از مسجدالاقصی تا دوحه؛ سازمان همکاری اسلامی در آزمون پاسخ به تجاوز اسرائیل

اساساً پایه تشکیل سازمان همکاری اسلامی به ماجرای فلسطین بازمی‌گردد. دقیقا ۲۵ سپتامبر سال ۱۹۶۹ بود که به پیشنهاد مراکش، عربستان و ایران و در پاسخ به آتش زدن مسحد الاقصی توسط یکی از صهیونیست های افراطی سازمان همکاری اسلامی تشکیل شد و بعدها در جنگ ۱۹۷۳ یکی از پایه های تحریم شدید نفتی و اقتصادی علیه اسرائیل بود که فشارهای زیادی بر تل آویو و واشنگتن ایجاد کرد، اما این سازمان با گذشت بیش از دهه ها تشکیل هنوز نتوانسته ورود جدی به موضوع جنگ غزه داشته باشد و بی عملی جدی کشورهای عربی باعث حمله اسرائیل به قطر و هدف قرار دادن سران حماس در دوحه شد.

سازمان همکاری اسلامی و عربی روز گذشته با حضور بیش از ۵۱ کشور برگزار شد. قطر میزبان این اجلاس بود. دوحه همین چند روز قبل شاهد حمله بی سابقه اسرائیل به یک کشور عربی بود. نتانیاهو در دو سال اخیر علاوه بر قطر به کشورهای عربی و اسلامی؛ لبنان، سوریه، غزه، یمن و ایران حمله کرده است و نتانیاهو در اظهاراتی گستاخانه اعلام کرد که اگر لازم باشد دوباره قطر را مورد اصابت قرار خواهد داد. اما در این بین بسیاری از مردم کشورهای اسلامی توقع داشتند که سازمان همکاری اسلامی مانند ۱۹۷۳ متحد شده و یک کار عملی جدی علیه اسرائیل انجام دهند.

اسرائیل از بعد ۷ اکتبر شروع به ایجاد توازن جدید در منطقه کرد. نتانیاهو جنگ فرسایشی را به جان خود و اسرائیل خرید تا بتواند یک نظم جدید در خاورمیانه را شکل بدهد. حمله زمینی به غزه، حمله همه جانبه به لبنان و سوریه و اشغال بخش های از شام و بعد از آن حمله به یمن، عراق، ایران و سر آخر به قطر نمونه بارزی است که تل آویو اعلام کرد بدنبال ایجاد هژمون در منطقه است.

حمله به قطر یک زنگ هشدار جدی به سران عرب بود. شاید همواره در دکترین راهبردی برخی از کشورهای عربی به ویژه خلیج فارس این موضوع مستتر بود که گزینه اول و آخر برای مقابله اسرائیل در منطقه ایران و محور مقاومت است. به همین علت هم عربستان سعودی همواره از خلع سلاح حزب الله و حماس در لبنان و فلسطین حمایت می کرد و می کند. اکنون قرعه جنگ افروزی های اسرائیل و شخص نتانیاهو به اعراب رسید.

روزنامه هارتص اسرائیل در گزارشی می نویسد که مصر و ترکیه هراس زیادی دارند که گزینه بعدی حمله اسرائیل بعد از قطر باشند. همچنین این روزنامه حمله اسرائیل به قطر را یک برگ برنده بزرگ برای ایران می داند که همواره تاکید داشت که اسرائیل بدون مرز ترور و جنایت می کند و محدود به تهران نخواهد ماند.

در کنفرانس دیروز همکاری اسلامی برخی از سران کشورهای عربی و اسلامی به این نکته اشاره داشتند که لازم است یک تدابیر ویژه ای علیه اسرائیل گرفته شود. اکنون جریان عربی به دو جناح تقسیم می شود. یک گروه به رهبری مصر و قطر هستند که می خواهند با ایجاد ارتش عربی یا به اصطلاح ناتوی عربی برای مقابله با تهدیدات آمده شوند و یک جناح دیگر امارات و عربستان هستند که موضوع را به مسائل دیپلماتیک بسنده می دانند.

آمریکا هم از طرفی دیگر در هراس است و ترامپ قصد دارد روبیو را راهی دوحه کند تا از شدت عمل کشورهای عربی بکاهد. حتی ترامپ روزهای قبل نخست وزیر قطر را به آمریکا فراخواند و دیداری با وی انجام داد تا به متحد عرب خود دو موضوع را تاکید کند. ابتدا اینکه عمل تند علیه اسرائیل انجام ندهند و نکته بعدی آن از آنها حمایت کند تا قراردادهای اقتصادی متوقف نشود.

اما اکنون تمام کشورهای عربی دریافتند که نیاز به یک پاسخ عملی به اسرائیل وجود دارد. امیر قطر، رئیس جمهور مصر و نخست وزیر پاکستان و بسیاری از کشورهای اسلامی اعلام کردند باید یک پاسخ دقیق داده شود. اما مهم ترین سناریوی که می تواند برای کشورهای عربی و اسلامی موثر باشد و راه های عملی هم برای آن وجود دارد ایجاد یک شبکه تحریمی و اعمالی شدید علیه تل آویو است.

شبکه الجزیره در گزارشی به این سناریو پرداخت و در بخش های نوشت: بهترین سناریو برای کشورهای عربی اسلامی در شرایط فعلی توقف قرارداد صلح مصر و اردن و امارات و… با اسرائیل، تحریم دریایی و هوایی تجاری اسرائیل، به رسمیت شناختن دولت و کشور فلسطین به صورت تام و تمام و حمایت همه جانبه بشردوستانه از مردم غزه با بازگشایی گذرگاه رفح، قطع رابطه گازی نفتی و تجاری با اسرائیل و عدم بارگیری بنادر و … ایجاد یک نظام تحریمی سنگین علیه نتانیاهو است.

البته احتمالا پیش نویسی ۲۰ ماده ای برای این موضوع در نظر گرفته شود که به گفته العربی جدید چاپ قطر پاسخی عملی تر به موضوع حمله اسرائیل به قطر است. پیش‌نویس بیانیه شامل ۲۰ ماده است که تجاوز اسرائیل به دوحه را محکوم کرده و بر همبستگی مطلق کشورهای عربی و اسلامی با دولت قطر تأکید می‌کند. در مجموع بنظر می رسد سران کشورهای عربی بعد از حمله اسرائیل به دوحه نگاه واقع بینانه تری به روند عادی سازی با اسرائیل دارند و می دانند که اگر مقابل تل آویو ایستادگی نشود حتماً نتانیاهو بدنبال تضعیف امنیت تمام کشورهای عربی است.