به گزارش سرمایه فردا، مفهوم «اقتضاء» و «ضرورت» در سیاست و حکمرانی، به شرایط خاص تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری اشاره دارد. دولت‌ها، چه در سطح داخلی و چه در سطح بین‌المللی، گاه تحت فشارهای ساختاری و محیطی مجبور به اتخاذ تصمیماتی می‌شوند که با برنامه‌ها و ایدئولوژی‌های اولیه‌شان همخوانی ندارد. این اقتضائات، به معنای غلبه شرایط و اوضاع بر راهبردها و برنامه‌های دولت، در ادبیات توسعه و سیاست‌گذاری جایگاه ویژه‌ای دارد.
بر اساس نظریه «باب جسوپ»، برای شناخت عملکرد دولت‌ها، باید به اقتضائات سیاسی، اجتماعی و اضطرارات واقعی آن‌ها توجه کرد. این نظریه، به جای تمرکز بر پایگاه طبقاتی دولت، بر نیازهای اساسی مانند حل مشکلات کار و سرمایه، تأمین نیازهای ضروری و دفع فشارهای محیطی تأکید دارد. دولت چهاردهم نیز درگیر چنین اقتضائات و اضطراراتی است.
در جلسه شورای معاونان وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت)، رئیس‌جمهور پزشکیان با حضور در این وزارتخانه، به بررسی ظرفیت‌ها و چالش‌های بخش‌های مختلف پرداخت. گزارش‌های ارائه‌شده عمدتاً توسعه‌ای بودند و به موضوعاتی نظیر اکتشاف، استخراج، نوسازی صنایع، صادرات و درآمدهای ارزی اشاره داشتند. همچنین برای اولین بار از تدوین «استراتژی توسعه صنعتی» کشور سخن به میان آمد؛ موضوعی که فراتر از اضطرارات روزمره است.
با این حال، دغدغه اصلی رئیس‌جمهور، تأمین انرژی و به‌ویژه برق تابستان بود. او بر ساخت نیروگاه‌های خورشیدی تأکید داشت و مرتباً درباره ظرفیت تولید انرژی خورشیدی و زمان بهره‌برداری از این نیروگاه‌ها پرسش می‌کرد. وزیر صمت نیز ضمن ارائه گزارشی از اقدامات انجام‌شده، به مشکلات تأمین مالی و هزینه‌های بالای ساخت نیروگاه‌های خورشیدی اشاره کرد.
در ادبیات توسعه، گاه بحث بر سر دو استراتژی «توسعه» و «بقاء» مطرح می‌شود. دولت پزشکیان، با وجود حمایت طبقه متوسط و نیروهای توسعه‌خواه، به نظر می‌رسد در حال حاضر بر استراتژی بقاء تمرکز دارد. عبور از بحران‌های فوری، نظیر ناترازی انرژی‌های فسیلی و تأمین برق تابستان، اولویت اصلی دولت است. این چالش‌ها، هرچند کوچک به نظر نمی‌رسند، اما حل آن‌ها می‌تواند زمینه‌ساز حرکت به سوی توسعه پایدار باشد.
اقتضائات و اضطرارات، فرآیند سیاست‌گذاری صنعتی را تحت تأثیر قرار داده‌اند. دولت پزشکیان، با تمرکز بر حل مشکلات فوری نظیر تأمین انرژی، تلاش می‌کند از بحران‌های پیشرو عبور کند. این مسیر، هرچند دشوار، می‌تواند زمینه‌ساز تدوین و اجرای سیاست‌های توسعه‌ای بلندمدت باشد. آیا این استراتژی می‌تواند به تحقق اهداف توسعه‌ای کشور منجر شود؟ پاسخ این پرسش در عملکرد آینده دولت نهفته است.
یادداشت: قاسم خرمی
شاخص قیمت مصرف‌کننده در آبان‌ماه ۱۴۰۴ با رشد نقطه‌به‌نقطه ۴۹.۴ درصدی، تصویری نگران‌کننده از فشار…
بازار جهانی نفت و گاز در آستانه تحولات بزرگ قرار دارد؛ از ورود پرقدرت شل…
لاله اسکندری تنها بازیگر نیست؛ او هنرمندی است که روایت زن ایرانی را هم در…
کتاب «غزه از بازگشت می‌نویسد» به ویراستاری شهید رفعت العرعیر، مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه جوانان…
افزایش نرخ سوم بنزین به ۵۰۰۰ تومان، نه تنها پاسخی به فشار کسری بودجه و…
قتل جوان افغانستانی در خانه‌ای کوچک در محله بهارستان، پرده از اختلافی قدیمی برداشت؛ جنایتی…