چابهار و انزلی محور توسعه ترانزیت شمال و جنوب جهان

مناطق آزاد ایران با هدف نزدیک شدن به بازار جهانی راه اندازی شدند، اما محدودیت های تحریمی و … مانع از تحقق اهداف پیش بینی شده بود و حالا دولت با تمرکز بر کریدور شمال جنوب و تقویت دو منطقه آزاد چابهار و انزلی به دنبال ایجاد هاب ترانزیتی کالا است.

حجت الله عبدالملکی دبیر شورای عالی مناطق آزاد ضمن تاکید بر اینکه وارد دوره اقتصاد همکاری منطقه ای شده ایم، گفت: همکاری سنتی جهانی با شکل گیری سازمان تجارت جهانی توسط آمریکا شکل گرفت و براساس این الگو چند کشور بازار کشورهای دیگر را تسخیر کردند و حالا کشورهای در حال توسعه با عبور از آن الگو به سمت همکاری های منطقه ای رفته اند.

به گفته حجت الله عبدالملکی مناطق آزاد به عنوان پیشران همکاری با سازمان های بین المللی هستند، در همین راستا منطقه آزاد انزلی محور همکاری با کشورهای حوزه دریای خزر، منطقه آزاد ارس محور تعامل با سازمان اوراسیا، چابهار برای توسعه همکاری با کشورهای حوزه اقیانوس هند، قشم برای تعامل با کشورهای عضو شانگهای و منطقه آزاد کیش برای تعامل با سازمان بریکس تعیین شده اند

او با بیان اینکه در سال های گذشته سازمان های منطقه ای قوی مانند اکو، بریکس، شانگهای، اکو و… شکل گرفته است، افزود: در حال حاضر سازمان هابی در منطقه آسیا وجود دارد، برای نمونه سازمان بریکس و شانگهای که در دولت سیزدهم ایران به آنها پیوسته در اقتصاد جهانی نقش آفرین هستند یا کشورهای حوزه خزر که سالانه جلسات مشترکی را با نخست میزان اعضا دارند در مسیر توسعه همکاری ها هستند.
عبدالملکی با تاکید بر اینکه مناطق آزاد سرپنجه های اقتصادی کشور در سطح بین الملل هستند، تصریح کرد: در حال حاضر به دنبال فعالسازی مناطق آزاد به عنوان پیشران همکاری با سازمان های بین المللی هستیم، در همین راستا منطقه آزاد انزلی محور همکاری با کشورهای حوزه دریای خزر، منطقه آزاد ارس محور تعامل با سازمان اوراسیا، چابهار برای توسعه همکاری با کشورهای حوزه اقیانوس هند، قشم برای تعامل با کشورهای عضو شانگهای و منطقه آزاد کیش برای تعامل با سازمان بریکس تعیین شده اند.
او با اشاره به اینکه مناطق آزاد ایران در گام نخست با نهادهای عملیاتی و اجرایی سازمان های بین المللی مرتبط می شوند، اظهار کرد: برای نمونه منطقه آزاد قشم با پلتفرم اصلی سازمان شانگهای قرارداد امضا کرده و در حال آغاز همکاری های است، همچنین منطقه آزاد کیش با نهاد علمی بریکس تفاهم‌نامه امضا کردن و فعالیت های را در این زمینه آغاز کرده است.
دبیر شورای عالی مناطق آزاد با بیان اینکه منطقه آزاد چابهار به دلیل اینکه در جوار اقیانوس هند قرار دارد فرصت ویژه ای دارد، اظهار کرد: با توجه به اینکه منطقه آزاد چابهار از تحریم ها معاف است سرمایه گذاران کشورهای همسایه به ویژه آنهایی که صاحب بار هستند برای همکاری در منطقه آزاد چابهار ورود جدی کرده اند.
عبدالملکی با تاکید بر اینکه توافقنامه ای منطقه آزاد چابهار با افغانستانی ها امضا کرده، اظهار کرد: براساس این توافقنامه افغانستانی ها سالانه ۶ میلیون تن بار را از بندر چابهار ترانزیت خواهند کرد و به نوعی منطقه آزاد چابهار به هاب اصلی ترانزیت کالا به افغانستان تبدیل خواهد شد.
او با اشاره به اینکه هندی ها از سالها پیش به همکاری در بندر چابهار روی آورده و حالا ابزار تمایل کرده اند که در حوزه های غیر بندری منطقه آزاد چابهار هم سرمایه گذاری کنند، تصریح کرد: در شرایط کنونی پروژه های را به هندی ها پیشنهاد کرده ایم و بر مبنای همین رویکرد به دنبال توسعه همکاری های بین المللی با پیشرانی مناطق آزاد هستیم.
دبیر شورای عالی مناطق آزاد کشور با بیان اینکه ماهانه هزار کانتینر در بندر چابهار تخلیه یا بارگیری می شوند، اظهار کرد: براساس این اطلاعات کریدرو شمال جنوب هم اکنون فعال شده است و حمل و نقل ترکیبی از بندر به جاده و از جاده به ریل و فرودگاه وجود دارد و هم اکنون به دنبال تکمیل این زیرساخت ها هستیم.
او با تاکید بر اینکه مذاکراتی برای اتصال کامل بندر چابهار با ریل انجام داده ایم تصریح کرد: البته پروژه اتصال بندر انزلی به ریل هم دنبال می شود و موضوع پروژه اتصال شلمچه به بصره هم در منطقه آزاد اروند پیگیری می شود.
عبدالملکی با بیان اینکه مناطق آزاد به عنوان بهره بردار کریدورها اجرای آنها را پیگیری می کند، اظهار کرد: در شرایط کنونی معتقدیم که باید زیرساخت ها باید توسعه پیدا کنند اما این به معنای غیرفعال بودن کریدورها نیست برای نمونه هم اکنون در بندر کاسپین ۱۴ پست اسکله پیش بینی شده اما تاکنون ۵ پست آن فعال شده و مابقی هم در دستور فعالسازی قرار دارند.

