آینده معاملات شرکت‌ ها تحت تاثیر نوسانات قیمت ارز

همیشه در ماه‌های پایانی سال شاهد معاملات متفاوت بورس، خودرو مسکن و … هستیم. این موضوع تحت تاثیر کسری بودجه و سیاست‌ های دولت برای جبران آن است که منجر به تورم یا رکود می شود.   امسال هم همان سناریو همیشگی تکرار شد اما بورس عقب ماند.

در سال‌ های اخیر موضوع کسری بودجه به اتفاقی عادی در ایران بدل شده و هر ساله نمایندگان مجلس و کارشناسان عددهای مختلفی را به عنوان کسری بودجه پنهان اعلام می کنند که عمدتا بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار میلیارد تومان است. این عدد از آنجایی اهمیت دارد که می تواند روی سیاست‌ های دولت در بازار پولی و مالی تاثیر بگذارد. در نتیجه این سیاست ها سرمایه گذاری مردم در بازارهای مالی و کالایی به شدت تحت تاثیر قرار می گیرد. یکی از بازارهایی که به شدت از عملکرد بودجه‌ای دولت آسیب می بیند بازار سهام است، زیرا وقتی دولت با کسری بودجه مواجه می شود به دو اقدام دست می زند؛ یا اوراق منتشر می کند یا از نظام بانکی استقراض می کند که هر کدام از اینها اثرات خاصی بر معاملات سهام دارند.

تاثیر انتشار اوراق بر نقدینگی بازار سهام

زمانی که دولت به انتشار اوراق دست می زند، بانک‌ ها و شرکت‌ های بیمه ای را مکلف به خرید اوراق می کند. در نتیجه نقدینگی بانک و شرکت‌های بیمه ای برای معاملات سهام کاهش پیدا می کند و این مساله منجر می شود تا نمادهایی که این شرکت‌ ها و بانک‌ ها سهامدار آن هستند چندان حمایت نشوند و ارزش سهام آنها برای مقطعی افت پیدا می کند.

به گفته عرفان هودی عملکرد بانک و بیمه ها برای خرید اوراق خیلی تاثیر چندانی در معاملات بازار سهام ندارد، زیرا بانک و بیمه ها به صورت تکلیفی هر ساله از اوراق دولتی خریداری می کنند و این متفاوت از نقدینگی آنها برای معاملات بازار سهام است. اما به طور قطع در صورتی که سهامداران خرد سرمایه خود را از بورس خارج و وارد بازار اوراق کنند معاملات بازار سهام تحت تاثیر قرار می گیرد

همچنین کلیت بازار سهام به دلیل رکودی که بر آن حاکم می شود وارد فاز اصلاحی می شود، دقیقا مشابه اتفاقی که در چند وقت اخیر در بورس اتفاق افتاده است. چراکه در هفته‌ های اخیر نزدیک به ۲۵۰ هزار میلیارد تومان گواهی سپرده ۳۰ درصدی به فروش رفته و باعث شده تا بخشی از نقدینگی بازار سهام و حتی صندوق‌ های درآمد ثابت از چرخه معاملات خارج شوند. به همین دلیل پول کافی برای خرید سهام در بازار وجود ندارد.
عرفان هودی کارشناس بازار سرمایه با اشاره به اینکه عملکرد بانک و بیمه ها برای خرید اوراق خیلی تاثیر چندانی در معاملات بازار سهام ندارد، گفت: بانک و بیمه ها به صورت تکلیفی هر ساله از اوراق دولتی خریداری می کنند و این متفاوت از نقدینگی آنها برای معاملات بازار سهام است. اما به طور قطع در صورتی که سهامداران خرد سرمایه خود را از بورس خارج و وارد بازار اوراق کنند معاملات بازار سهام تحت تاثیر قرار می گیرد.

