به گزارش سرمایه فردا، بحران سلامت همیشه از همان جایی آغاز میشود که کمتر دیده میشود. در روزهایی که تیترهای رسانهها پر از خبرهای مربوط به آلودگی هواست، تهدیدی آرام و خزنده در حال شکلگیری است؛ ویروسی که در سایه دود و ذرات معلق، راه خود را به ریهها باز کرده و اکنون به مرز هشدار رسیده است. آنفولانزا دیگر تنها یک بیماری فصلی نیست، بلکه به چالشی جدی برای نظام سلامت بدل شده و در کنار آن، بیماریهای تنفسی کودکان – بهویژه سینهپهلو – در حال افزایشاند. این وضعیت نشان میدهد که بحران سلامت زمستانی، ترکیبی از آلودگی هوا و ویروسهای تنفسی است که میتواند فشار سنگینی بر خانوادهها و مراکز درمانی وارد کند.
در حالیکه این روزها تمام نگاه های به سمت اخبار مرتبط با «آلودگی هوا» است، آنفولانزا و بیماری های تنفسی – که البته بخشی از آنها نیز به همین آلودگی کنونی هوا باز می گردد به شکلی بی صدا و نامحسوس و خزنده، می روند تا از مرزهای هشدارعبور کرده و کشور را با چالشی جدی مواجه کنند. این موضوع زمانی اهمیت پیدا می کند که بدانیم معاون وزیر بهداشت رسما اعلام کرده که آنفولانزا خطوط هشدار را نیز رد کرده است!
گزارش ها حکایت از آن دارند که در هفته اول آذر ماه، آنفلوآنزا با ۳۵.۷ درصد در راس ویروسهای تنفسی در گردش در کشور قرار داشت. براساس دادههای نظام مراقبت دیدهوری تنفسی دو ویروس آنفلوانزا و کووید ۱۹ در هفته اول آذر ماه و بنابر اعلام مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت، نسبت موارد دارای علائم عفونتهای تنفسی، همچنان در مراجعان بستری، در حال افزایش است؛ به نحوی که ۱۶.۶ درصد از موارد بستری دارای علائم تنفسی “SARI” هستند.
در این نظام مراقبت ، از میان ۲۷۷ نمونه «تنفسی» اخذ شده از مراجعین با تظاهرات “ILI” یا “SARI”، درصد مثبت آزمایش PCR کووید-۱۹، کمتر ازیک درصد و درصد مثبت آزمایش PCR آنفلوآنزا نیز ۳۵.۷ درصد بود.
براین اساس، دربازه زمانی۲۶ آبان تا ۲ آذر، از میان ۲۹۲ آزمایش انجام شده در آزمایشگاه مرجع «آنفلوآنزا» و ۱۷ قطب منطقهای تابعه، ۲۸.۷ درصد از موارد آنفلوآنزا مثبت بوده که نسبت به هفته قبل ۱.۵ برابر است.
بدین ترتیب همانطور که دیده می شود، نسبت نمونههای مثبت از نظر آنفلوآنزا در این هفته هم در بیماران سرپایی و هم در بیماران بستری جهش قابلتوجهی داشته و در بیماران بستری به چهار برابر آستانه هشدار بالا رسیده است. با این حال، نسبت نمونههای مثبت از نظر کووید-۱۹ همچنان در مقایسه با هفته قبل کاهش یافته است.
استانهای خراسان جنوبی، قزوین، خراسان رضوی، اصفهان، سیستان و بلوچستان، تهران و همدان درصد آنفلوآنزای بالاتری در مقایسه با متوسط کشوری دارند.
وضعیت در استانهای آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل و مازندران از آستانه هشدار عبور نکرده است.
امروز وضعیت شیوع آنفولانزا در کشور به گونه ای است که معاون وزیر بهداشت آن را در آستانه هشدار توصیف کرده است.
علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت در نامه ای به حسینی، رئیس سازمان بهزیستی کل کشور بر ضرورت تشدید نظام مراقبت بیماریهای حاد تنفسی در مراکز نگهداری بهزیستی کشور تاکید کرد و از عبور نسبت نمونههای آنفلوانزا مثبت در کشور از آستانه هشدار بالا خبر داد.
رئیسی در این نامه با اشاره به فرا رسیدن فصل سرما و افزایش شیوع عفونتهای حاد تنفسی با تاکید بر پاتوژن های آنفلوانزا، کووید۱۹ و RSV، از عبور نسبت نمونههای آنفلوانزا مثبت در کشور از آستانه هشدار بالا خبر داد.
وی خواستار توجه مجموعههای تحت پوشش سازمان بهزیستی کل کشور به آموزش و بازآموزی به ارائه کنندگان خدمات، گزارش به هنگام و تبادل به موقع اطلاعات رخدادهای بهداشتی به ویژه عفونتهای حاد تنفسی مخصوصا در آسایشگاه های سالمندان و همچنین انجام فوری اقدامات کنترلی در صورت گزارش ۲ مورد بیمار مبتلا به آنفلوآنزا در ۷۲ ساعت از یکدیگر شد.
معاون وزیر بهداشت خاطرنشان کرد: آموزش و بازآموزی به ارائهکنندگان خدمت در زمینه عفونت های تنفسی میتواند شامل راههای انتقال، پیشگیری، ضرورت اجرای فوری اقدامات مداخلهای کنترلی و پیشگیرانه به ویژه جداسازی فوری موارد مشکوک و همچنین گزارشدهی آنی موارد بیماری اعم از مشکوک و قطعی به مرکز بهداشت شهرستانهای متبوع با هدف شکستن زنجیره انتقال بیماری، کاهش پیامدهای نامطلوب، کوتاه شدن طول دوره بیماری و سرایت پذیری و همچنین پروفیلاکسی دارویی در موارد دارای اندیکاسیون باشد.
رئیسی یادآور شد: انجام فوری اقدامات کنترلی در صورت گزارش ۲ مورد بیمار مبتلا به آنفلوانزا در طی “۷۲ ساعت” از یکدیگر در یک آسایشگاه سالمندان یا مرکز نگهداری طولانی مدت شامل تجویز به افراد بدون علامت هم اتاقی “با هدف پیشگیری”، ضروری است.
به گفته وی ملاک تشخیص آنفلوانزا به استثنای فصل شیوع بیماری که می تواند بر اساس شک بالینی پزشک صورت گیرد، در سایر مقاطع زمانی داشتن تست مثبت PCR است.
معاون بهداشت وزارت بهداشت، آموزش و اطلاع رسانی به گیرندگان خدمات تحت پوشش آن سازمان در خصوص بیماریهای حاد تنفسی، بازدید و پایش روند اجرای پروتکل های بهداشتی، هماهنگی و همکاری در بازدیدهای مشترک بهداشتی، عملیاتی کردن توصیه های بهداشتی و انجام مراقبت سندرمیک بیماریهای حاد تنفسی به منظور اقدامات کنترلی به هنگام را نیز در این شرایط مهم ارزیابی کرد.
بعد از آنفولانزا، بیماری های تنفسی نیز به شکل فزاینده ای درجامعه افزایش پیدا کرده است بطوریکه متخصصان نسبت به شیوع بیماری های تنفسی در بین کودکان هشدار داده اند. دکتر علی زندیان – متخصص بیماریهای کودکان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی با اشاره به شیوع گسترده بیماریهای تنفسی در ماههای سرد سال، اظهار داشت: سینهپهلو معمولاً زمانی اتفاق میافتد که عفونت سرماخوردگی به ریهها میرسد و باعث التهاب و عفونت در بافت ریه میشود.
وی تصریح کرد: شایعترین و ثابتترین علامت این بیماری در همه سنین کودکان، سرفه خلطدار است؛ سرفهای که معمولاً با تند نفس کشیدن همراه میشود، بهویژه در شیرخواران زیر دو سال. والدین ممکن است فکر کنند بچه فقط سرفههای پراکنده دارد، اما اگر تندنفسی دیده شود، این میتواند نشانه شروع ذاتالریه باشد.
