخیراً محدودیت‌های نقل‌وانتقال پول را اصلاح کرده است:
- کف ساتنا از ۵۰ میلیون به ۱۰۰ میلیون تومان افزایش یافته است.
- سقف پایا از ۱۰۰ میلیون به ۲۰۰ میلیون تومان رسیده است.
- سقف کارت‌به‌کارت غیرحضوری به ۵۰ میلیون تومان افزایش یافته است، درحالی‌که در تراکنش‌های حضوری امکان انتقال تا ۱۰۰ میلیون تومان فراهم شده است.
۴. تأثیر سیاست‌های انقباضی بر بازار سرمایه و نقدینگی
سیاست‌های بانک مرکزی به‌طور مستقیم بر وضعیت بازار سهام اثرگذار است:
- افزایش نرخ بهره موجب خروج نقدینگی از بازار سهام به سمت سپرده‌های بانکی و صندوق‌های درآمد ثابت می‌شود.
- داده‌های اخیر نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران در هفته گذشته بیش از ۱۰۰۰ میلیارد تومان نقدینگی را به صندوق‌های درآمد ثابت وارد کرده‌اند.
- هر بار که بازار سهام رشد می‌کند، به دلیل سیاست‌های انقباضی، فشار فروش افزایش می‌یابد، که نشانه‌ای از رفتار محافظه‌کارانه سرمایه‌گذاران در مواجهه با شرایط مالی سخت‌تر است.
۵. چشم‌انداز سیاست‌های پولی در ماه‌های آینده
با توجه به روند فعلی، انتظار می‌رود که بانک مرکزی به سیاست‌های انقباضی خود ادامه دهد، مگر آنکه شرایط اقتصادی ایجاب کند که نقدینگی بیشتری در بازار تزریق شود. نرخ بهره بالا، همراه با کاهش میزان تأمین مالی بانک‌ها، نشان‌دهنده ادامه روند کنترل تورم و نقدینگی در ماه‌های آینده است.
در چنین شرایطی، سرمایه‌گذاران باید وضعیت بازارهای مالی و تحولات نرخ بهره را با دقت دنبال کنند، زیرا این عوامل تأثیر قابل‌توجهی بر استراتژی‌های سرمایه‌گذاری خواهند داشت
