ایران با حمایت از تولیدات داخلی و توسعه صنایع مختلف تلاش کرده تا به تدریج وابستگی خود به صادرات نفت را کاهش دهد. در این گزارش پیشرفت‌های اقتصادی ایران تشریح شده است.

به گزارش سرمایه فردا، جمهوری اسلامی ایران با رهبری امامین انقلاب و به همت جوانان و خون شهدا، با وجود چالش‌های متعدد داخلی و خارجی، توانسته است در ۴۶ سال انقلاب اسلامی ایران (۱۳۵۷-۱۴۰۳) دستاوردهای قابل توجهی در زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی، علمی، فرهنگی و سیاسی به‌دست آورد. این دستاوردها نه تنها در منطقه بلکه در سطح جهانی نیز قابل توجه هستند، هر چند برخی از این پیشرفت‌های اقتصادی ایران در سایه جنگ ترکیبی استکبار علیه ملت ایران از دید عموم و حتی نخبگان، پنهان مانده است.

۱. پیشرفت‌های اقتصادی: استقلال اقتصادی و کاهش وابستگی به نفت: پس از انقلاب اسلامی، ایران با حمایت از تولیدات داخلی و توسعه صنایع مختلف تلاش کرده تا به تدریج وابستگی خود به صادرات نفت را کاهش دهد. برنامه‌هایی مانند الگوی توسعه صنعتی و تنوع بخشیدن به اقتصاد، در سال‌های اخیر این تلاش‌ها را تقویت کرده‌اند.

افزایش تولید داخلی: ایران در بخش‌هایی مانند کشاورزی، صنایع فولاد، پتروشیمی، خودرو و نساجی به خودکفایی نسبی دست یافته است.

حمایت از اقشار ضعیف جامعه: برنامه‌های حمایتی نظیر یارانه‌های نقدی و توزیع منابع دولتی برای کمک به اقشار کم‌درآمد، از سیاست‌های کلیدی اقتصادی به شمار می‌روند.

۲. پیشرفت‌های علمی و فناوری: فناوری نانو و هسته‌ای: ایران در دو دهه اخیر به پیشرفت‌های چشمگیری در زمینه فناوری نانو، علم هسته‌ای و فضا دست یافته است. سازمان‌هایی نظیر سازمان انرژی اتمی ایران و سازمان فضایی ایران در این زمینه‌ها موفق عمل کرده‌اند.

پیشرفت‌های پزشکی: ایران در زمینه پزشکی و داروسازی نیز دستاوردهای قابل توجهی داشته است، از جمله در تولید داروهای بیولوژیک و واکسن‌ها. تولید واکسن کرونا نمونه‌ای از این دستاوردهاست.

۳. پیشرفت‌های صنعت دریایی: پیشرفت‌های صنعت دریایی: انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ تحولات عمده‌ای در صنایع دریایی ایجاد کرده است. این صنعت نه تنها در زمینه نظامی، بلکه در حوزه‌های تجاری، تحقیقاتی و زیرساختی نیز دستاوردهای قابل توجهی داشته است.

۴. استقلال نفتی: استقلال نفتی: صنعت نفت ایران با تکیه بر توانمندی‌های داخلی، از وابستگی به شرکت‌های خارجی رهایی یافته و به خودکفایی نزدیک شده است. کشف بیش از ۷۰ میدان هیدروکربوری جدید، از جمله میدان‌های پارس جنوبی، آزادگان و یادآوران، نمونه‌ای از این دستاوردهاست.

۵. خودکفایی در زیرساخت‌ها و خدمات عمومی: پیشرفت‌های زیرساختی: پیش از انقلاب اسلامی، ۷۰ درصد جمعیت ۳۶ میلیونی کشور در روستاها زندگی می‌کردند و نزدیک به ۹۰ درصد آنها فاقد امکانات اولیه بودند. میانگین امید به زندگی ۵۵ سال بود که اکنون به ۷۵ سال رسیده است. همچنین، پوشش بیمه سلامت تقریبا ۱۰۰ درصد شده است.

خدمات زیرساختی: با وجود تحریم‌های شدید، جمهوری اسلامی ایران در حوزه‌های زیرساختی و خدمات عمومی به مردم ایران خدمات بزرگی ارائه داده است. این تلاش‌ها با همت مردم و مسئولان دلسوز امکان‌پذیر شده است.

رهبر انقلاب بارها در بیانات خود به موضوع تبیین این پیشرفت ها تاکید داشتند و در این زمینه فرمودند: «قضاوت مراکز اقتصادی معروف دنیا این است که ایران در شاخص‌های مهم اقتصادی نسبت به قبل پیشرفت‌های مهمی کرده است. گام‌های بزرگی برداشته شده و حرکات بزرگی انجام گرفته است. علاوه بر اینها، خودکفایی ما در تولید بسیاری از چیزها و اعتماد به نفس تولیدکننده ایرانی نیز حاصل شده که این‌ها باید منعکس شود.»