این متخصص کودکان با اشاره به اینکه تشخیص سینهپهلو(پنومونی) تنها بر اساس سرفه نیست، ادامه داد: کودکی که فقط آبریزش بینی یا گرفتگی بینی دارد، معمولاً حال عمومی خوبی دارد و به بازی و تحرک ادامه میدهد. اما وقتی سرماخوردگی باعث میشود کودک بیحال شود و بازی نکند، این رفتار باید والدین را به فکر وجود یک عارضه جدیتر اندازد. ما در معاینههای بالینی بارها دیدیم که بیحالی، یکی از اولین و مهمترین علائم هشداردهنده پنومونی است.
زندیان در تشریح دیگر نشانهها گفت: در کنار سرفه و بیحالی، علائمی مثل تند شدن تنفس، خسخس سینه، کاهش اشتها، خوابآلودگی غیرعادی و تبهای مکرر میتواند نشاندهنده نیاز فوری به ارزیابی پزشکی باشد. برخی والدین فکر میکنند سرفه چند روزه یک امر طبیعی است، اما وقتی سرفه خلطدار با تنفس سریع همراه شود، دیگر موضوع سرماخوردگی ساده نیست.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان خاطرنشان کرد: تشخیص قطعی پنومونی بر اساس معاینه پزشک انجام میشود و در برخی موارد برای تعیین شدت درگیری ریه، عکسبرداری از قفسه سینه ضروری است.
بنابر اعلام وزارت بهداشت، این متخصص کودکان درباره روند درمان توضیح داد: در موارد خفیف، ممکن است درمان سرپایی با آنتیبیوتیک و پیگیری منظم کافی باشد، اما اگر کودک دچار تندنفسی شدید، تبهای مقاوم یا کاهش سطح هوشیاری باشد، احتمال بستری شدن وجود دارد. درمان نادرست یا تأخیر در مراجعه میتواند باعث عوارضی مانند افت اکسیژن خون و حتی نارسایی تنفسی شود.
شاخصها نشان میدهد وضعیت هوای تهران در فصل پاییز در مرز قرمز و بنفش در نوسان است. هر روز مدارس تعطیل میشوند و با وجود پیشینه چند دههای مقابله با آلودگی هوای تهران معلوم نیست چرا آسمان پایتخت هیچ وقت آبی نیست. نهم آذرماه گزارش سازمان محیط زیست نشان میداد که گازوئیلهای غیر استاندارد در نیروگاههای اطراف تهران یکی از منابع آلاینده به شمار میرود. گزارشی که از سوی محمد جعفر قائم پناه معاون اجرایی رئیس جمهور و وزارت نفت به صراحت رد شد و این دو منبع وجود گازوئیلهای غیر استاندارد در نیروگاهها را تکذیب کردند. حال که گزارش مرجع رسمی مرتبط با آلودگی هوا زیر سئوال رفته، افکار عمومی به چه چیز اعتماد کند؟
سازمان حفاظت محیط زیست یکی از دو مرجع رسمی انتشار گزارش آلودگی هوای تهران است اما این روزها گزارش منتشر شده از سوی این سازمان توسط معاون اجرایی رئیس جمهور تکذیب شده است. نهم آذرماه، این سازمان گزارشی منتشر کرد که بر اساس آن میزان انتشار گوگرد از سوخت نیروگاههای مجاور شهر تهران در بازه زمانی یکم تا ششم آذرماه اندازهگیری شده بود. این گزارش نشان میداد که در هیچ یک از نیروگاههای اطراف تهران نفت گاز تولیدی منطبق با استانداردهای یورو ۴ نیست. کمترین میزان سولفور در استان تهران مربوط به نیروگاه دماوند با ۵۳۰ میلی گرم در هر کیلوگرم است که بیش از ۱۰ برابر حد مجاز اندازهگیری شده است. در حالی که محتوی سولفور نفت گاز نیروگاه پرند و شهر ری بیش از ۱۰۰ برابر حد مجاز گزارش شده بود. البته آنالیز مازوت نیروگاه شهید رجایی و منتظر قائم نشان میداد که مازوت کم سولفور و معمولی در این نیروگاهها استفاده شده است.
