چه عاملی باعث افزایش عمق رکود معاملات بازار سهام شده است؟

تحولات اخیر در جهان از کاهش رشد اقتصادی تا افزایش بهای کالاهای جهانی و همچنین فشار تورمی سیگنال هایی به بازار بورس داده که منجر به رکود بیشتر شده است. به گونه ای که کم رمق ترین معاملات بورس ایران در هفته های اخیر مربوط به گروه پالایشی و پتروشیمی بوده است و از آنجایی که سیگنال  کاهش قیمت ارز به ۴۷ هزار تومان از سوی دولت داده شده تقریبا در گروه های معدنی و فلزی هم معاملات ضعیف دنبال شده است.

همزمان با افزایش نرخ های بهره، تقاضای جهانی برای انرژی های فسیلی را با کاهش محسوسی مواجه کرده و انتظارات را به جایگزینی سریعتر انرژی های نو با سوخت های فسیلی متمایل کرده که مصداق آن را می‌توان در رشد ۴۰ درصدی سرمایه گذاری جهانی در انرژی های پاک طی دوره ۲۰۲۳- ۲۰۲۰ مشاهده کرد

در حال حاضر به طور کلان چشم انداز بازار نفتی ها منفی است، زیرا همزمان با افزایش نرخ های بهره، تقاضای جهانی برای انرژی های فسیلی را با کاهش محسوسی مواجه کرده و انتظارات را به جایگزینی سریعتر انرژی های نو با سوخت های فسیلی متمایل کرده که مصداق آن را می‌توان در رشد ۴۰ درصدی سرمایه گذاری جهانی در انرژی های پاک طی دوره ۲۰۲۳- ۲۰۲۰ مشاهده کرد.

همچنین تحولات ژئوپلیتیکی و سیاست های صنعتی جدید کشور ها در مواجهه با بحران های انرژی نیز موجب تقویت نگاه به توسعه اقتصادی مبتنی بر انرژی های جایگزین شده است و برآوردهای آژانس بین المللی انرژی نشان می‌دهد که با لحاظ سیاست‌ها و هدف گذاری های فعلی کشورهای جهان در صنعت انرژی، تقاضای سوخت های فسیلی تا پیش از ۲۰۳۰ به اوج خود می‌رسد. این اتفاق می تواند جهت سرمایه ها در بازار سهام را تحت تاثیر قرار دهد و از پالایشی ها و تا حدودی پتروشیمی ها دور کند.
بر همین منوال در هفته های اخیر نفت برنت حمایت ۷۸ دلاری خود را شکست و اکنون حمایت بعدی ۷۳ دلار را دارد و به دلیل نگرانی از مازاد عرضه فعلا قیمت در همین محدوده باقی مانده و شاید یک عرضه شدید میل به افت قیمت در بازار را تقویت کند.

تاثیر شاخص قیمت مصرف کننده
از طرف دیگر پس از اینکه داده های اقتصادی ایالات متحده نشان داد که افزایش غیرمنتظره قیمت های مصرف کننده رخ داده قیمت نفت کاهش یافته و به پایین ترین سطح در ۶ ماه گذشته رسیده است.
در ایالات متحده، شاخص قیمت مصرف کننده در ماه نوامبر افزایش یافت و این دیدگاه را که فدرال رزرو بعید است در اوایل سال آینده نرخ بهره را کاهش دهد، تقویت کرده است. بنابراین دو نگاه هم اکنون در بازار جهانی وجود دارد که می تواند بازار سرمایه را تحت تاثیر قرار دهد، نخست موضوع کاهش قیمت نفت و دومی ادامه سیاست های ضد تورمی است که در قالب افزایش یا تثبیت نرخ تورم همچنان پابرجاست.

به گفته مت اسمیت، تحلیلگر  بازار مالی، گفته احساس منفی نسبت به نفت هنوز هم در حال حاضر غالب است که تقاضای ضعیف و نگرانی ها مبنی بر اینکه توافق اوپک پلاس برای محدود کردن عرضه به اندازه کافی برای متعادل کردن بازار که بر قیمت ها تاثیر گذاشته است، کمک نمی کند. اوپک پلاس موافقت کرد که عرضه را ۲.۲ میلیون بشکه در روز در سه ماهه اول محدود کند