پیشرفت‌های اقتصادی به خصوص در زیر مجموعه های علمی و فناوری

احمد لامعی، تحلیلگر مسائل اقتصادی و اجتماعی، درباره دستاوردها و چالش‌های انقلاب اسلامی ایران در گفتگو با وطن امروز با اشاره به پیشرفت‌های چشمگیر ایران در حوزه‌های علمی، فناوری، دفاعی و بین‌المللی، بر ضرورت تقویت اقتصاد مقاومتی و افزایش مشارکت مردمی تأکید کرد. دکتر لامعی نقش جوانان، نخبگان و رسانه‌ها را در پیشرفت کشور کلیدی دانست و خواستار توجه بیشتر به بهبود معیشت مردم و توسعه پایدار شد.

دستاوردهای علمی و فناوری

خودکفایی و تولید داخلی: جوانان و دانشمندان ایرانی با ابتکارات خود در حوزه‌هایی مانند خودروسازی، صنایع دریایی و کشاورزی، کشور را به خودکفایی رسانده‌اند.

موفقیت‌های هسته‌ای، موشکی و هوافضا: ایران در سال‌های اخیر دستاوردهای مهمی در زمینه‌های علمی و فناوری مانند صنعت هسته‌ای، موشکی و هوافضا داشته است که کشور را در ردیف کشورهای پیشرفته جهان قرار داده است.

پیشرفت‌های پزشکی: ایران در زمینه تولید داروهای بیولوژیک و واکسن‌ها نیز به موفقیت‌های قابل توجهی دست یافته است.

صنعت نفت و پتروشیمی: ساخت پالایشگاه‌ها و پایانه‌های صدور نفت و گاز نشان‌دهنده توانمندی‌های داخلی ایران است.

افزایش توان دفاعی: جمهوری اسلامی ایران برای حفظ امنیت ملی و دستیابی به تمدن نوین اسلامی، همواره بر افزایش توان دفاعی خود تأکید دارد.

موقعیت استراتژیک: ایران نقش کلیدی در حل مسائل منطقه‌ای و جهانی ایفا می‌کند و تثبیت این جایگاه به دلیل همراهی و پشتیبانی مردم از نظام است.

اقتصاد مقاومتی: تکیه بر منابع داخلی و کاهش وابستگی به خارج، راهکاری اساسی برای مقابله با تحریم‌هاست.

سیاست نگاه به شرق: همکاری با کشورهای غیربلوک غرب مانند چین و روسیه از جمله راهبردهای موفق در این زمینه بوده است.

حوزه بهداشت: ایران در زمینه پزشکی و درمان به یکی از کشورهای پیشرو در منطقه تبدیل شده است.

حوزه آموزش: ایران شاهد رشد قابل توجهی در سطح علمی و پژوهشی بوده است.

نیروی محرکه توسعه: جوانان و نخبگان نقش کلیدی در پیشرفت علمی و صنعتی ایران دارند و باید به ظرفیت‌های آنان اعتماد کرد.

برنامه‌ریزی دقیق: برای کاهش فاصله طبقاتی و بهبود وضعیت اقتصادی، باید برنامه‌ریزی دقیق و مبتنی بر داده‌های علمی انجام شود.

حمایت از بخش خصوصی: حمایت از بخش خصوصی و جلوگیری از انحصارطلبی دولت، از جمله راهکارهای اساسی است.

تقویت اعتماد عمومی: برای افزایش مشارکت مردم، باید اعتماد عمومی را تقویت کرد و جوانان و نخبگان را در فرآیند تصمیم‌گیری‌ها دخیل کرد.

توسعه پایدار: توسعه پایدار بدون توجه به محیط زیست امکان‌پذیر نیست و نیاز به تلاش بیشتری در این زمینه داریم.

انتقال دستاوردها: رسانه‌ها و فضای مجازی نقش کلیدی در انتقال دستاوردهای انقلاب اسلامی به نسل جوان دارند.

خودکفایی و پیشرفت‌های چشمگیر در صنعت دریایی

صنایع دریایی یکی از حوزه‌هایی است که پس از انقلاب اسلامی ایران شاهد پیشرفت‌های قابل توجهی بوده است. این صنعت نه تنها در زمینه نظامی، بلکه در حوزه‌های تجاری، تحقیقاتی و زیرساختی نیز دستاوردهای بسیاری به دست آورده است.

توسعه نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران

پس از انقلاب، نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران (نداجا) با هدف حفظ امنیت خلیج‌فارس، دریای عمان و دریای خزر، به مدرنیزه‌سازی و تقویت ناوگان خود پرداخت. از جمله دستاوردهای این نیرو، ساخت ناوشکن‌های سبک و سنگین، زیردریایی‌ها و قایق‌های تندرو است که توانایی مقابله با تهدیدات دریایی را دارند.

