اصلاحات دولتی آمریکا چگونه به چالش کشیده شد؟

مهدی الیاسی: در پیچ‌وخم تاریخ اقتصاد آمریکا، در سه دهه گذشته، دو نام به‌عنوان پیشگامان اصلاحات دولتی می‌درخشند: ال گور، که در دهه ۱۹۹۰ با پروژه بازآفرینی دولت، بوروکراسی را به چالش کشید، و ایلان ماسک، که در سال ۲۰۲۵ با اداره بهره‌وری دولتی (DOGE) در دولت دونالد ترامپ، به میدان آمد تا تحولی بزرگ رقم بزند. هر دو با هدف کوچک‌تر و کارآمدتر کردن دولت وارد شدند، اما مسیرشان، مانند دو جاده متفاوت، داستان‌هایی منحصربه‌فرد از موفقیت و نوآوری را روایت می‌کند. حالا ایلان ماسک حزب جدیدی راه اندازی کرده تا با احزاب فاسد درون آمریکا مسیر متفاوتی را طی کند. در این گزارش به اثر این کارآفرین در دولت جمهوری خواه آمریکا پرداخته شده است.

ال گور: مهندسی که بوروکراسی را رام کرد

🔹 سال ۱۹۹۳ بود و صدای نارضایتی مردم آمریکا از کاغذبازی‌های دولتی گوش فلک را کر کرده بود. ال گور، معاون رئیس‌جمهور بیل کلینتون، با شعار «دولتی که بهتر کار کند و هزینه کمتری داشته باشد» وارد میدان شد. پروژه بازآفرینی دولت (NPR) او، یک مأموریت بلندپروازانه بود: ساده‌سازی فرآیندها، بهبود خدمات، و صرفه‌جویی در هزینه‌ها. ال‌ گور با جلسات بی‌شمار با کارمندان و شهروندان، و انتشار گزارش‌های شفاف، نشان داد که اصلاحات می‌تواند هم مؤثر باشد و هم مردمی.

🔹 ال گور بیش از ۳۰۰,۰۰۰ شغل دولتی را حذف کرد. او با برنامه‌ریزی از طریق بازنشستگی زودهنگام و توقف استخدام‌های جدید این ایده را پیش بُرد. این کار، همراه با حذف بیش از ۱۰۰ برنامه غیرضروری و ساده‌سازی قوانین، ۱۳۷ میلیارد دلار صرفه‌جویی به همراه داشت.

🔹 ال گور، که عاشق فناوری بود، دولت را وارد عصر دیجیتال کرد: پرونده‌سازی الکترونیکی در سازمان امور مالیاتی (IRS) را گسترش داد—تا جایی که تا سال ۲۰۱۳ بیش از ۷۰ درصد مالیات‌دهندگان آنلاین ثبت‌نام می‌کردند—و وب‌سایت کاخ سفید را در سال ۱۹۹۴ راه‌اندازی کرد.

🔹 در سازمان کهنه‌سربازان (VA)، ال گور با حذف ۱۱,۰۰۰ صفحه دستورالعمل غیرضروری، نفس تازه‌ای به سیستم داد و با سیستم CAPRI، دسترسی کهنه‌سربازان به سوابق پزشکی را سریع‌تر کرد. این تلاش‌ها VA را به دریافت ۱۷۰ جایزه Hammer Award رساند. در IRS هم، گور فرهنگ سازمانی را تغییر داد و به جای جریمه، به مالیات‌دهندگان کمک کرد تا بدهی‌هایشان را تسویه کنند. اصلاحات او اعتماد عمومی را بالا برد و اثری ماندگار گذاشت.

ایلان ماسک: کارآفرینی که دولت را تکان داد

🔹 حالا به سال ۲۰۲۵ برسیم، جایی که ایلان ماسک، غول فناوری و کارآفرین نامی، در دولت دوم دونالد ترامپ سکان اداره بهره‌وری دولتی (DOGE) را به دست گرفت. او با یک هدف جاه‌طلبانه وارد شد: کاهش کسری بودجه به میزان ۱ تریلیون دلار. ماسک، که به سرعت و جسارت شهره است، در چند ماه (تا آوریل ۲۰۲۵) دست به کار شد. او نیروی کار فدرال را کاهش داد؛ ۶۰,۰۰۰ کارمند با پیشنهاد استعفای همراه با ۸ ماه حقوق کنار رفتند، و هدف دولت، کاهش ۵ تا ۱۰ درصد نیروی کار بود.

🔹 ماسک آژانس‌هایی مانند USAID را تعطیل کرد و بودجه‌هایی مثل ۶.۵ میلیارد دلار از USAID و ۵۰۲ میلیون دلار از وزارت آموزش را قطع کرد. او اعلام کرد که این اقدامات ۵۵ میلیارد دلار صرفه‌جویی کرده، هرچند اسناد رسمی ۱۶ میلیارد دلار را تأیید می‌کنند. او که همیشه به فناوری‌های نوین علاقه دارد، پیشنهاد استفاده از بلاک‌چین برای خزانه‌داری را داد و به داده‌های دیجیتال آژانس‌ها دسترسی پیدا کرد تا فرآیندها را بهبود ببخشد. این اقدامات، هرچند با چالش‌هایی همراه بود، نشان‌دهنده دیدگاه نوآورانه او برای بازسازی دولت بود.

دو قهرمان، دو مسیر، یک هدف

🔹 ال گور و ایلان ماسک، هر دو با یک هدف وارد شدند: کارآمدتر کردن دولت و کوچک‌سازی آن. گور با حذف ۳۰۰,۰۰۰ شغل و ماسک با کاهش ۶۰,۰۰۰ کارمند، نیروی کار را کم کردند. هر دو از فناوری برای بهبود فرآیندها بهره بردند و برنامه‌های غیرضروری را کنار گذاشتند. ال گور با رویکردی دقیق و شفاف، پایه‌ای محکم برای اصلاحات بلندمدت گذاشت، و ماسک با دیدگاه نوآورانه و سرعت بالا، تحولی چشمگیر را در مدت کوتاه رقم زد.

🔹 این دو تجربه مکمل یکدیگر هستند: ال گور نشان داد که اصلاحات پایدار نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و همکاری است، و ماسک با جسارت خود ثابت کرد که تغییرات سریع هم می‌توانند راهگشا باشند. ال گور در دهه ۱۹۹۰ بستر دیجیتالی شدن دولت را فراهم کرد، و ماسک در سال ۲۰۲۵ با ایده‌هایی مانند بلاک‌چین، به دنبال نوآوری‌های مدرن بود. ترکیب این دو رویکرد—دقت و جسارت—می‌تواند راهنمای سیاست‌گذاران آینده باشد تا دولتی کارآمدتر و پاسخگوتر بسازند. این دو مرد، هر یک به سبک خود، تاریخ مدیریت دولتی آمریکا را ورقی تازه زدند.