به اعتقاد نگارندگان این گزارش تحلیلی، مصرف سوخت غیر استاندارد با گوگرد بالا در نیروگاهها یکی از دلایل آلودگی هوای تهران به شمار میرود اما در واکنشی عجیب محمد جعفر قائم پناه معاون اجرایی رئیس جمهور در حاشیه جلسه هیئت دولت با بیان اینکه موضوع کنترل آلودگی هوای تهران به صورت جدی در دست بررسی است، آلودگی هوای شهرهای کشور به ویژه تهران را ناشی از حرکت خودروها و موتورسیکلتها اعلام کرد.
او وارونگی هوا و عدم تعویض خودروها و موتورسیکلتهای اسقاطی را متهم اصلی آلودگی هوای کلانشهرها دانست و با تکیه بر گزارشهای سازمان استاندارد، مطلب ارائه شده درباره مازوتسوزی و گازوئیلهای با سولفور بالا در نیروگاهها را تکذیب کرد و شرایط امروز تهران را حاصل وارونگی هوا معرفی کرد.
این تمام ماجرا نبود، شهرام احمدی مدیرکل بهداشت، ایمنی و محیط زیست وزارت نفت هم با رد گزارش مطرح شده از سوی سازمان حفاظت محیط زیست، درباره مصرف سوخت مایع در نیروگاههای ری و پرند خبر میدهد که نیروگاه ری از ابتدای آبان تاکنون صرفاً با گاز طبیعی فعال بوده و ۸۰ درصد سوخت نیروگاه پرند نیز در همین مدت از گاز طبیعی تأمین شده است.
احمد طاهری مدیر کل مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست در گفتوگو با «هفت صبح» درباره اظهارات قائم پناه اظهار بیاطلاعی میکند و یادآور میشود: ما در نیروگاههای شهر تهران یعنی نیروگاه بعثت و طرشت مازوتسوزی نداریم و در گزارش خود هم مازوت نیروگاه منتظر قائم و شهید رجایی را نمونهبرداری کرده و اعداد را درج کردهایم. نیروگاههای پرند، شهید رجایی و دماوند سیکل ترکیبی بوده و نمیتوانند مازوت مصرف کنند و این نیروگاهها فقط با گاز و گازوئیل کار میکنند. به همین دلیل نمونهبرداری گازوئیل آنها را انجام دادهایم.
طاهری اعداد درج شده در گزارش سازمان حفاظت محیط زیست را تایید میکند و بر این باور است که قائم پناه در کارگروه ملی نگفته که مازوتسوزی نداریم. او بار دیگر وجود گازوئیل غیر استاندارد در نیروگاهها را تایید میکند و منشا آلودگی هوای تهران را ناوگان حمل و نقل معرفی میکند اما عواملی مثل منابع موجود در جنوب غرب تهران را هم عامل انتشار بسیار بالای آلودگی میداند که هوای تهران را تحت تاثیر قرار میدهد.
به گفته مدیر کل مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان محیط زیست یک حجم بالایی از انتشار آلودگی در نواحی جنوب و جنوب غربی تهران وجود دارد. به همین خاطر میزان آلودگی در خارج شهر، بیشتر از داخل شهر است. این آلودگی در سطح نوار جنوب غربی تهران وارد شهر میشود و به تدریج به بقیه مناطق شهر هم سرایت میکند. بر اساس نقشههای موجود در گزارش، جنوب و جنوب غرب شهر تهران آلودهتر از دیگر نقاط آن است.
