آنفولانزا در سایه آلودگی هوا

به گزارش سرمایه فردا، بحران سلامت همیشه از همان جایی آغاز می‌شود که کمتر دیده می‌شود. در روزهایی که تیترهای رسانه‌ها پر از خبرهای مربوط به آلودگی هواست، تهدیدی آرام و خزنده در حال شکل‌گیری است؛ ویروسی که در سایه دود و ذرات معلق، راه خود را به ریه‌ها باز کرده و اکنون به مرز هشدار رسیده است. آنفولانزا دیگر تنها یک بیماری فصلی نیست، بلکه به چالشی جدی برای نظام سلامت بدل شده و در کنار آن، بیماری‌های تنفسی کودکان – به‌ویژه سینه‌پهلو – در حال افزایش‌اند. این وضعیت نشان می‌دهد که بحران سلامت زمستانی، ترکیبی از آلودگی هوا و ویروس‌های تنفسی است که می‌تواند فشار سنگینی بر خانواده‌ها و مراکز درمانی وارد کند.

در حالیکه این روزها تمام نگاه های به سمت اخبار مرتبط با «آلودگی هوا» است، آنفولانزا و بیماری های تنفسی – که البته بخشی از آنها نیز به همین آلودگی کنونی هوا باز می گردد  به شکلی بی صدا و نامحسوس و خزنده، می روند تا از مرزهای هشدارعبور کرده و کشور را با چالشی جدی مواجه کنند. این موضوع زمانی اهمیت پیدا می کند که بدانیم معاون وزیر بهداشت رسما اعلام کرده که آنفولانزا خطوط هشدار را نیز رد کرده است!

گزارش ها حکایت از آن دارند که در هفته اول آذر ماه، آنفلوآنزا با ۳۵.۷ درصد در راس ویروس‌های تنفسی در گردش در کشور قرار داشت. براساس داده‌های نظام مراقبت دیده‌وری تنفسی دو ویروس آنفلوانزا و کووید ۱۹ در هفته اول آذر ماه و بنابر اعلام مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، نسبت موارد دارای علائم عفونت‌های تنفسی، همچنان در مراجعان بستری، در حال افزایش است؛ به نحوی که ۱۶.۶ درصد از موارد بستری دارای علائم تنفسی “SARI” هستند.

در این نظام مراقبت ، از میان ۲۷۷ نمونه «تنفسی» اخذ شده از مراجعین با تظاهرات “ILI” یا “SARI”، درصد مثبت آزمایش PCR کووید-۱۹، کمتر ازیک درصد و درصد مثبت آزمایش PCR آنفلوآنزا نیز ۳۵.۷ درصد بود.

براین اساس، دربازه زمانی۲۶ آبان تا ۲ آذر، از میان ۲۹۲ آزمایش انجام شده در آزمایشگاه مرجع «آنفلوآنزا» و ۱۷ قطب منطقه‌ای تابعه، ۲۸.۷ درصد از موارد آنفلوآنزا مثبت بوده که نسبت به هفته قبل ۱.۵ برابر است.

بدین ترتیب همانطور که دیده می شود، نسبت نمونه‌های مثبت از نظر آنفلوآنزا  در این هفته هم در بیماران سرپایی و هم در بیماران بستری جهش قابل‌توجهی داشته و در بیماران بستری به چهار برابر آستانه هشدار بالا رسیده است. با این حال، نسبت نمونه‌های مثبت از نظر کووید-۱۹ همچنان  در مقایسه با هفته قبل کاهش یافته است.

استان‌های خراسان جنوبی، قزوین، خراسان رضوی، اصفهان، سیستان و بلوچستان، تهران و همدان درصد آنفلوآنزای بالاتری در مقایسه با متوسط کشوری دارند.

وضعیت در استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل و مازندران از آستانه هشدار عبور نکرده است.

هشدار رسمی

امروز وضعیت شیوع آنفولانزا در کشور به گونه ای است که معاون وزیر بهداشت آن را در آستانه هشدار توصیف کرده است.

علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت در نامه ای به حسینی، رئیس سازمان بهزیستی کل کشور بر ضرورت تشدید نظام مراقبت بیماریهای حاد تنفسی در مراکز نگهداری بهزیستی کشور تاکید کرد و از عبور نسبت نمونه‌های آنفلوانزا مثبت در کشور از آستانه هشدار بالا خبر داد.

رئیسی در این نامه با اشاره به فرا رسیدن فصل سرما و افزایش شیوع عفونت‌های حاد تنفسی با تاکید بر پاتوژن های آنفلوانزا، کووید۱۹ و RSV، از عبور نسبت نمونه‌های آنفلوانزا مثبت در کشور از آستانه هشدار بالا خبر داد.

وی خواستار توجه مجموعه‌های تحت پوشش سازمان بهزیستی کل کشور به آموزش و بازآموزی به ارائه کنندگان خدمات، گزارش به هنگام و تبادل به موقع اطلاعات رخدادهای بهداشتی به ویژه عفونت‌های حاد تنفسی مخصوصا در آسایشگاه های سالمندان و همچنین انجام فوری اقدامات کنترلی در صورت گزارش ۲ مورد بیمار مبتلا به آنفلوآنزا در ۷۲ ساعت از یکدیگر شد.