چالش های جذب سرمایه در مناطق آزاد 

در حال حاضر دولت تلاش کرده سیاست های جدیدی را برای توسعه تجارت وضع کند، از طرف دیگر به دلیل تحریم ها و نوسانات ارزی و حتی حذف رانت ها محدودیت های را برای تجارت وضع کرده و همین موضوع منجر شده برخی مقررات از سرزمین اصلی به مناطق آزاد تسری پیدا کند و همین موضوع به چالش بزرگی برای سرمایه گذاری در مناطق آزاد تبدیل شده است.

محمدصادق مبرهن معتقد است که موقعیت ژئوپلتیک کشورمان منجر شده با کشورهای متعددی در ارتباط باشیم و مابین دو نقطه اوراسیا و خاورمیانه به مرکز و هاب ترانزیت و مبادله کالایی تبدیل شویم و از مزایای کریدوری خود بهره بریم، اما به دلیل عدم هم افرایی میان نهادی و عدم اجرای قانون و مقررات مناطق آزاد هنوز به اهداف تجاری دست پیدا نکرده ایم

محمدصادق مبرهن دبیر اجرایی شورای هماهنگی و همکاری فعالین اقتصادی مناطق آزاد با اشاره به اینکه مزایا و معافیت های قانونی مناطق آزاد که فرصتی برای حضور بازرگانان خارجی است، گفت: در عین حال موقعیت ژئوپلتیک کشورمان که در این چارچوب با کشورهای متعددی در ارتباط بوده و مابین دو نقطه اوراسیا و خاورمیانه قرار دارد می توانیم به مرکز و هاب ترانزیت و مبادله کالایی کشورهای منطقه و سایر نقاط جهان تبدیل شویم و از مزایای کریدوری خود بهره بریم، اما به دلیل عدم هم افرایی میان نهادی و عدم اجرای قانون و مقررات مناطق آزاد و مشکلاتی که از قبل وجود سامانه های مختلف برای فعالین اقتصادی به وجود آمده این امکان از کشورمان سلب شده است.

او با تاکید بر اینکه برخی مقررات و محدودیت ها در مناطق آزاد باید مورد بازنگری قرار بگیرند، افزود: در زمانی که چنین سامانه ها و رویکردهایی که شکل گرفته، روی سرمایه گذاری مناطق آزاد تاثیر گذاشته است چون به دلیل تبصره واحده ماده ۲۳ قانون برنامه ششم، دبیرخانه و به تبع آن سازمان های عامل ذیل مجموعه وزارت اقتصاد درآمده اند و از قدرت لازم برای پیگیری امور برخوردار نیستند.