پایگاه خبری سرمایه فردا

در روزگاری که قیمت هر کیلو میوه از مرز ۱۰۰ هزار تومان عبور کرده، بسیاری از خانواده‌ها برای حفظ سلامت و کرامت، به خریدهای شبانه و ته‌بارهای پلاسیده روی آورده‌اند. این گزارش، نگاهی دارد به اقتصاد شبانه‌ی میوه در تهران؛ جایی که «سبدهای مهربانی» جایگزین خریدهای روزانه شده‌اند و سالمندان، زنان سرپرست خانوار و کارگران، مشتریان ثابت آنند.

رشد چشمگیر صنعت غذای حلال در اروپا، از تجارت الکترونیک تا فروشگاه‌های زنجیره‌ای، نشان‌دهنده‌ی تحول در الگوهای مصرفی مسلمانان و حتی غیرمسلمانان است. با این حال، نبود نظام یکپارچه صدور گواهی، محدودیت‌های قانونی و تنش‌های فرهنگی، مسیر این بازار را با پیچیدگی‌های ساختاری مواجه کرده است.

در شهری که فاصله میان ایستگاه‌های مترو، گاه به اندازه یک سبک زندگی است، چای از نوشیدنی روزمره به نماد تفاوت‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بدل شده. از لیوان کاغذی کنار خیابان تا سرویس چای ویژه در نیاوران، تهران را می‌توان در طعم‌ها، قیمت‌ها و آیین‌های چای‌نوشی‌اش خواند.

در روزهایی که قیمت گوشت نوسان دارد و عرضه کاهش یافته، ردپای بحران را باید در زنجیره‌ای جست‌وجو کرد که از واردات نهاده‌های دامی آغاز می‌شود و به انحصار، ناکارآمدی سامانه بازارگاه و بی‌تفاوتی نهادهای نظارتی ختم می‌شود. گزارش‌ها نشان می‌دهند که چند شرکت خاص با قبضه بازار خوراک دام، نه‌تنها تولید را از صرفه انداخته‌اند، بلکه امنیت غذایی کشور را نیز به مخاطره انداخته‌اند.

در حالی‌که میانگین خودکفایی غذایی ایران طی سه دهه گذشته حدود ۷۰ درصد برآورد شده، بررسی دقیق‌تر نشان می‌دهد که این عدد حاصل تعادلی شکننده میان تولید داخلی، مدیریت منابع و وابستگی به واردات است. فاصله ۳۲ درصدی میان کف و سقف خودکفایی، نه‌تنها شاخصی از تاب‌آوری نظام غذایی کشور است، بلکه هشداری درباره آسیب‌پذیری آن در برابر بحران‌های اقلیمی، ضعف مدیریتی و نوسانات بازار جهانی محسوب می‌شود.

در حالی‌که نان کامل می‌تواند نقش یک داروی تغذیه‌ای را ایفا کند، در ایران نه کارخانه‌ها انگیزه‌ای برای تولید آرد سبوس‌دار دارند، نه نانوایی‌ها توان پخت آن را، و نه سیاست‌گذاران مشوقی برای حمایت از آن ارائه داده‌اند. نتیجه؟ میلیون‌ها ایرانی، به‌ویژه اقشار کم‌درآمد، از یکی از مهم‌ترین منابع سلامت محروم مانده‌اند.

در حالی‌که وزارت جهاد کشاورزی از عرضه گوشت گرم وارداتی با نرخ کمتر از ۷۰۰ هزار تومان در هفته آینده خبر داده، گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد که گوشت‌های تنظیم بازاری نه‌تنها کمیاب شده‌اند، بلکه با عبور از مرز ۹۰۰ هزار تومان، دیگر مزیت قیمتی گذشته را ندارند.

بازار روغن خوراکی ایران در یک سال گذشته با کمبودهای مکرر، نوسانات عرضه و بی‌اعتمادی عمومی مواجه بوده است. در حالی که دولت وعده‌هایی برای اصلاح قیمت‌گذاری و تأمین ارز داده بود، تعارض میان سیاست‌های اعلام‌شده و واقعیت‌های اجرایی، تولیدکنندگان را به عرضه محدود و رفتارهای احتکاری سوق داد. هم‌زمان، خروج سرمایه‌گذار عربستانی از صنعت روغن، زنجیره تأمین را با خلأی جدی روبه‌رو کرده و آینده سرمایه‌گذاری خارجی در صنایع غذایی کشور را با ابهام مواجه ساخته است.

بحران نهاده‌های دامی در ایران، از یک چالش صنفی به تهدیدی جدی برای امنیت غذایی ملی تبدیل شده است. حذف ارز ترجیحی، انحصار واردات، ضعف نظارت و بی‌عملی دولت، زنجیره تأمین پروتئین را مختل کرده و سفره میلیون‌ها خانوار را کوچک‌تر از همیشه ساخته است.