وظیفه دستگاه های مختلف در قبال کودکان کار

به گزارش سرمایه فردا، کودکان کار یکی از معضلات اجتماعی اصلی تهران و دیگر کلان‌شهرهای هستند که دستگاه‌هایی مانند سازمان بهزیستی و نیرو انتظامی باید اقداماتی در راستای حمایت و جلوگیری از سو استفاده از آنها انجام دهند. شهرداری‌ها نیز جزو نهادهایی هستند که برای ساماندهی کودکان کار در کنار سایر دستگاه‌های مسئول قرار می‌گیرد و در طرح شناسایی و شناسنامه‌دار کردن کودکان کار به Hنها کمک می‌کند.

تهران جزو کلانشهرهای است که بیشترین اتباع را در دل خود دارد و از همین قشر کودکان خیابانی و کار نیز تشکیل می‌شود. گاهی این افراد به صورت سازمان یافته در سطح شهر فعالیت می‌کنند که به یک معضل اجتماعی تبدیل می‌شود. به همین دلیل شناسایی و ساماندهی آنها می‌تواند به امنیت و سلامت شهر نیز کمک کند. سازمان بهزیستی تهران اعلام کرده که در سه سال گذشته،، اقدامات حمایتی برای خانواده‌های کودکان کار و خیابانی در قالب بسته‌های حمایتی تعریف شده انجام داده است و همین منجر به کاهش آمار این کودکان در تهران شده است.

ورود دادستانی به ساماندهی کودکان کار

غلامعباس ترکی، معاون حقوق عامه و پیشگیری از وقوع جرم دادستانی کل کشور، نیز اخیراً از همکاری نزدیک دادستانی با سازمان بهزیستی برای ساماندهی کودکان کار و خیابانی خبر داده است. به طور قطع با رسیدن فصل سرما فعالیت کودکان کار در سطح شهر نماد بیشتری پیدا می‌کند و گاهی به تشکیل کپرها در کنار خیابان‌ها و پارک‌ها منجر می‌شود. در راستای ساماندهی این قشر بخشی از همکاری باید با اورژانس اجتماعی انجام شود تا با معضلاتی مانند کودک‌آزاری، خودکشی و … مقابله شود و دادستانی وظیفه پیگیری حقوقی این موارد را بر عهده دارد.

علیرضا زاکانی، شهردار تهران، در ارتباط با نقش شهرداری در ساماندهی کودکان خیابانی به خبرنگار ایمنا گفت: «به طور قطع شهرداری تهران اقدامات ویژه ای را در راستای شناسایی منشأ آسیب‌های اجتماعی انجام داده است. همچنین با دستگاه‌های دیگر در زمینه برخورد با منشأ آن نیز همکاری دارد. در همین مبنا سال جاری پس از ساماندهی معتادان متجاهر منطقه لواسان و سایر نقاط، به موضوع کودکان خیابانی و زباله‌گرد نیز ورود کرده‌ایم. به همین دلیل در حال ایجاد ظرفیت‌های جدید و اجرای برنامه‌های جامع برای شناسایی و ساماندهی این کودکان است.»

تشکیل قرارگاه اجتماعی تهران برای آسیب های اجتماعی

محمد امین توکلی‌زاده معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران در مورد اقدامات شهرداری تهران درباره آسیب‌های اجتماعی گفت: «تشکیل قرارگاه اجتماعی تهران در دولت سیزدهم با دستور شهید رئیسی شکل گرفت. با تفویض اختیارات از منشأ قانونی اصل ۱۲۷ قانون اساسی دایره کاری مجموعه گسترده شد. ۱۴ دستگاه عضو این قرارگاه هستند که در اقدامات مشترکی را در زمینه آسیب‌های اجتماعی انجام می‌دهند. در روزهای نخستین شروع به کار این قرارگاه مشکل زیرساخت وجود داشت.»

او افزود: «۲۴ هزار معتاد متجاهر در تهران نزدیک به ۱۱ هزار تخت داشتیم که با نیز شهر فاصله داشتیم. به همین دلیل تأمین ۵ تخت جدید به شهرداری تهران محول شد که ۷ هزار تخت بر اساس ماده ۱۶ شهرداری تهران فراهم کرده است. همچنین منع پذیرش‌هایی که برای برخی از آنها وجود داشت شهرداری تهران یاورشهرها برای منع پذیرش‌هایی ایجاد کرد. برای نمونه برخی از آنها دارای زخم باز یا بیمارهای هپاتیت یا ایدز هستند در این مراکز پذیرش شدند. بر مبنای اقدامات شهرداری و همکاری با اتباع، سازمان بهزیستی و نیروی انتظامی باعث شد که تعداد کودکان کار در تهران کاهش یابد.»

