انقراض انواع ماهی در ایران

خلیج فارس به گواه منابع تاریخی تا پیش از اکتبر ۱۵۰۷ میلادی یک جغرافیای ناشناخته برای اروپایی‌ها و سایر جهانیان بود. تا اینکه آفونسو دو آلبوکرک، دریاسالار پرتغالی، پس از فتح جزیره هرمز، قشم و بندرعباس را نیز اشغال کرد.

از آن زمان خلیج فارس یکی از کانون‌های بحران در خاورمیانه بوده است. احمد آل یاسین، پژوهشگر برجسته توسعه، طی مقاله‌ای به مساله تاسیسات آب‌شیرین‌کن در کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس و پیامدهای آن پرداخته است.

طی ده‌های اخیر، خلیج فارس دچار یک بحران زیست محیطی شده است: استقرار تاسیسات آب شیرین‌کن و فرایند نمک‌زدایی.

پیشینه بازرگانی و دریانوردی در خلیج فارس به دست‎‌کم دو هزار سال پیش از میلاد، باز می‌گردد. در دوره هخامنشیان داریوش اول از دریانوردان برجسته ایرانی فینیقی و ساتراپ‌های یونانی‌نشین امپراتوری پارس خواست تا برای کشف سرزمین‌های جدید روانه دریاها شوند.

در حال حاضر، بیش از ۱۵۰ نوع ماهی متفاوت در خلیج فارس یافت می‌شود بیشتر آبزیان خلیج فارس به جز چند مورد که وارد آب‌های کارون، بهمن شیر و اروند می‌شوند مابقی در آبهای شور زندگی کرده و در همان‌جا تخمریزی و تولید مثل می‌کنند.

از میان جزایر خلیج فارس بیش از ۳۰ جزیره مسکونی و غیرمسکونی آن متعلق به ایران است. جزایر غیر سکون خلیج فارس زیستگاه مرجان‌های دریایی، محل تخم گذاری پرستوهای دریایی و لاک پشت‌ها و همچنین پذیرای انواع پرندگان مهاجر است.

گردشگران در امارات متحده می‌توانند در ژرفای استخر شنا کنند یا در مرکز خرید بزرگ دوبی، مشغول بازی اسکی شوند؛جایی که پنگوئن‌ها روی برف‌های تازه و محصول کارخانه‌های آب‌شیرین‌کن‌ راه می‌روند.

دوبی برای ادامه این نمایش لوکس گران قیمت باید با آب شیرینی که هیچ‌گاه نداشته و اکنون به یاری فناوری‌های روز با صرف انرژی و سرمایه زیاد به دست می‌آید نیاز کلانشهر رو به گسترش خود را تامین کند.

بررسی‌های کارشناسانه نشان می‌دهد که همه این عملیات گران‌قیمت و هزینه‌بر با اتکای دوبی به شیرین‌سازی آب شور خلیج فارس ممکن می‌شود.

کارشناسان هشدار می‌دهند که فناوری‌های پیشرفته انرژی‌سوز و کارخانه‌های آب‌شیرین‌کنی سبب از بین رفتن تنوع زیستی آبزیان و تهدید جوامع محلی سواحل خلیج فارس شده و پیامدهای جبران‌ناپذیری برای اکوسیستم این منطقه دارد.

انواع ماهی قربانی صید تجاری

زمانی ایران جزو معدود کشورهایی بود که صنعت خاویار دنیا را در انحصار خود داشت.

خزر، دریاچه شمالی ایران، خاستگاه انواع ماهی‌های خاویاری از قبیل فیل‌ماهی، تاس‌ماهی، قره‌برون و ازون‌برون بود.

سالانه میلیون‌ها دلار خاویار به کشورهای مرفه دنیا از جمله فرانسه، دانمارک، سوئیس، انگلستان، کانادا، اسپانیا، بلژیک، آلمان و… صادر می‌شد.

البته به نظر می‌رسد ایران و سایر همسایه‌های خزری، نگهبان خوبی برای حفظ نسل این جانداران گرانبها نبودند.

صید بی‌رویه و تخریب زیست‌بوم دریای خزر از جمله عواملی است که نسل ماهیان خاویاری را رو به انقراض برده است.

این موضوع در نهایت صدای سازمان ملل را هم درآورد و این سازمان هشدارهای جدی را درباره حفظ منابع مهم دریای خزر مانند خاویار عنوان کرد.

در هفتمین اجلاس کمیسیون حفاظت و بهره‌برداری بهینه از منابع زنده آبی دریای خزر،‌ تمدید ممنوعیت صید تجاری ماهیان خاویاری تا پایال سال ۲۰۲۴ میلادی به تصویب رسید.

خاویار را غذای ثروتمندان می‌دانند؛ همچنان که آمارها نشان می‌دهد مصرف این محصول دریایی در کشورهایی که تولیدکننده آن به صورت طبیعی به حساب می‌آیند نیز پایین است.

به نظر می‌رسد به دنبال ممنوعیت صید خاویار از خزر، پرورش این محصول دریایی نیز قوت گرفته است.

بنابرین شاید افزایش تولید خاویار در آینده سفره مردم عادی را هم رنگین کند، البته اگر تورم لجام گسیخته اثری از سفره باقی بگذارد.

انواع ماهی در ایران با تخریب محیط زیست نابود می‌شود./تجارت فردا