جان کیلداف کارشناس اقتصاد جهانی اخیر گفته که «نرخ های بالاتر نفت  برای مدت طولانی تر می تواند رشد اقتصادی را کاهش دهد و نشان دهنده کاهش تقاضا برای نفت است.»
همچنین مت اسمیت، تحلیلگر  بازار مالی، گفته «احساس منفی نسبت به نفت هنوز هم در حال حاضر غالب است که تقاضای ضعیف و نگرانی ها مبنی بر اینکه توافق اوپک پلاس برای محدود کردن عرضه به اندازه کافی برای متعادل کردن بازار که بر قیمت ها تاثیر گذاشته است، کمک نمی کند. اوپک پلاس موافقت کرد که عرضه را ۲.۲ میلیون بشکه در روز در سه ماهه اول محدود کند.»
سرمایه گذاران اکنون منتظر نتیجه رویکرد فدرال رزرو هستند. به طور گسترده ای انتظار می رود بانک مرکزی نرخ های بهره را متوقف کند و اگر این سیاست اجرایی شود بار دیگر سرمایه گذاران امیدوار می شوند که نرخ بهره معکوس شود و رفته رفته به سمت پایین گرایش پیدا کند اما اگر قرار باشد این اتفاق جامه عمل بپوشاند چندماه به طول خواهد انجامید.
در همین راستا اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA) پیش‌بینی قیمت نفت برنت در سال ۲۰۲۴ را ۱۰ دلار در هر بشکه کاهش داده و طبق پیش‌بینی دولت در گزارش ماهانه، میانگین نفت برنت ۸۳ دلار در هر بشکه خواهد بود، در حالی که در ماه گذشته ۹۳ دلار در هر بشکه تخمین زده شده بود. این به معنای افت تقاضا برای نفت و ادامه رکود اقتصادی در ماه‌های نخست میلادی است.

تاثیر پیش بینی کاهش نرخ بهره در نیمه دوم سال میلادی
یان هاتزیوس، اقتصاددان ارشد گلدمن ساکس، ۵ کاهش نرخ بهره را در آینده از سوی فدرال رزرو پیش‌بینی می‌کند و گفته «نرخ بهره در نیمه اول سال ۲۰۲۴ کاهشی ۳ درصدی خواهد داشت و پیش‌بینی شده که کمیته حداقل سه کاهش متوالی ۲۵ نقطه پایه‌ای را احتمالا در ماه‌های مارس، مه و ژوئن انجام می‌دهد. چنین تغییری شبیه سال‌های ۱۹۹۵، ۱۹۹۸ و ۲۰۱۹ است.»

در برخی بورس های جهانی بنابراین کاهش نرخ بهره باعث اقبال عمومی به سهام شده و هیجان در خرید نیز باعث رشد قیمت سهام شده است

به طور گسترده‌تر، هاتزیوس انتظار کاهش سریع‌تر و تهاجمی‌تر نرخ‌ بهره را از سوی چندین بانک مرکزی بزرگ کشورهای توسعه را احتمال داده که به کاهش تورم نیمه دوم سال میلادی در سراسر جهان اشاره می‌کند. با در نظر گرفتن میانگین در گروه وسیعی از اقتصادهایی که شاهد افزایش قیمت‌های بزرگ و ناخواسته پس از ویروس کرونا بوده‌اند-کشورهای G۱۰ به استثنای ژاپن به‌علاوه کشورهای توسعه یافته‌ای که افزایش اولیه نرخ بهره را انجام دادند – تخمین زده شده که تورم هسته سرعت سالانه ۲.۲ درصدی در سه ماه گذشته و تنها ۱.۳ درصد در ماه نوامبر داشته است.
بر اساس نظر فعالان بازار در حال حاضر قیمت گذاری برای اولین کاهش نرخ در جلسه مارس فدرال رزرو انجام شده است. انتشار گزارشات مربوط به CPI و PPI  نیز تاثیرات زیادی داشت. هر دو شاخص کاهش داشتند و امیدواری سرمایه گذاران برای کاهش نرخ بهره را تقویت کردند. شاخص بازار سهام آمریکا در پی این انتظارات رشد کردند و شاخص داوجونز سقف تاریخی خود را شکسته است. بنابراین کاهش نرخ بهره باعث اقبال عمومی به سهام شده و هیجان در خرید نیز باعث رشد قیمت سهام شده است. بازار اوراق قرضه نیز متاثر از کاهش نرخ بهره، دستخوش تغییر بود.

از طرف دیگر  کاهش دلار و افزایش قیمت در بازارها در برابر اکثر ارزهای اصلی اتفاق افتاده، زیرا معامله گران همچنان به فروش ارز در شرط بندی مبنی بر اینکه فدرال رزرو آمریکا به زودی کاهش نرخ بهره را آغاز خواهند کرد، ادامه داده اند، اما به نظر می رسد این بدبینانه ترین پیش بینی است که می توانست اتفاق بیفتد.