آلودگی هوای تهران در حال حاضر به بالاترین سطح در جهان رسیده است. در این گزارش به سیاست‌های شهرداری و شورای شهر پرداخته شده‌است.

به گزارش سرمایه فردا، آلودگی هوا یکی از چالش‌های جدی بسیاری از کلان‌شهرها به ویژه تهران است. این مشکل علاوه بر تأثیرات منفی بر محیط زیست، به شدت بر سلامت و کیفیت زندگی شهروندان نیز تأثیر می‌گذارد. سالانه حدود ۷ هزار نفر در تهران به دلیل آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مسئله همچنین به میزان ۳۵ میلیون تومان خسارت مالی به هر خانواده تهرانی منجر می‌شود. مقابله با این معضل نیازمند همکاری و هماهنگی دستگاه‌های مختلف و همچنین تلاش‌های گسترده در سطح محلی و ملی است.

اطلاعات مربوط به آلودگی هوای تهران و مقایسه آن با سایر شهرهای آلوده جهان را ترکیب کنیم.

سطح آلودگی تهران: PM2.5 به‌طور میانگین بالاست. آلاینده‌های اصلی شامل NOx و SO2 و ذرات معلق ناشی از ترافیک و فعالیت‌های صنعتی.

سطح آلودگی دهلی (هند): PM2.5 بسیار بالا، یکی از آلوده‌ترین شهرهای جهان. آلاینده‌های اصلی شامل ذرات معلق، NOx و CO.

سطح آلودگی لاهور (پاکستان): PM2.5 بسیار بالا. آلاینده‌های اصلی شامل ذرات معلق، NOx و SO2 به دلیل ترافیک و فعالیت‌های صنعتی.

سطح آلودگی کوالالامپور (مالزی): معمولاً متوسط. آلاینده‌های اصلی شامل ذرات معلق و NOx، به‌ویژه در فصل‌های دودزا به علت آتش‌سوزی‌های جنگل‌های منطقه‌ای.

تهران در بسیاری از ماه‌ها با آلودگی بالایی مواجه است و در مقایسه با شهرهایی مانند دهلی و لاهور، به دلیل ترکیبی از ترافیک سنگین و فعالیت‌های صنعتی، وضعیت سخت‌تری دارد. کوالالامپور با وجود آلودگی کمتر، همچنان در فصل‌های خاص با مشکلاتی مواجه است.

تأثیر آلودگی هوا بر سلامت شهروندان

مهدی پیرهادی به وضعیت آلودگی هوای تهران اشاره کرد و اظهار کرد: تأثیر آن بر سلامت شهروندان را نباید نادیده گرفت. هم اکنون نیز بسیاری از شهروندان از این موضوع رنج می‌برند و هزینه‌های سنگینی را به واسطه این موضوع متحمل می‌شوند. برای بهبود وضعیت آلودگی هوا، همکاری بین دستگاه‌ها و پیگیری جدی‌تر از سوی مسئولین ضروری است.

ظرفیت شوراهای اسلامی شهرها برای مقابله با آلودگی هوا

وی افزود: شوراهای اسلامی شهرها در سطح کشور، هر کدام دارای ظرفیت‌ها و قابلیت‌های منحصر به فردی هستند. استفاده از این ظرفیت‌ها و تجربیات، می‌تواند برای سایر شهرها بسیار مفید باشد. دبیرخانه کلان‌شهرها در این زمینه اقداماتی را آغاز کرده که می‌تواند به انتقال تجربیات کلان‌شهرها به سایر شهرها کمک کند. شهرداری تهران نیز چندین طرح جامع را آغاز کرده که انتقال آنها به سایر شهرها می‌تواند مؤثر باشد. یکی از این طرح‌ها، طرح جامع آب خام است که می‌تواند به حل بحران آب کشور کمک کند. همچنین طرح جامع فضای سبز و مصوبات مربوط به بازچرخانی آب نیز از جمله موضوعاتی هستند که ما در شورای اسلامی شهر تهران در حال پیگیری هستیم.

نقش حمل و نقل در آلودگی هوای تهران

رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران گفت: آلودگی هوای تهران بیشتر ناشی از حمل و نقل و خیابان‌های شلوغ است. اما باید توجه داشت که ۲۳ دستگاه مختلف مسئولیت مدیریت آلودگی هوا را بر عهده دارند. بسیاری از این دستگاه‌ها به وظایف خود عمل نکرده‌اند. یکی از دلایل اصلی عدم انجام این وظایف، کمبود بودجه است. بودجه کافی برای اجرای طرح‌های مقابله با آلودگی هوا تخصیص داده نشده است.

