با پایان ماه‌های محرم و صفر، اقتصاد ایران در آستانه بازگشت به جریان عادی قرار گرفته است. این دو ماه که همواره با کاهش معاملات و افت نقدینگی همراه بوده‌اند، نه به‌عنوان رکود ساختاری بلکه به‌عنوان یک وقفه فرهنگی در رفتار اقتصادی شناخته می‌شوند. اکنون با عبور از این دوره، بازارها چشم‌انتظار بازگشت تقاضا و تحرک دوباره هستند.

به گزارش سرمایه فردا، اقتصاد ایران در طول دهه‌های گذشته، ریتمی خاص و متفاوت از بسیاری از اقتصادهای جهان داشته است؛ ریتمی که به‌طور عمیق با فرهنگ و مناسبت‌های مذهبی گره خورده است. ماه‌های محرم و صفر، بارزترین نمونه این پیوند هستند. بررسی رفتار بازارهای سنتی از تهران تا تبریز نشان می‌دهد که در این دو ماه، فعالیت‌های اقتصادی به‌طور محسوسی کاهش می‌یابد. نه به دلیل رکود اقتصادی، بلکه به احترام عرف و باورهای اجتماعی. معاملات بزرگ، جشن‌های اقتصادی و حراج‌های پررونق در این دوره کمتر دیده می‌شوند و فعالان بازار نیز با عبارت «حرمت دارد» از این وقفه استقبال می‌کنند. نتیجه این رفتار فرهنگی، کاهش نقدینگی، افت دادوستد و رکود کوتاه‌مدت در بخش‌های مختلف اقتصاد است.

این الگو رفتاری، حتی پیش از انقلاب اسلامی نیز وجود داشته و پس از آن شدت بیشتری یافته است. محرم و صفر، فراتر از یک مناسبت مذهبی، به بخشی از روان اقتصاد ایران تبدیل شده‌اند. اثر این الگو در بازار سرمایه نیز قابل مشاهده است؛ از دهه ۱۳۷۰ تاکنون، معاملات بورس در این ماه‌ها کاهش یافته و نوسانات منفی بیشتر دیده شده‌اند. به‌عنوان نمونه، در سال ۱۳۹۹ شاخص کل بورس در ماه‌های منتهی به محرم به سقف رسید و پس از آن با افت قابل توجهی مواجه شد. همین الگو در دو ماه اخیر نیز تکرار شد و بازار سرمایه با کاهش حجم معاملات و افت شاخص‌ها همراه بود.

همزمانی جنگ ۱۲ روزه از ۲۳ تیرماه تا آغاز محرم، و بازگشایی بازار در دوم محرم، نشان داد که تقارن تحولات سیاسی با مناسبت‌های مذهبی می‌تواند اثرات مضاعفی بر رفتار بازار داشته باشد. اکنون که به پایان ماه صفر نزدیک می‌شویم، تجربه تاریخی نشان می‌دهد که از هفته آینده، رونق اقتصادی به‌تدریج بازخواهد گشت. این بازگشت نه‌تنها در بازار سرمایه، بلکه در کل اقتصاد و جریان نقدینگی قابل انتظار است. علت آن نیز روشن است: تقاضا در این مدت انباشته شده، معاملات عقب‌افتاده دوباره فعال می‌شوند و سیاست‌گذار نیز معمولاً در این مقاطع، محرک‌هایی برای تحریک اقتصاد تزریق می‌کند.

در واقع، محرم و صفر را باید بیشتر به‌عنوان «وقفه فرهنگی» در اقتصاد ایران شناخت تا عامل رکود ساختاری. اگرچه شاخص کل بورس در محدوده ۲.۵ میلیون واحد قرار دارد و نگرانی‌هایی در میان فعالان بازار وجود دارد، اما تجربه تاریخی نشان داده که این وقفه موقتی است و با بازگشت اعتماد و سیاست‌گذاری صحیح، بازار می‌تواند دوباره جان بگیرد.

در نهایت، اصل بازی در اقتصاد ایران همچنان بر پایه دو مؤلفه کلیدی استوار است: سیاست اقتصادی عقلانی و اعتماد عمومی. هرگاه این دو مؤلفه در کنار یکدیگر قرار گیرند، بازارها از وقفه خارج شده و مسیر رشد و رونق را از سر خواهند گرفت