دوشنبه ۳ شهریور ۱۴۰۴
در حالی که بحران آب تهران اغلب با کم‌بارشی و مصرف بالا گره خورده است، بخش بزرگی از منابع آبی پایتخت پیش از ورود به چرخه مصرف، در همان مراحل ابتدایی تبخیر می‌شود. این پدیده خاموش، سالانه معادل مصرف آب شرب کل شهر را از بین می‌برد؛ اما در سیاست‌گذاری‌های کلان، همچنان زیر سایه طرح‌های پرهزینه و تبلیغاتی باقی مانده است. کارشناسان هشدار می‌دهند که بدون تغییر نگاه مدیریتی و تمرکز بر راهکارهای بومی، آینده منابع آبی تهران در معرض تهدید جدی خواهد بود.
به گزارش سرمایه فردا، محمد احمدی: تهران در سال‌های اخیر با بحران جدی تأمین آب شرب مواجه بوده است؛ بحرانی که تنها به کم‌بارشی یا مصرف بالای خانوارها محدود نمی‌شود. بخش بزرگی از بارش‌های پایتخت پیش از ورود به چرخه مصرف یا ذخیره‌سازی، در همان گام نخست به دلیل تبخیر از دست می‌روند؛ پدیده‌ای خاموش که در گزارش‌های رسمی به چشم می‌آید اما در برنامه‌های اجرایی چندان جدی گرفته نشده است.
طبق آخرین بیلان مطالعاتی وزارت نیرو، در دشت تهران-کرج به طور متوسط بلندمدت، بیش از ۶۰ درصد بارش‌ها معادل حدود یک میلیارد مترمکعب در سال به دلیل تبخیر از دست می‌روند. این مقدار با مصرف سالانه آب شرب تمامی منازل تهران برابری می‌کند. کارشناسان می‌گویند اگر بخشی از این آب به جای تبخیر، به آبخوان‌ها نفوذ داده می‌شد، می‌توانست ذخایر زیرزمینی تهران را که امروز با افت جدی روبه‌رو هستند، ترمیم کند.
دکتر ابوالفضل مسعودیان، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، در گفت‌وگویی با …… تأکید کرده است: «بخش مهمی از بارش‌های تهران پیش از بهره‌برداری تبخیر می‌شود و این در حالی است که با اقداماتی مانند ایجاد سطوح آبگیر باران، آبخیزداری و تغذیه مصنوعی آبخوان‌ها، می‌توان بخش قابل توجهی از این اتلاف را کاهش داد.»
با وجود این واقعیت‌ها، همچنان تمرکز اصلی مدیریت آب کشور بر سدسازی و طرح‌های انتقال آب است. برخی مدیران وزارت نیرو این سیاست را توجیه می‌کنند و معتقدند بدون این طرح ها نمی‌توان نیاز رو به رشد تهران را پاسخ داد. مهندس فریبرز عباسی، معاون سابق آبخیزداری وزارت جهاد کشاورزی، در یک نشست تخصصی یادآور شده است: «طرح‌های کم‌هزینه آبخیزداری و مدیریت تبخیر معمولاً در اولویت قرار نمی‌گیرند، چون بیشتر توجه‌ها به سمت پروژه‌های بزرگ و پرهزینه‌ای است که در ظاهر اثرگذاری فوری دارند.»
مسئله دیگر، سیاسی‌شدن بحران آب تهران است. در حالی که پدیده تبخیر از مبنا امری هیدرولوژیک و اقلیمی است، فضای رسانه‌ای و سیاسی کشور گاهی به جای تمرکز بر حل علمی آن، بیشتر بر جنبه‌های تبلیغاتی و رقابتی ماجرا دامن می‌زند. محمد دهقانی نادرقلی، نماینده پیشین مجلس، در واکنش به برخی ادعاها گفته است: «بحران آب تهران باید با رویکرد علمی و کارشناسی حل شود. نباید اجازه داد این مسئله ملی تبدیل به میدان جدل سیاسی شود.»
البته کارشناسان معتقدند نباید با نگاه صفر و صدی به موضوع نگریست. اجرای طرح‌های بزرگ انتقال آب شاید در کوتاه‌مدت بخشی از نیاز تهران را جبران کند، اما در بلندمدت چاره‌ای جز توجه به راهکارهای مدیریتی و بومی وجود ندارد. به گفته دکتر محمد ورمزیاری، پژوهشگر حوزه منابع آب: «کنترل تبخیر و افزایش نفوذ بارش‌ها به آبخوان‌ها، جزو اقداماتی است که هزینه چندانی ندارد اما اثرات آن پایدار است. اگر این مسیر در کنار طرح های کلان پیش برود، می‌توان امیدوار بود تهران در آینده با بحران شدیدتر مواجه نشود.»
بنابراین، مسئله تبخیر آب در تهران نه بحرانی مطلق و غیرقابل حل است و نه موضوعی کم‌اهمیت. آنچه ضرورت دارد، تغییر زاویه نگاه در مدیریت منابع آب است؛ نگاهی که تبخیر را نه یک پدیده اجتناب‌ناپذیر، بلکه یک چالش قابل کنترل بداند. آینده منابع آبی تهران وابسته به تصمیم‌هایی است که امروز گرفته می‌شود؛ تصمیم‌هایی که اگر بر پایه دانش، تدبیر و بی‌طرفی سیاسی باشد، می‌تواند بحران خاموش تبخیر را به فرصتی برای بازآفرینی منابع آبی بدل کند.
تمام حقوق برای پایگاه خبری سرمایه فردا محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
سرمایه فردا