یوسف رشیدی عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی نیز در گفتوگو با «هفت صبح» آلوده بودن هوای تهران را صرفا مرتبط با فعالیت نیروگاهها نمیداند و پایداری هوا یا وارونگی را عاملی معرفی میکند که آلودگی تولید شده در سطح زمین توسط خودروها و صنایع را در جو متمرکز میکند. بنابراین نمیتوان گفت که نیروگاهها صرفا در آلودگی هوای تهران نقش دارند اما اگر بگوییم تاثیر ندارند هم درست نیست.
او با تکیه بر برآوردها، سهم نیروگاههای اطراف تهران در صورت مصرف گاز طبیعی در آلودگی را سه درصد اعلام میکند اما اگر همین نیروگاهها سوخت سنگین استفاده کنند، میزان پخش ذرات معلقشان افزایش یافته و سهمشان در آلودگی هوا به ۳۰ درصد میرسد اما اینگونه نیست که تماما مشکل ما از نیروگاههایی باشد که سوخت سنگین میسوزانند.
او درباره اینکه آیا میتوان به گزارش محیط زیست استناد کرد، پاسخ دقیقی ندارد و نمیداند که باید اظهارات محیط زیست را پذیرفت یا معاون اجرایی رئیس جمهور را زیرا گزارش سازمان محیط زیست را مطالعه نکرده است اما بر این باور است که طبق قانون میتوان به گزارشهای سازمان محیط زیست و شرکت کنترل کیفیت هوا استناد کرد.
حال که گزارش یکی از مراجع رسمی مرتبط با آلودگی هوا زیر سئوال رفته، افکار عمومی باید به کدام مرجع اعتماد کند؟ گزارش سازمان حفاظت محیط زیست دچار اشتباه محاسباتی است یا دیگر ارکان دولت، سعی در مخفی کردن حقیقت دارند؟
آسمان نه آبی است و نه سفید. لایهای ضخیم از دود و غبار، شهر را در خود بلعیده است. خورشید پشت پردهای خاکستری کمجان دیده میشود و نفسکشیدن، به عملی آگاهانه و سخت تبدیل شده است. در ایستگاههای اتوبوس، پشت شیشههای بسته خودروها و در خانههایی که پنجرههایشان بسته مانده، زنانی زندگی میکنند که بارداریشان با اضطرابی تازه گره خورده است. اضطرابی که به سرفه و سوزش چشم ختم نمیشود، بلکه تا عمق رحم پیش میرود. آلودگی هوا حالا تنها یک بحران زیستمحیطی نیست و به مسئلهای جدی در سلامت مادر و جنین تبدیل شده است، جایی که متخصصان از افزایش خطر سقط جنین، زایمان زودرس و حتی پیامدهای بلندمدت مانند سرطان سخن میگویند. هشداری که از اتاقهای درمان تا گزارشهای رسمی نهادهای مسئول همچون وزارت بهداشت، انجمن متخصصان زنان و زایمان و مرکز پژوهشهای مجلس تکرار میشود.
در حالی که آلودگی هوا نفس شهرهای بزرگ کشور را گرفته است، پس از سالها هشدار درباره اثرات آن بر قلب و ریه، حالا دامنه این نگرانی به یکی از حساسترین حوزههای سلامت عمومی رسیده است: بارداری و سلامت جنین. آنچه تا چندی پیش در حد گمانهزنی یا تجربههای پراکنده بالینی مطرح میشد، امروز با اظهارات نهادهای رسمی و آمارهای ثبتشده، ابعاد جدیتری به خود گرفته است. افزایش موارد سقط جنین، مردهزایی و بروز عوارض بارداری، در کنار تداوم روزهای آلوده در کلانشهرها، زنگ خطری است که از سوی وزارت بهداشت، انجمن متخصصان زنان و زایمان و همچنین مرکز پژوهشهای مجلس به صدا درآمده است.