جایگزینی خودروهای فرسوده و توسعه زیرساخت‌ها

پیرهادی گفت: جایگزینی خودروهای فرسوده نیز در تأمین اعتبار با مشکلاتی روبرو است. شهرداری تهران قراردادهایی با خودروسازان داخلی و چین برای تأمین اتوبوس‌های جدید منعقد کرده است. درواقع ورود تاکسی‌های برقی به شبکه حمل و نقل تهران آغاز شده است. با این حال، زیرساخت‌های لازم برای استفاده از این تاکسی‌ها هنوز کامل نشده است. توسعه زیرساخت‌ها نیازمند همکاری و تلاش بیشتری از سوی دولت است.

برقی‌سازی خودروها و کاهش آلودگی هوا

وی افزود: روند برقی‌سازی خودروها، روشی متداول در سراسر جهان است و ایران نیز باید این روند را پیگیری کند. برای بهبود وضعیت آلودگی هوا و توسعه پایدار شهرها، همکاری بین دستگاه‌ها و پیگیری جدی‌تر از سوی مسئولین ضروری است. تخصیص بودجه کافی و توسعه زیرساخت‌های لازم برای استفاده از خودروهای برقی می‌تواند به کاهش آلودگی هوا کمک کند.

عباس شاهسونی عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه هر ۱۳دقیقه یک مرگ در پی آلودگی هوا در جهان رخ می‌دهد، اعلام کرد این آمار در سال گذشته در ایران چیزی حدود ۵۴ هزار فوتی می باشد. به بیان دیگر، به گفته شاهسونی هر۱۰ دقیقه یک ایرانی به صورت مستقیم یا غیرمستقیم  به دلیل آلودگی هوا یا عوارض ناشی از آن فوت می کنند.

این روزها و همزمان با اوج گیری آلودگی ها، بررسی آمارفوتی های ناشی از این آلودگی ها می تواند بسیار قابل تامل و البته عبرت آموز باشد. لودگی هوا یک‌معضل جهانی به شمار می‌رود که به عنوان دومین علت مرگ در دنیا شناخته شده و ۷.۹ میلیون مرگ منتسب به آلودگی هوا در جهان رخ می‌دهد و کشور ما جزو ۲۰ کشور آلوده جهان از منظر شاخص‌های کیفیت هواست.بررسی شاخص کیفیت هوای تهران از ابتدای سال تا کنون ۱۴۰۴حکایت از آن دارد که وضعیت کیفیت هوا در این بازه زمانی نسبت به بازه زمانی مشابه در سال ۱۴۰۳ تغییرات قابل توجهی داشته است. براین اساس، در شهری مانند تهران، تعداد روزهای «قابل قبول» کاهش یافته، تعداد روزهای «ناسالم برای گروه‌های حساس» حدود ۴۰ درصد افزایش پیدا کرده و تعداد روزهای «ناسالم برای همه گروه‌ها» نیز نسبت به سال ۱۴۰۳ حدود سه برابر شده است.

۵۴ هزار فوتی در یکسال

عباس شاهسونی همچنین از رشد سه برابری تعداد روزهای ناسالم برای همه گروه‌ها در سال جاری خبر داده  و گفته است؛ بیش از ۵۴ هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا طی یک سال داریم ضمن آنکه آلودگی هوا در ایران جزو پنج علت اصلی مرگ و میر شناخته می‌شود. همچنین  طبق گزارش مؤسسه بار بیماری‌ها در کشور ما به‌ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت، ۸۶ مرگ منتسب به‌علت آلودگی هوا رخ می‌دهد که این آمار از میانگین جهانی بالاتر است. بدین ترتیب به نظر می رسد هر ۱۰دقیقه یک ایرانی به خاطر آلودگی هوا فوت می کند.

وی در عین حال شهرهای تهران، اراک، اصفهان، مشهد و تبریزرا جزء آلوده ترین شهرهای ایران معرفی کرده و می گوید: در جهان آمارها نشان می‌دهد که ۸۶ درصد از مرگ‌هایی که به‌علت بیماری‌های غیرواگیر اتفاق می‌افتد منتسب به آلودگی هواست.