معاون وزیر بهداشت خاطرنشان کرد: آموزش و بازآموزی به ارائه‌کنندگان خدمت در زمینه عفونت های تنفسی می‌تواند شامل راه‌های انتقال، پیشگیری، ضرورت اجرای فوری اقدامات مداخله‌ای کنترلی و پیشگیرانه به ویژه جداسازی فوری موارد مشکوک و همچنین گزارش‌دهی آنی موارد بیماری اعم از مشکوک و قطعی به مرکز بهداشت شهرستان‌های متبوع با هدف شکستن زنجیره انتقال بیماری، کاهش پیامدهای نامطلوب، کوتاه شدن طول دوره بیماری و سرایت پذیری و همچنین پروفیلاکسی دارویی در موارد دارای اندیکاسیون باشد.

رئیسی یادآور شد: انجام فوری اقدامات کنترلی در صورت گزارش ۲ مورد بیمار مبتلا به آنفلوانزا در طی “۷۲ ساعت” از یکدیگر در یک آسایشگاه سالمندان یا مرکز نگهداری طولانی مدت شامل تجویز به افراد بدون علامت هم اتاقی “با هدف پیشگیری”، ضروری است.

به گفته وی ملاک تشخیص آنفلوانزا به استثنای فصل شیوع بیماری که می تواند بر اساس شک بالینی پزشک صورت گیرد، در سایر مقاطع زمانی داشتن تست مثبت PCR است.

معاون بهداشت وزارت بهداشت، آموزش و اطلاع رسانی به گیرندگان خدمات تحت پوشش آن سازمان در خصوص بیماریهای حاد تنفسی، بازدید و پایش روند اجرای پروتکل های بهداشتی، هماهنگی و همکاری در بازدیدهای مشترک بهداشتی، عملیاتی کردن توصیه های بهداشتی و انجام مراقبت سندرمیک بیماریهای حاد تنفسی به منظور اقدامات کنترلی به هنگام را نیز در این شرایط مهم ارزیابی کرد.

افزایش موارد سینه‌پهلو در کودکان

بعد از آنفولانزا، بیماری های تنفسی نیز به شکل فزاینده ای درجامعه افزایش پیدا کرده است بطوریکه متخصصان نسبت به شیوع بیماری های تنفسی در بین کودکان هشدار داده اند.  دکتر علی زندیان – متخصص بیماری‌های کودکان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی با اشاره به شیوع گسترده بیماری‌های تنفسی در ماه‌های سرد سال، اظهار داشت: سینه‌پهلو معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که عفونت سرماخوردگی به ریه‌ها می‌رسد و باعث التهاب و عفونت در بافت ریه می‌شود.

وی تصریح کرد: شایع‌ترین و ثابت‌ترین علامت این بیماری در همه سنین کودکان، سرفه خلط‌دار است؛ سرفه‌ای که معمولاً با تند نفس کشیدن همراه می‌شود، به‌ویژه در شیرخواران زیر دو سال. والدین ممکن است فکر کنند بچه فقط سرفه‌های پراکنده دارد، اما اگر تندنفسی دیده شود، این می‌تواند نشانه شروع ذات‌الریه باشد.

این متخصص کودکان با اشاره به اینکه تشخیص سینه‌پهلو(پنومونی) تنها بر اساس سرفه نیست، ادامه داد: کودکی که فقط آبریزش بینی یا گرفتگی بینی دارد، معمولاً حال عمومی خوبی دارد و به بازی و تحرک ادامه می‌دهد. اما وقتی سرماخوردگی باعث می‌شود کودک بی‌حال شود و بازی نکند، این رفتار باید والدین را به فکر وجود یک عارضه جدی‌تر اندازد. ما در معاینه‌های بالینی بارها دیدیم که بی‌حالی، یکی از اولین و مهم‌ترین علائم هشداردهنده پنومونی است.

زندیان در تشریح دیگر نشانه‌ها گفت: در کنار سرفه و بی‌حالی، علائمی مثل تند شدن تنفس، خس‌خس سینه، کاهش اشتها، خواب‌آلودگی غیرعادی و تب‌های مکرر می‌تواند نشان‌دهنده نیاز فوری به ارزیابی پزشکی باشد. برخی والدین فکر می‌کنند سرفه چند روزه یک امر طبیعی است، اما وقتی سرفه خلط‌دار با تنفس سریع همراه شود، دیگر موضوع سرماخوردگی ساده نیست.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان خاطرنشان کرد: تشخیص قطعی پنومونی بر اساس معاینه پزشک انجام می‌شود و در برخی موارد برای تعیین شدت درگیری ریه، عکس‌برداری از قفسه سینه ضروری است.

بنابر اعلام وزارت بهداشت، این متخصص کودکان درباره روند درمان توضیح داد: در موارد خفیف، ممکن است درمان سرپایی با آنتی‌بیوتیک و پیگیری منظم کافی باشد، اما اگر کودک دچار تندنفسی شدید، تب‌های مقاوم یا کاهش سطح هوشیاری باشد، احتمال بستری شدن وجود دارد. درمان نادرست یا تأخیر در مراجعه می‌تواند باعث عوارضی مانند افت اکسیژن خون و حتی نارسایی تنفسی شود.