وزارت بهداشت با استناد به دادههای سامانههای رسمی، از ثبت دهها هزار مورد سقط جنین از ابتدای سال ۱۴۰۲ تا ۱۵ آذرماه ۱۴۰۴ خبر میدهد. آماری که بخش عمده آن بهعنوان سقط خودبهخودی طبقهبندی شده است. هرچند این وزارتخانه تأکید میکند که نمیتوان تنها با تکیه بر آمار، آلودگی هوا را عامل قطعی این سقطها دانست اما همزمان هشدار میدهد که آلایندههای هوا میتوانند یکی از عوامل مؤثر و تشدیدکننده در بروز پیامدهای نامطلوب بارداری باشند. اما «رضا سعیدی»، سرپرست مرکز جوانی جمعیت و سلامت خانواده وزارت بهداشت میگوید با وجود نگرانیها، آمارهای سامانه ثبت زایمان نشان میدهد که درصد مردهزایی در سالهای اخیر کاهش داشته است: «این آمار از ۰/۸۴ درصد زایمانها در سال ۱۴۰۱ به ۰/۷۱ درصد زایمانها در سال ۱۴۰۲ رسیده است.» بهگفته سعیدی، براساس دادههای سامانه ملی باروری سالم وزارت بهداشت، از ابتدای سال ۱۴۰۲ تا ۱۵ آذرماه ۱۴۰۴، ۶۸۳ هزار و ۶۱۵ مورد زایمان ثبت شده که از این تعداد ۴۷۰۹ مورد (۰/۷۱ درصد) مردهزایی بوده است.
او میگوید در همین بازه زمانی، ۵۰ هزار و ۷۴۴ مورد سقط در سامانه ثبت شده که از این میان ۳۹ هزار و ۲۹۷ مورد (۷۷/۴۴ درصد) سقط خودبهخودی، ۶۹۸۷ مورد (۱۳/۷۷ درصد) سقط قانونی، ۱۶۸۹ مورد (۳/۳۳ درصد) سقط عمدی، ۲۳۴۴ مورد (۴/۶۲ درصد) بارداری خارجرحمی و ۴۲۷ مورد (۰/۸۴ درصد) سقط مکرر بوده است. بهگفته او، نظام ثبت سقط در مراکز درمانی و آمار مردهزایی در سامانه ملی باروری «بهروز» است.
در مقابل، انجمن متخصصان زنان و زایمان ایران صریحتر سخن میگوید. به گفته متخصصان این انجمن، شواهد علمی جهانی و تجربههای بالینی داخلی نشان میدهد که قرار گرفتن زنان باردار در معرض آلایندههایی مانند ذرات معلق ریز، میتواند خطر سقط جنین، زایمان زودرس، کاهش رشد جنین و حتی مردهزایی را افزایش دهد. پزشکان این حوزه میگویند در سالهای اخیر، بهویژه در دورههایی که آلودگی هوا تشدید شده، مراجعات زنان باردار با سابقه عوارض بارداری افزایش یافته است، الگویی که بهزعم آنان نمیتوان آن را نادیده گرفت.
همزمان، مرکز پژوهشهای مجلس نیز با نگاهی سیاستگذارانهتر، نسبت به پیامدهای جمعیتی و سلامتمحور آلودگی هوا هشدار داده است. این مرکز با تأکید بر تأثیر عوامل محیطی بر نرخ باروری و سلامت نسل آینده، آلودگی هوا را تهدیدی خاموش میداند که میتواند سیاستهای افزایش جمعیت و سلامت مادران را با چالش جدی مواجه کند. از نگاه پژوهشگران پارلمان، نبود دادههای تجمیعشده و فقدان اقدام پیشگیرانه، به معنای تعویق یک بحران است. بحرانی که هزینههای آن دیر یا زود بر نظام سلامت و جامعه تحمیل خواهد شد.
در مجموع، اگرچه لحن و میزان قطعیت این سه نهاد متفاوت است، اما اشتراک نظر آنها در یک نکته خلاصه میشود. آلودگی هوا دیگر فقط مسئله نفسکشیدن نیست، بلکه به مسئله بقا و سلامت نسل آینده گره خورده است. اختلاف نه بر سر اصل خطر، بلکه بر سر سرعت و جدیت واکنشهاست. واکنشهایی که به باور بسیاری از کارشناسان، هنوز با ابعاد این تهدید همخوانی ندارد.