وی افزود: «در حال حاضر ۷ هزار کودک کار در تهران وجود داشت بیشترین تلاش ما در تهران این بوده که کودکان کار به مراکز منتقل نشوند. به همین دلیل در ون‌هایی که تهیه شده بود در همانجا با خانواده‌های آنها تماس گرفته می‌شد تا به کانون گرم خانواده برگردند. در همین زمینه اقدامات شهرداری نتیجه بخش بود و منجر شد تعداد کودکان کار کاهش یابد. بر همین مبنا مشکلاتی که در کانون‌های بحران وجود داشت به طور کامل از بین رفته است.»

اقدامات شهرداری تهران در ساماندهی کودکان کار

همچنین عبدالمطهر محمدخانی سخنگوی شهرداری تهران گفت: «شهرداری تهران در ساماندهی کودکان کار معین سازمان‌های دیگر مانند نیروی انتظامی و بهزیستی است. به طوری که مجموعه‌هایی را در اختیار سازمان محیط زیست قرار داده است. حتی در تأمین مالی نیز در این زمینه شهرداری کمک‌هایی داشته است. حال با توجه به اینکه بخش عمده‌ای از کودکان کار اتباع هستند شهرداری تهران به مجموعه‌های مسئول در راستای جمع آوری آنها، شناسایی خانواده کودکان کار و در نهایت رد مرز شدنشان کمک می‌کند.»

بر اساس طرح شهرداری، اطلاعات کودکان کار، مانند اثر انگشت و اسکن عنبیه آن‌ها، ثبت می‌شود تا در صورت مشاهده مجدد آن‌ها در خیابان، اقدامات قانونی لازم صورت گیرد. برای کودکان ایرانی، در صورت شناسایی در خیابان، ابتدا از خانواده تعهد گرفته می‌شود و برای اتباع غیرمجاز، این فرآیند با رد مرز همراه خواهد بود.

رد مرز بیش از ۱۰۰۰ کودک کار اتباع 

محمد نصیری، مدیرکل بهزیستی استان تهران، به همکاری سازنده شهرداری تهران با سازمان بهزیستی اشاره و اعلام کرد «شهرداری تهران با اقدامات حمایتی خود، بسیاری از کاستی‌های دستگاه‌های دیگر را جبران کرده است. رد مرز بیش از هزار کودک اتباع به همراه خانواده‌هایشان در سال جاری یکی از اقداماتی اس ت که با کمک شهرداری و نیرو انتظامی صورت گرفته است»

در همین راستا حجت‌الاسلام مهدی ملکی، رئیس کارگروه کودک کار و خیابان وزارت کشور، درباره مدل‌های جدید ساماندهی کودکان کار و خیابانی اعلام کرد که «چهار مدل جدید برای ساماندهی این کودکان طراحی شده است. این مدل‌ها شامل طرح مرکز شوق زندگی قوه قضائیه، طرح اقدام و عمل بهزیستی، طرح مشارکت مردمی و طرح شهرداری برای ساماندهی کودکان کار و خیابان است.»

وظیفه دستگاه های مختلف در قبال کودکان کار

براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی اداره کل بازرسی کار و امور اجتماعی موظف است بر کسب و کارها نظارت داشته باشد که از کودکان کار استفاده نشود. همچنین سازمان بهزیستی و شهردای ها مکلف هستند تا بر فعالیت پیمانکارانی که در سطح شهر خدمات می‌دهند نظارت کنند که از کودکان کار و زباله گرد استفاده نکنند. چراکه در قبلاً دیده می‌شد که کودکان زباله کرد به صورت سازمان یافته برای افرادی در سطح شهر تهران فعالیت می‌کنند. در سال‌های اخیر شهرداری تهران با نظارت بر فعالیت پیمانکارن و همچنین ساماندهی کودکان خیابانی مانع از بروز چنین معضلات اجتماعی شده است.

کودکان کار و زباله گرد یکی از بزرگترین معضلان تهران است. طبق قانون وزارت بهداشت و سازمان اموزش و پرورش نیز تکالفی در راستای حمایت از کودکان خیابانی و زباله گرد دارند. باید در راستای حمایت مسئولیت‌های اجتماعی و کاهش معضلات اجتماعی باید انجام دهند. بنابراین مبارزه با ناهنجاری‌ها و مشکلات اجتماعی کلانشهر تنها با اقدامات یک نهاد یا دستگاه قابل رفع نیست و باید به صورت جمعی اقدامات انجام شود.