تاثیر استقراض برای جبران کسری بودجه
از طرف دیگر زمانی که دولت اقدام به استقراض از نظام بانکی می کند به دلیل اینکه پول بدون پشتوانه محسوب می شود به یکباره کشور با تورم روبرو می شود. در این حالت نمادهایی که مصرف کننده مواد اولیه خارجی هستد به دلیل رشد هزینه‌ ها با کاهش حاشیه سود مواجه می شوند و معاملات سهام آنها هم تحت تاثیر قرار می گیرد. اما نمادهایی که از مواد اولیه وارداتی استفاده نمی کند و حتی صادرکننده محصول هستند به دلیل اینکه قیمت فروش محصول آنها نسبت به هزینه‌ها بالاتر می رود عمدتا در بازار سود می کنند. بنابراین بررسی وضعیت بودجه‌ای کشور می تواند به سود بردن سرمایه گذاران در بورس کمک کند.

علی اکبر نیکواقبال معتقد است که وقتی شرکت ها به دلیل کاهش ارزش پول ملی و تورم نسبت به سفارش قبل مواد اولیه کمتری می توانند خریداری کنند در چنین شرایطی تولید آنها آسیب می بیند. بنابراین اگر بازار سهام جذابیت لازم را نداشته باشد سرمایه گذار هم نقدینگی خود را وارد این بازار نمی کند و به نوعی اقتصاد مولد نمی تواند از آن برای بهبود سرمایه در گردش و تولید استفاده کند

علی اکبر نیکواقبال با تاکید بر اینکه در حال حاضر بخشی از عملکرد شرکت های حاضر در بورس تحت تاثیر کمبود سرمایه در گردش قرار دارد که محصول تورم است، گفت: وقتی شرکت ها به دلیل کاهش ارزش پول ملی و تورم نسبت به سفارش قبل مواد اولیه کمتری می توانند خریداری کنند در چنین شرایطی تولید آنها آسیب می بیند. بنابراین اگر بازار سهام جذابیت لازم را نداشته باشد سرمایه گذار هم نقدینگی خود را وارد این بازار نمی کند و به نوعی اقتصاد مولد نمی تواند از آن برای بهبود سرمایه در گردش و تولید استفاده کند.
او با تاکید بر اینکه عامل اصلی و زمینه ساز حضور سرمایه گذاران در بازار سهام سودآوری شرکت هاست، تصریح کرد: در شرایطی که شرکت ها نتوانند سودآور باشند و بازدهی معاملات آنها منفی باشد خروج پول حقیقی از بازار سهام افزایش می یابد و در نهایت بخشی از سرمایه حقوقی ها هم در معاملات سهام بکار گرفته می شود که می تواند چالش برانگیز باشد.
به طور کلی می توان گفت سیاست‌ هایی که دولت بعد از کسری بودجه اجرا می کند به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم بر سرمایه‌گذاری و بازدهی دارایی‌ های مردم تاثیر می گذارد. درواقع مهمترین محرک بعد از کسری بودجه در اقتصاد تورم است. در این حالت گاهی دولت از آن برای افزایش ارزش دارایی‌ های خود در بورس استفاده می کند دقیقا مشابه اتفاقی که در سال ۱۳۹۹ رخ داد و بازار سرمایه بیش از ۵ برابر بازدهی داد، اما بعد از اینکه سهام شرکت‌ های دولتی واگذار شد شاهد سقوط بورس بودیم و بعضی مواقع این تورم تنها منجر به رشد هزینه‌ ها و کاهش حاشیه سود شرکت‌ ها می شود. انتخاب اینکه تورم چه اثری بر اقتصاد کشور داشته باشد تا حدودی به سیاست‌ های دولت برمی گردد، اما باید توجه داشت که دولت نمی تواند در بلندمدت  تورم را سرکوب و اقتصاد را کنترل کند. به همین دلیل گاهی اثر تورم بعد از مدتی با تاخیر به صورت جهشی در بازار دارایی و سهام نمایان می شود.

بنابراین بسیاری از سرمایه گذاران در معاملات خود به حاشیه سود شرکت‌ ها و همچنین آینده معاملات شرکت‌ ها تحت تاثیر نوسانات قیمت ارز تصمیم می گیرند و در نتیجه احتمال کاهش حاشیه سود شرکت‌ ها ترجیح دادند فعلا از بازار سهام دوری کنند. تا بعد که بازار به ثبات بیشتری رسید نسبت به تکمیل پرتوفی سهام خود اقدام کنند.