تولید ناوشکن‌ها و شناورهای نظامی و زیردریایی‌های پیشرفته

ایران با طراحی و ساخت زیردریایی‌های کلاس «غدیر» و «فاتح»، مجهز به سیستم‌های پیشرفته ناوبری و جنگ الکترونیک، توانسته است پیشرفت‌های چشمگیری در حوزه فناوری‌های دریایی کسب کند.

ناوشکن‌هایی مانند «دماوند» و «ساحلی‌جو» با سیستم‌های دفاعی و تهاجمی پیشرفته، توانایی انجام عملیات‌های گسترده در آب‌های آزاد را دارند. همچنین، قایق‌های تندرو با قابلیت حمل موشک‌های ضد کشتی، نقش مهمی در تقویت توان دفاعی ایران در خلیج‌فارس ایفا می‌کنند.

توسعه بنادر، زیرساخت‌های دریایی و صنایع کشتی‌سازی

صنایع کشتی‌سازی ایران نیز با ساخت کشتی‌های تجاری و نفتکش‌های بزرگ، به یکی از کشورهای پیشرو در منطقه تبدیل شده است. شرکت‌های کشتی‌سازی ایرانی همچون «صدرا» و «ایران‌صدرا» توانسته‌اند کشتی‌هایی با استانداردهای بین‌المللی تولید کنند.

ایران با توسعه بندرهای مهمی همچون بندر شهید رجایی، بندر امام خمینی و بندر چابهار، توانسته است نقش مهمی در تجارت دریایی و صادرات و واردات کالاها ایفا کند. بندر چابهار نیز به‌عنوان دروازه تجاری ایران به اقیانوس هند، به‌عنوان یک کریدور تجاری بین‌المللی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تأسیس دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی دریایی

ایران با سرمایه‌گذاری در تحقیقات و توسعه فناوری‌های دریایی، توانسته است در زمینه ساخت سامانه‌های سونار، رادارهای دریایی و سیستم‌های کنترل و ناوبری پیشرفت‌های قابل توجهی داشته باشد.

ایران با تأسیس دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی تخصصی در حوزه دریایی، نقش مهمی در تربیت نیروی انسانی متخصص ایفا کرده است. از جمله این مراکز می‌توان به دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار و دانشگاه صنعتی مالک‌اشتر اشاره کرد.

ایران با کشورهای منطقه و فرامنطقه‌ای در زمینه‌های مختلف دریایی از جمله امنیت دریایی، تحقیقات دریایی و تجارت دریایی همکاری می‌کند. مشارکت در سازمان‌های بین‌المللی دریایی و همکاری با کشورهایی همچون روسیه، چین و هند، جایگاه ایران را در منطقه و جهان تقویت کرده است.

پیشرفت‌های صنعت نفت ایران: از اکتشافات تا خودکفایی

صنعت نفت ایران در طول سال‌های اخیر، نه تنها در زمینه اکتشافات و توسعه میادین جدید گازی و نفتی، بلکه با تکیه بر توانمندی‌های داخلی، از وابستگی به شرکت‌های خارجی رهایی یافته و به خودکفایی نزدیک شده است. در این مدت، بیش از ۷۰ میدان هیدروکربوری جدید از جمله پارس جنوبی، آزادگان، یادآوران و دیگر میادین برجسته کشف شده‌اند.

دستاوردهای اکتشافی

یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای صنعت نفت ایران، کشف و بهره‌برداری از بیش از ۷۰ میدان هیدروکربوری جدید طی ۴۵ سال گذشته است. میدان گازی پارس جنوبی به‌ویژه به عنوان بزرگ‌ترین میدان گازی جهان، جایگاه ویژه‌ای دارد و سهم ایران از این میدان مشترک با قطر، در سال‌های اخیر حتی از میزان برداشت قطر نیز بیشتر شده است.

میدان گازی پارس جنوبی به عنوان بزرگ‌ترین منبع تأمین انرژی کشور، تولید و فرآورش روزانه بیش از ۷۱۰ میلیون مترمکعب گاز را انجام می‌دهد. این گاز نه‌تنها در تولید برق و تأمین گرمایش، بلکه به عنوان خوراک واحدهای پتروشیمی نیز استفاده می‌شود. تولید این میزان گاز معادل ۴ میلیون بشکه نفت در روز ارزش دارد.

غرب کارون به یکی از قطب‌های اصلی تولید نفت کشور تبدیل شده است و روزانه بیش از ۳۵۰ هزار بشکه نفت از میادین آزادگان، یادآوران و منصوری استخراج می‌شود. پیش‌بینی می‌شود این میزان تا پنج سال آینده به بیش از یک میلیون بشکه در روز برسد.

