پایگاه خبری سرمایه فردا

ورود نسل تازه‌ای از فیلم‌سازان ایرانی در دهه ۹۰، هم‌زمان با تحولات اقتصادی سینمای ایران و رشد شبکه نمایش خانگی، بستری فراهم کرد تا کارگردانانی مانند هومن سیدی، محمدحسین مهدویان و نرگس آبیار در دو مدیوم سینما و سریال‌سازی طبع‌آزمایی کنند. این گزارش با نگاهی تحلیلی به آثار این سه چهره، به بررسی کیفیت روایت، سبک کارگردانی و تأثیر مناسبات مالی بر مسیر حرفه‌ای آنان می‌پردازد؛ مسیری که گاه با نوآوری همراه بوده و گاه با تکرار و فاصله گرفتن از جهان نمایشی اولیه.

در دهه‌ای که رسانه‌های سنتی ایران با بحران اعتماد و محدودیت‌های محتوایی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، یوتیوب به سکوی تازه‌ای برای گفت‌وگو، تحلیل و روایت تبدیل شده است؛ بستری که نه‌تنها مرجعیت رسانه‌ای را از صداوسیما و شبکه‌های ماهواره‌ای گرفته، بلکه چهره‌های شناخته‌شده را به مهاجرت رسانه‌ای و بازتعریف ارتباط با مخاطب واداشته است. این تحول، نقطه عطفی در تاریخ رسانه‌ای ایران است؛ جایی که مخاطب دیگر صرفاً بیننده نیست، بلکه شریک تولید محتواست.

چهارمین فیلم بلند آری آستر با عنوان «ادینگتون»، در قالب یک وسترن طنز تلخ، تصویری پارودیک از سیاست داخلی آمریکا در دوران پاندمی، اعتراضات ضدنژادپرستی و رقابت‌های جناحی ارائه می‌دهد. این فیلم با بازی خواکین فینیکس و پدرو پاسکال، در شهری خیالی و منزوی، ماکتی از بحران‌های اجتماعی و سیاسی ایالات متحده را به نمایش می‌گذارد و نشان می‌دهد چگونه حتی دورافتاده‌ترین نقاط کشور تحت تأثیر روایت‌های ملی قرار می‌گیرند.

فیلم جدیدی با نام «تهران» محصول سینمای هند، با روایتی امنیتی و جاسوسی در بستر تنش‌های ایران و اسرائیل، به تازگی در پلتفرم زی۵ منتشر شده است. این اثر که با ضعف‌های فنی، تحریف‌های تاریخی و ناآگاهی جغرافیایی همراه است، نه‌تنها تصویری غیرواقعی از ایران ارائه می‌دهد، بلکه در پس‌زمینه خود حامل پیام‌های سیاسی و تبلیغاتی در حمایت از رژیم صهیونیستی است. گزارش سرمایه فردا به بررسی انگیزه‌های ساخت این فیلم، تغییر مواضع تاریخی هند نسبت به آرمان فلسطین، و نقش حزب حاکم هند در گسترش اسلام‌ستیزی و تولید اخبار جعلی پرداخته است.

سلطه بی‌رقیب ژانر درام، افول کمدی، تکرار کلیشه‌های عاشقانه و نوظهوری محتاطانه ژانر جنایی، وضعیت فعلی نمایش خانگی بازتابی از بحران مضمون‌آفرینی و ضعف در نوآوری است. این گزارش نشان می‌دهد که با وجود تلاش‌هایی برای تنوع‌بخشی، صنعت سرگرمی ایران همچنان در مسیر پرچالش تولید آثار متنوع و ژانری قرار دارد.

در حالی‌که نمایش خانگی در ایران به بستری مهم برای تولید سریال‌های متنوع تبدیل شده، بررسی آثار یک‌سال اخیر نشان می‌دهد که همچنان با بحران تنوع ژانر مواجه‌ایم. درام اجتماعی با روایت‌های کلیشه‌ای، عاشقانه‌هایی در دام مثلث‌های عشقی، و کمدی‌هایی که به مرز انقراض رسیده‌اند، چهره غالب این صنعت را شکل داده‌اند. در این میان، ژانر جنایی و معمایی نوظهورترین گونه‌ای است که توانسته اندکی از این یکدستی فاصله بگیرد، اما فانتزی و وحشت همچنان در حاشیه مانده‌اند. این گزارش، نگاهی دقیق دارد به سهم ژانرها در آثار نمایش خانگی و چالش‌های روایت‌پردازی در صنعت سرگرمی ایران.

فیلم «ادینگتون» با شروعی پرکشش و روایتی مدرن از تقابل شخصیت‌ها، نوید یک نئو-وسترن خلاق را می‌دهد؛ اما در میانه راه، با تغییر ناگهانی لحن و تمرکز بر نقدهای اجتماعی و سیاسی، از مسیر قصه‌گویی‌اش منحرف می‌شود. آری استور، با وجود شناخت دقیق از عناصر سینما، در تلاش برای انتقال مفاهیم پیچیده، ساختار دراماتیک اثر را قربانی می‌کند و فیلمی را که می‌توانست یکی از آثار شاخص سال باشد، به تجربه‌ای چندپاره و ناتمام بدل می‌سازد.

سریال «شکارگاه» تازه‌ترین اثر نیما جاویدی، تلاش دارد در بستر تاریخ قاجار، داستانی معمایی و پرتعلیق را روایت کند؛ اما پرداخت سطحی به روابط انسانی، حضور پررنگ زنان با منطق فمینیستی مدرن، و مثلث‌های عشقی وام‌دار سریال‌های ترکی، باعث شده این اثر میان واقع‌گرایی تاریخی و فانتزی‌های غیرمنسجم سرگردان بماند. هرچند جاویدی در قاب‌بندی و سکانس افتتاحیه، نشانه‌هایی از مهارت‌های کارگردانی‌اش را به نمایش گذاشته، اما ضعف‌های فیلمنامه، شخصیت‌پردازی‌های تیپ‌وار، و بی‌توجهی به منطق روایی، «شکارگاه» را به اثری چندپاره بدل کرده که نه درام است، نه تاریخ، و نه تریلر. آیا این سریال می‌تواند جایگاه جاویدی را پس از «سرخپوست» بازسازی کند یا گامی دیگر در مسیر افول اوست؟

فیلم «اتاقک گِلی» با محوریت جنایات گروهک مجاهدین خلق و مقاومت مردم کردستان، پس از سه سال انتظار و تأخیرهای پیاپی، در تابستان ۱۴۰۴ روی پرده رفت. این اثر سینمایی که در جشنواره فجر ۱۴۰۱ با استقبال مخاطبان و داوران مواجه شد، حالا در شرایطی اکران شده که حمله رژیم صهیونیستی به ایران، معنای تازه‌ای به عناصر روایی آن بخشیده است. محمد عسگری، کارگردان فیلم، در گفت‌وگویی با «وطن امروز» از دشواری‌های تولید، واقعیت‌های پشت‌پرده، و پیوند میان جنگ و زندگی مردم سخن گفته است؛ روایتی از عشق، ایثار، و اتحاد در برابر نفوذ و خیانت.