زن بارداری محل کارش را ترک میکند و در خیابانهای پر دود و ترافیک تهران راه میرود. قلبش همراه با هر نفس در هوای غلیظ و خاکستری میتپد. مهناز زن ۲۸ ساله ای است که قرار است تا چند وقت دیگر مادر شود. به خانه که میرسد دردی غیرمعمول در زیر شکم و کمرش احساس میکند. میگوید: نه ضربهای خوردهام، نه استرس شدید داشتهام، نه تغذیهام مشکل داشته است. تنها چیزی که بود، همان هوای آلودهای بود که تمام روز در آن فرو رفته بودم و هر دم به جانم نفوذ میکرد. این را وقتی کلی آزمایش دادم، دکترم تایید کرد.
هر گام در این شهر، برای او شبیه عبور از میان مهای سمی است. تجربهای ملموس از تهدیدی که روزانه جان مادر و جنین را لمس میکند. حتی چند ساعت قرار گرفتن در چنین هوایی میتواند پیامدهایی جدی و طولانیمدت برای سلامت او و کودک آیندهاش داشته باشد، هشداری روشن از قدرت مخرب آلودگی که نمیتوان آن را نادیده گرفت.
هوای آلوده نفس شهر را میگیرد و زنان باردار بیشترین آسیب را میبینند. مواجهه مداوم با ذرات معلق و آلایندهها، نه تنها سلامت مادر را تهدید میکند، بلکه روند طبیعی بارداری و رشد جنین را هم مختل میکند. پیامدهای این مواجهه میتواند از سقط جنین در ماههای نخست تا عوارض بلندمدت برای نوزاد ادامه پیدا کند و نگرانیها را برای نسل آینده افزایش دهد.
دکتر سالومه زریه، مسئول کارگروه کمیته اجتماعی مجلس شورای اسلامی در گفتوگو با هفت صبح، ضمن تایید تأثیر آلودگی هوا بر بارداری میگوید: قرار گرفتن طولانیمدت در معرض هوای آلوده و کثیف خطر سقط جنین را به میزان قابل توجهی افزایش میدهد. بررسیها نشان میدهد که در مواجهه کوتاهمدت تا ۱۶ درصد بارداریها ممکن است با عوارضی مانند بارداری پرخطر یا سقط خودبهخودی مواجه شوند و اگر مدت زمان مواجهه طولانیتر شود، این درصد به طور محسوسی افزایش مییابد. اثر آلودگی هوا بر بارداری به اندازه مصرف سیگار است. یعنی اگر مادری در این شرایط باشد، مانند این است که تمام روز سیگار مصرف کند.
او در مورد زمانی که آلودگی هوا می تواند بیشترین خطر را برای شهروندان داشته باشد میگوید: سه ماهه اول بارداری، حساسترین دوره است. وزن مادر و سن او هم نقش مهمی دارند. اضافهوزن شدید یا سوءتغذیه و سن کمتر از ۲۰ سال یا بالاتر از ۳۵ سال، خطر سقط را تشدید میکند. حتی اگر بارداری به سقط منجر نشود، نوزاد ممکن است با مشکلات رفتاری، اختلالات خواب، اضافهوزن، التهاب و مشکلات ریوی متولد شود. این کودکان همچنین در معرض استرسهای غیرمعمول و تنشهای عصبی قرار میگیرند.
دکتر زریه درباره گروههای پرخطر و زنان شاغل میگوید: زنانی که شاغل هستند و مجبور به رفتوآمد روزانهاند، بیش از سایرین در معرض خطر هستند. برای این افراد، دورکاری در سه ماهه اول بارداری و در زمان آلودگی شدید هوا ضروری است.