خودکفایی در تولید تجهیزات نفتی

با پیشرفت در زمینه بومی‌سازی و ساخت تجهیزات، ایران به خودکفایی ۸۰ درصدی در تولید و تأمین تجهیزات نفتی دست یافته است. این موفقیت‌ها نشان‌دهنده رشد و بلوغ صنعت نفت ایران است که به یک قطب صنعتی مستقل تبدیل شده است.

در مواجهه با تحریم‌ها، ایران توانسته است راه‌های جدیدی برای فروش نفت و گاز خود پیدا کند. به‌رغم مشکلات موجود، ایران همچنان به عنوان یکی از تأمین‌کنندگان کلیدی نفت در بازار جهانی شناخته می‌شود و گزارش‌های بین‌المللی تأکید دارند که نفت ایران قابل جایگزینی نیست.

پس صنعت نفت ایران در طول ۴۵ سال گذشته، علی‌رغم همه فشارها و چالش‌های داخلی و خارجی، توانسته است تولید و صادرات نفت خود را حفظ کند و به خودکفایی در بسیاری از زمینه‌ها دست یابد. با توسعه میادین جدید، پیشرفت در ساخت تجهیزات نفتی و اجرای دیپلماسی انرژی مؤثر، ایران به عنوان یکی از قدرت‌های نفتی جهان شناخته می‌شود و می‌تواند به تأمین انرژی کشور و بازارهای جهانی کمک کند.

دستاوردهای انقلاب اسلامی در حوزه زیرساخت‌ها و خدمات عمومی

گازرسانی: پیش از انقلاب، تنها پنج شهر و یک روستا به‌طور ناقص گاز داشتند. اما از سال ۸۴ به بعد، گازکشی در شهرها به ۱۰۰ درصد و در روستاها به ۹۰ درصد رسید. این پیشرفت موجب دسترسی تقریباً همه مردم به آب گرم سالم ۲۴ ساعته شد.

آب سالم: تا سال ۱۳۵۷، حدود ۷۴.۶ درصد جمعیت شهری تحت پوشش شبکه آبرسانی بودند. امروز، ۱۰۰ درصد جمعیت شهری و ۸۲ درصد جمعیت روستایی از آب آشامیدنی شبکه‌ای برخوردارند.

برق‌رسانی: ظرفیت تولید برق از ۲۵۰۰ مگاوات در سال ۱۳۵۷ به حدود ۹۳ هزار مگاوات افزایش یافته است. این رشد موجب دسترسی ۱۰۰ درصدی جمعیت شهری و تمام روستاهای بالای ۱۰ خانوار به شبکه برق شده است.

راه‌ها و حمل‌ونقل: طول راه‌های کشور از ۳۶ هزار کیلومتر در سال ۱۳۵۷ به ۲۲۲ هزار کیلومتر رسیده است. طول بزرگراه‌ها بیش از ۵۵۰ برابر و طول شبکه آزادراهی بیش از ۱۹ برابر شده است. تعداد خودروهای شخصی نیز از ۲.۵ میلیون به ۲۵ میلیون افزایش یافته است.

بنزین، پتروشیمی و صادرات گاز: تولید بنزین به ۱۲۵ میلیون لیتر در روز رسیده است. ظرفیت تولید گاز به یک میلیارد متر مکعب در سال افزایش یافته و صادرات گاز نیز به ۱۸ تا ۳۰ میلیارد متر مکعب در روز رسیده است. تولیدات پتروشیمی از ۴.۷ میلیون تن به ۷۰ میلیون تن رسیده است.

تولیدات کشاورزی: تولیدات کشاورزی ایران پس از انقلاب ۴۰۰ درصد و صادرات محصولات کشاورزی ۱۰۰۰ درصد رشد داشته است. تولید گندم به ۱۵ میلیون تن رسیده و ایران در تولید مرغ، تخم‌مرغ و شکر به خودکفایی دست یافته است.

با وجود پیشرفت‌های چشمگیر، مردم همچنان با مشکلاتی مواجه هستند. ضعف رسانه‌های داخلی در انعکاس پیشرفت‌ها و کم‌توجهی به حوزه اقتصاد خصوصی از دلایل این مشکلات است. راهکارهایی مانند تأمین مسکن، کنترل اجاره‌بها، افزایش قدرت خرید مردم و رقابتی کردن بازار خودرو می‌تواند وضعیت اقتصادی مردم را بهبود بخشد.

دستاوردهای انقلاب اسلامی در حوزه زیرساخت‌ها و خدمات عمومی، علی‌رغم تحریم‌ها و فشارهای خارجی و داخلی، شگرف و فوق‌العاده است. این پیشرفت‌ها در شرایط سختی به دست آمده‌اند و نشان‌دهنده توانمندی‌های داخلی و ظرفیت‌های بالای کشور هستند.