زمینه و اهداف اقتصادی در آوریل ۲۰۲۵، دولت آمریکا به رهبری دونالد ترامپ تعرفه‌های وارداتی را افزایش داد، با اهدافی همچون احیای تولید داخلی، کاهش کسری تجاری، و افزایش درآمد دولت. این اقدام در شرایطی صورت گرفت که کسری تراز تجاری آمریکا به حدود ۱۲۰۰ میلیارد دلار رسیده بود و بدهی‌های دولتی، ناشی از کاهش مالیات‌ها و افزایش هزینه‌های نظامی، رو به رشد بود.
رفتار استراتژیک آمریکا و چین بر اساس نظریه بازی‌ها بر اساس شخصیت ترامپ و مواضع رسانه‌ای وی، جنگ تعرفه‌ای میان آمریکا و چین را می‌توان با مدل «بازی ترسو‌ها» تحلیل کرد. در این مدل، دو طرف به‌عنوان رقبای اقتصادی در مسیری پرخطر قرار دارند و باید تصمیم بگیرند که از مسیر خود منحرف شوند یا به رقابت ادامه دهند.
سناریوهای محتمل در این بازی عبارت‌اند از:
- عدم عقب‌نشینی هیچ‌یک از طرفین، که منجر به تنش شدید اقتصادی می‌شود.
- عقب‌نشینی هر دو طرف، که نتیجه‌ای خنثی خواهد داشت و رقابت بدون برنده به پایان می‌رسد.
- یک طرف عقب‌نشینی می‌کند، در حالی که طرف مقابل به‌عنوان برنده جنگ تعرفه‌ای شناخته می‌شود.
- سناریوی مشابه سوم، اما با تغییر موقعیت برنده و بازنده.
صحنه بازی و واکنش طرفین ترامپ؛ با افزایش مرحله‌ای تعرفه‌ها، چین را وادار به واکنش کرد. در پاسخ، چین تعرفه‌های خود را به ۸۴ درصد رساند، اما آمریکا با افزایش تعرفه‌ها به ۱۰۴ درصد و حتی در برخی بخش‌ها به ۱۲۵ و ۱۴۵ درصد، فشار را افزایش داد. چین ضمن اعمال تعرفه‌های متقابل، برای مذاکره اعلام آمادگی کرد، اما همچنان تنش‌های تجاری ادامه یافت.
سایر بازیگران اقتصادی و نقش آن‌ها
🔹 اتحادیه اروپا با آمریکا دارای روابط تجاری و امنیتی عمیقی است، اما می‌تواند نقش متعادلی ایفا کند.
🔹 ژاپن تلاش دارد از طریق مذاکرات با ترامپ، تأثیر تعرفه‌ها بر اقتصاد خود را کاهش دهد.
🔹 کره جنوبی با سرمایه‌گذاری جدید در آمریکا، در جهت حفظ روابط اقتصادی با واشنگتن حرکت کرده است.
🔹 عربستان به‌عنوان یکی از بازیگران کلیدی انرژی، نقش مهمی در سیاست‌گذاری‌های ترامپ دارد.
🔹 روسیه، شریک استراتژیک چین، از فشار بر آمریکا سود می‌برد اما نمی‌خواهد فرصت‌های اقتصادی همکاری با واشنگتن را از دست بدهد.
تعلیق ۹۰ روزه؛ فرصت برای مذاکرات و آرایش جدید اقتصادی تعلیق ۹۰ روزه‌ای که از سوی آمریکا اعلام شد، دو وجه دارد:
✅ عقب‌نشینی ترامپ به‌دلیل فشار اقتصادی جهانی و آشفتگی بازارهای مالی.
✅ ایجاد فرصتی برای مذاکرات گسترده به‌منظور بازتعریف تعاملات تجاری.
سناریوهای محتمل بر اساس مدل بازی ترسو‌ها
🔸 تشدید جنگ تجاری: ادامه تنش‌ها منجر به کاهش تجارت جهانی تا ۱۵-۲۰٪، افزایش قیمت کالاها تا ۱۲٪ و کاهش رشد اقتصادی جهانی از ۳.۰٪ به کمتر از ۲.۵٪ خواهد شد، که می‌تواند رکود اقتصادی را رقم بزند.
🔸 توافق آمریکا و چین: دو طرف وارد مذاکره شده و سطح تعرفه‌ها را مدیریت می‌کنند، کسری تجاری آمریکا ۱۰-۱۵٪ کاهش می‌یابد و رشد اقتصادی در محدوده ۲.۸-۳.۰٪ حفظ می‌شود.
🔸 ائتلاف‌های جدید به رهبری آمریکا: گروهی از کشورها علیه چین شکل می‌گیرند و اقتصاد جهانی با رشد حداقل ۳.۰٪ تثبیت خواهد شد، درحالی‌که نااطمینانی‌های اقتصادی کاهش می‌یابد.
🔸 ائتلاف‌های جدید به رهبری چین: عکس سناریوی قبل، چین به قدرت اول اقتصادی تبدیل شده و رشد اقتصادی جهانی در محدوده ۳.۰٪ تثبیت خواهد شد.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
جنگ تعرفه‌ای میان آمریکا و چین را می‌توان با مدل بازی ترسو‌ها تحلیل کرد، جایی که پافشاری بیش از حد، ممکن است به زیان هر دو طرف منجر شود. محتمل‌ترین سناریو عقب‌نشینی نسبی و ورود به مذاکرات است، زیرا هزینه‌های اقتصادی جنگ تجاری بسیار بالا بوده و بازیگران ثالث نیز تمایل به ثبات دارند. بنابراین، توافق نسبی با کاهش کسری تجاری آمریکا و حفظ رشد اقتصادی، محتمل‌تر از جنگ تعرفه‌ای تمام‌عیار خواهد بود.
در صورت تشکیل ائتلاف‌های جهانی، آمریکا دست بالا را در مقابل چین خواهد داشت، اما این روند بستگی به سطح همکاری‌های بین‌المللی دارد. بازیگران اقتصادی باید با سیاست‌های هوشمندانه، از فرصت‌های موجود بهره‌برداری کنند و مانع از تشدید تنش‌های تجاری شوند.