به گزارش سرمایه فردا، یک تیم اقتصاددانان و دانشمندان علوم سیاسی به خاطر تحقیقات خود در مورد اهمیت نهادهای اقتصادی و سیاسی و نقش آنها در تعیین سرنوشت ملت‌ها موفق به کسب جایزه نوبل شدند. مطالعات آنها به شکلی جذاب و روشن، توضیح می‌دهد که چرا برخی کشورها به توسعه و کلید موفقیت می‌رسند و برخی دیگر در فقر و ناکامی فرو می‌مانند.
دارون عجم‌اوغلو، استاد دانشگاه MIT و زاده استانبول، یکی از پرآوازه‌ترین اقتصاددانان جهان است. او با همکاری سایمون جانسون و جیمز رابینسون، کتاب مشهور “چرا ملت‌ها شکست می‌خورند” را نوشت که به تحلیل عمیق تفاوت‌های نهادی بین کشورها پرداخته و یکی از آثار کلیدی در عرصه اقتصاد توسعه به‌شمار می‌رود. جانسون و رابینسون نیز، هر یک در موسسات پیشرو مانند MIT و دانشگاه شیکاگو مشغول به فعالیت‌های پژوهشی و تدریس هستند.
اساس تحقیقات این سه اقتصاددان نشان می‌دهد که نهادهای فراگیر اقتصادی و سیاسی پایه‌های اصلی برای توسعه پایدار یک کشور هستند. اگر نهادهای یک کشور به‌گونه‌ای طراحی شده باشند که حقوق و فرصت‌ها را به‌طور عادلانه توزیع کنند و از بهره‌کشی و تمرکز ثروت جلوگیری شود، اقتصاد آن کشور می‌تواند به رشد و شکوفایی برسد. در مقابل، نهادهای استثماری و متمرکز که حقوق مردم را محدود و ثروت را در دست گروه‌های خاصی متمرکز می‌کنند، منجر به فقر و رکود اقتصادی می‌شوند.
یک نمونه‌ی روشن از تحقیقات آنها، مقایسه‌ی دو نیمه‌ی شهر “ناگالس” است که یکی در آمریکا و دیگری در مکزیک واقع شده است. با وجود اینکه این دو منطقه از لحاظ جغرافیایی و فرهنگی تقریباً یکسان هستند، تفاوت اصلی در نهادهای سیاسی و اقتصادی آنهاست. نهادهای فراگیر و کارآمد در بخش آمریکایی، فرصت‌های بیشتری برای پیشرفت اقتصادی و اجتماعی فراهم کرده است، در حالی که نهادهای ضعیف‌تر در بخش مکزیکی منجر به محدودیت در توسعه شده‌اند .
تاریخچه اقتصاد ایران نشان داده است که نهادهای متمرکز و ناکارآمد در طول زمان مشکلات بزرگی برای رشد اقتصادی کشور ایجاد کرده‌اند. این نهادها که اغلب به نفع گروه‌های محدودی عمل کرده‌اند، فرصت‌های رشد و توسعه را برای بسیاری از مردم محدود کرده‌اند.
ایران به‌عنوان کشوری با منابع فراوان و ظرفیت‌های عظیم، همچنان با چالش‌هایی از جمله نابرابری اقتصادی، فساد نهادی و توزیع ناعادلانه منابع روبرو است. تحقیقات عجم‌اوغلو و همکارانش نشان می‌دهد که کلید موفقیت اصلاحات عمیق در نهادهای اقتصادی و سیاسی، رسیدن به رشد پایدار و رفاه عمومی ممکن نخواهد بود.
برخی از اصلاحات پیشنهادی شامل تقویت حاکمیت قانون، افزایش شفافیت در فرآیندهای تصمیم‌گیری و توزیع عادلانه‌تر فرصت‌های اقتصادی است. نهادهایی که بتوانند از مشارکت عمومی حمایت کنند و حقوق همه اقشار جامعه را تضمین نمایند، می‌توانند زمینه‌ساز رشد پایدار و کاهش نابرابری‌ها در ایران شوند. همچنین، حرکت به‌سوی نهادهای فراگیر می‌تواند موجب ایجاد انگیزه در کارآفرینان و سرمایه‌گذاران شود که از پتانسیل اقتصادی ایران بهره‌برداری کنند و کشور را به سوی توسعه و رفاه هدایت کنند .
جایزه نوبل اقتصاد ۲۰۲۴ به‌وضوح اهمیت نهادها را در مسیر توسعه کشورها به نمایش گذاشته است. این نظریه‌ها، نه تنها در بررسی تفاوت‌های تاریخی بین کشورهای توسعه‌یافته و توسعه‌نیافته کاربرد دارد، بلکه برای کشورهایی مانند ایران که با مشکلات نهادی و اقتصادی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، بسیار حیاتی است. اصلاحات نهادی می‌تواند کلید توسعه پایدار و عبور از بحران‌های اقتصادی باشد و تحقیقات این سه برنده نوبل، نقشه‌ی راهی برای سیاست‌گذاران ارائه می‌دهد تا مسیری برای شکوفایی و کاهش فقر پیدا کنند.
ایران با توجه به ظرفیت‌های بالای خود، اگر بتواند نهادهایش را اصلاح کند، می‌تواند به یکی از اقتصادهای پویا و باثبات منطقه تبدیل شود. همان‌طور که تحقیقات عجم‌اوغلو و همکارانش نشان داده‌اند، آینده اقتصادی هر کشور در گرو نهادهای آن است.
سود عملیاتی نماد سخزر با رشد ۵۳ درصدی به ۳۴۵ میلیارد تومان رسیده. این افزایش…
ارزش بازار نماد شکبیر به ۲۴,۴۰۸ میلیارد تومان رسیده که نشان‌دهنده افزایش ارزش شرکت در…
حاشیه سود عملیاتی نماد لطیف به ۱۱ درصد رسیده که از مدیریت ناکارآمد هزینه‌ها و…
امسال حاشیه سود ناخالص نماد دزهراوی ۳۲ درصد بوده که نشان‌دهنده افزایش کارآمدی و کاهش…
ارزش بازار نماد پارتا به ۶,۶۴۰ میلیارد تومان رسیده است که نشان‌دهنده افزایش ارزش شرکت…
حاشیه سود خالص نماد خشرق ۰.۱ درصد بوده که نشان‌دهنده تأثیر منفی هزینه‌های مالی و…