پایگاه خبری سرمایه فردا

بازار کوچک اما پرهیجان بذرهای نایاب، از فلفل شبح تا گوجه زرد ژاپنی، با موج تقاضای خانگی و مسیرهای غیررسمی واردات از ارمنستان و عراق، به یکی از پدیده‌های تازه مصرفی در ایران بدل شده است؛ بازاری که ارزش چند گرم بذر را به چند صد هزار تومان رسانده و ذائقه باغبان‌های خانگی را دگرگون کرده است.

بازار ترشی در ایران دیگر تنها به خیار و کلم محدود نیست؛ شیشه‌هایی پر از میوه‌های کمیاب و گران‌قیمت، با ترکیب رنگ و بافتی چشم‌نواز، تجربه‌ای تازه و لوکس برای مشتریان خلق کرده‌اند. این ترشی‌ها که کیلویی تا ۹۰۰ هزار تومان قیمت دارند، بیش از آنکه خوراکی باشند، به اثری هنری و اجتماعی بدل شده‌اند؛ محصولی که هم هدیه می‌شود و هم روایتگر خلاقیت و عشق انسانی است.

افت عملکرد گروه زراعت در ۸ ماهه ۱۴۰۴ در شرایطی اتفاق افتاده که محصولات غذایی در سال جاری بیشترین رشد قیمت را تجربه کرده‌اند.

تورم ۸۰ درصدی لبنیات در سال ۱۴۰۴ نشان داد که حمایت‌های دولتی و تخصیص نهاده‌های یارانه‌ای نتوانسته مانع گران‌فروشی شود. واردکنندگان نهاده با افزایش قیمت‌ها زنجیره تولید را مختل کردند و شرکت‌های لبنی نیز به جای عرضه داخلی، صادرات دلاری را ترجیح دادند؛ روندی که ضعف نظارت ستاد تنظیم بازار را آشکار و فشار بی‌سابقه‌ای بر معیشت خانوارها وارد کرده است.

شرکت‌های لبنی بدون هماهنگی با وزارت جهاد کشاورزی و سازمان حمایت، قیمت‌ها را تا ۸۰ درصد بالا بردند؛ رقمی هم‌پای دلار آزاد که فشار سنگینی بر خانوارها وارد ساخت و هزینه ماهانه خرید لبنیات را نزدیک به یک میلیون تومان افزایش داد. این گرانی نه‌تنها سفره‌ها را کوچک‌تر کرد و سلامت عمومی را تهدید نمود، بلکه صنعت غذا را نیز به شدت تحت تأثیر قرار داد.

بازار ایران با وجود وفور کالا، بارها دچار شوک‌های قیمتی و کمبودهای مصنوعی شده است. ریشه این بحران نه در تولید و واردات، بلکه در نبود جریان شفاف داده و ناپیوستگی سامانه‌های گمرک، انبار، حمل‌ونقل و فروش است؛ مشکلی که سیاست‌گذاری را کور کرده و تورم را تشدید می‌کند.

بادام‌زمینی در ایران تنها یک خوراکی ساده نیست؛ پشت هر دانه، داستانی از خاک، کشاورز، بازار و حتی تقلب نهفته است. آستانه‌اشرفیه همچنان معیار اصلی کیفیت این محصول است، اما بازارهای امروز پر از تنوع، تفاوت و گاه فریب‌اند.

سال‌ها تخصیص ارز ترجیحی نه توانست قیمت کالاهای اساسی را مهار کند و نه عدالت اجتماعی را محقق سازد؛ تنها منابع ارزی کشور را فرسوده و رانت‌های تازه‌ای ایجاد کرد. اکنون دولت در بودجه ۱۴۰۵ با طرح حذف تدریجی این سیاست و جایگزینی آن با یارانه نقدی یا کالابرگ الکترونیکی، در برابر چالشی بزرگ قرار گرفته است: بازگرداندن اعتماد مردم و ایجاد توازن میان کارایی اقتصادی و حمایت از اقشار آسیب‌پذیر. موفقیت یا ناکامی این مسیر، آینده سیاست‌های حمایتی و ثبات معیشتی جامعه را رقم خواهد زد.

حذف ارز ترجیحی برای واردات برنج خارجی کلید خورد. پیشتر دبیر انجمن تولیدکنندگان و تامین کنندگان برنج ایران از  نامه ای به معاون وزیر صمت خبر داد که  درباره عواقب عدم تخصیص ارز برای واردات برنج هشدار داده شده چراکه سرگردانی تجار 10 ماهه ادامه دارد.