او ادامه میدهد: در این شرایط، ماندن در خانه، مصرف مایعات و شیر به مقدار کافی، استفاده از سبزیجات تازه و مواد غذایی سالم و محافظت از سیستم تنفسی با ماسک و دستگاه تصفیه هوا اهمیت حیاتی دارد. هرگونه قرارگیری طولانیمدت در هوای آلوده میتواند سلامت جنین و نوزاد را به خطر بیندازد.
خروج موقت از کلانشهرها به مناطقی با آلودگی کمتر، به ویژه در سهماهه اول بارداری، میتواند ریسکها را کاهش دهد. رعایت مراقبتهای بهداشتی و دستورالعملهای متخصصان نیز الزامی است. حتی ورزش، رفتوآمد و فعالیتهای روزانه در هوای آلوده باید محدود شود تا سلامت مادر و جنین به خطر نیفتد.
آلودگی هوا تنها سلامت مادران باردار را تهدید نمیکند. اثرات آن تا سلولهای بدن نفوذ میکند و خطر ابتلا به انواع سرطانها را افزایش میدهد. تنفس هوای آلوده، به ویژه در مناطقی با ذرات معلق و گازهای خطرناک، میتواند باعث جهشهای ژنتیکی و رشد غیرطبیعی سلولی شود. خطر ابتلا به سرطان ریه در افراد غیرسیگاری که در مناطق آلوده زندگی میکنند تا ۲۰ درصد افزایش دارد و دیگر سرطانهای دستگاه گوارش فوقانی، کبد، پانکراس، سینه، مثانه و خون نیز تحت تأثیر این آلایندهها قرار میگیرند. مواد شیمیایی موجود در هوا مانند بنزن، آرسنیک و دیاکسید نیتروژن، با ورود به سیستم تنفسی بدن، فرآیندهای سلولی طبیعی را مختل کرده و زمینه بروز سرطان را فراهم میکنند. این روند خطرناک، بهویژه برای افرادی با سابقه خانوادگی سرطان، جدیتر و تهدیدکنندهتر است.
آلودگی هوا نه تنها تهدیدی برای تنفس روزمره است، بلکه سلامت نسل آینده را نیز در معرض خطر قرار میدهد. در چنین شرایطی، وظیفه وزارت بهداشت و نهادهای مسئول روشن و حیاتی است. اطلاعرسانی علمی و دقیق، آموزشهای پیشگیرانه و هشدارهای بهداشتی باید در اولویت قرار گیرد تا مردم، به جای دریافت اطلاعات پراکنده یا غیرموثق، راهکارهای محافظتی قابل اتکا دریافت کنند.
از جمله اقدامات ضروری میتوان به ارائه بروشور و فایلهای آموزشی، بهرهگیری از رسانههای عمومی و فضای مجازی برای آگاهسازی زنان باردار و خانوادهها، و تأکید بر رعایت توصیههای بهداشتی در دوران پرخطر بارداری اشاره کرد. ایجاد فرصت دورکاری برای زنان باردار در حداقل سه ماهه اول، محدود کردن رفتوآمد در روزهای آلوده و تشویق به ماندن در محیطهای با هوای پاک نیز از جمله راهکارهایی است که میتواند بهطور مؤثر از آسیب به مادر و جنین پیشگیری کند.
غیبت آیینهای بومی در سینمای ایران، از یلدا تا دیگر مناسبات فرهنگی، تنها یک فقدان…
رضا کیان، مدیر تحقیق و توسعه بورس تهران، با تشریح روند جهانی اوراقبهادارسازی کالاها، توضیح…
سازمان حمایت مصرفکنندگان و تولیدکنندگان در نامهای به رئیس شورای شهر تهران، نسبت به افزایش…
وقتی سرعت زندگی، کودکی را از نسلها میرباید، نام هنگامه مفید همچنان یادآور جهانی است…
با گسترش شبکههای اجتماعی، بسیاری از فعالیتهای غیررسمی که زمانی در خیابانها و فضاهای عمومی…
نامه اخیر جبهه اصلاحات به رئیسجمهور، نه صرفاً یک هشدار سیاسی، بلکه نشانهای از تغییر…