آلودگی به تفکیک صنایع و فعالیت ها

اما این ۵۴ هزار فوتی بیشتردر کدام حوزه های هستند؟ سوالی که شلاهسونی در پاسخ به آن می گوید: از مجموع ۵۴ هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا ۸۰۲ مرگ به دلیل آلودگی ناشی از آلودگی هوا در منازل بوده است. ۲۹۹۶ مرگ به علت آلودگی ناشی از صنایع بوده است. ۶,۱۵۲ مرگ به دلیل آلودگی ناشی از تولید انرژی (مانند نیروگاه‌‌ها) گزارش شده است.همچنین ۴,۳۳۴ مرگ به علت ذرات و آلودگی ناشی از منابع انسان‌ساز رخ داده است و ۲۰۳۳ مرگ نیز به دلیل آلودگی ناشی از فعالیت‌های کشاورزی ثبت شده است.

پیشتازی مرگ های مغزی ناشی از آلودگی هوا

آمار فوتی ها را می توان از منظر بیماری ها نیز بررسی کرد. اینکه فوتی های منتسب به داشتن بیماری بیشتر در کدام بیماری ها دیده می شوند؟  شاهسونی در این خصوص نیز می گوید: بر اساس این گزارش ۲۸ درصد از مرگ‌هایی که به علت سکته‌های مغزی در ایران رخ می‌دهند، ناشی از آلودگی هوا هستند همچنین ۲۰ درصد از مرگ‌های مرتبط با دیابت، ۳۰ درصد از مرگ‌هایی که بر اثر بیماری‌های ایسکمیک قلبی (مانند سکته قلبی) اتفاق می‌افتند و ۴۵ درصد از مرگ‌های ناشی از بیماری‌های مزمن انسدادی ریوی به آلودگی هوا نسبت داده می‌شود. در عین حال  ۲۴ درصد از مرگ‌های به علت سرطان ریه منتسب به آلودگی هواست و ۲۳ درصد از مرگ‌هایی که به علت عفونت‌های دستگاه تنفسی تحتانی رخ می‌دهد، نیز ناشی از آلودگی هواست.

هزینه ۸.۱تریلیون‌دلاری آلودگی هوا در جهان

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره هزینه‌های آلودگی هوا نیز خاطرنشان کرد: آخرین گزارشی که بانک جهانی ارائه کرده است، نشان می‌دهد هزینه‌های مربوط به آلودگی هوا ۸.۱ تریلیون دلار است ضمن آنکه هر ۱۳ دقیقه یک مرگ به‌علت آلودگی هوا اتفاق می‌افتد و از هر ۸ مرگی که در جهان رخ می‌دهد یک مورد آن به‌دلیل آلودگی هواست.

چالشی به نام دستگاه های تقلبی تصفیه هوا  

اما آلودگی هوا باعث شده تا بازار برخی محصولات مانند دستگاه های تصفیه هوا داغ شود. با این حال شاهسونی تأکید دارد ‌که اگر دستگاه تصفیه هوا استاندارد نباشد، نه‌تنها کمکی نمی‌کند، بلکه بعضی از برندهای موجود در بازار خودشان موجب حساسیت و بیماری‌های تنفسی می‌شوند، . وی در این خصوص نیز گفته است: دستگاه تصفیه هوا باید چند ویژگی مهم داشته باشد؛ اول آن‌که دارای فیلترهای استاندارد باشد؛ مانند فیلترهای هپا و کربن فعال دستگاه‌هایی که اُزون تولید می‌کنند، یون تولید می‌کنند، یا از پلاسمای سرد استفاده می‌کنند مناسب نیستند، زیرا خودشان آلایندگی ایجاد می‌کنند و باعث حساسیت می‌شوند.

به گفته شاهسونی، قدرت تصفیه دستگاه باید تناسب کامل با متراژ محیط داشته باشد، برای مثال، دستگاهی که برای ۳۰ مترمربع طراحی شده، اگر در فضای ۱۰۰متری استفاده شود، عملاً کارایی لازم را نخواهد داشت بنابراین ضروری است که هموطنان عزیز هنگام خرید، به نوع فیلتر، استاندارد بودن دستگاه، و تناسب ظرفیت آن با فضای منزل توجه کنند.

این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه پیروی از رژیم غذایی سالم نقش مهمی در سلامت افراد در روزهای آلوده ایفا می‌کند، تأکید می کند: افراد باید آب بیشتری بنوشند تا دفع سموم بهتر انجام شود و از میوه‌ها و سبزیجات تازه استفاده کنند.

نقش معاینه فنی خودروها

در این میان اما نقش خودروها به عنوان یکی از مهمترین عوامل بروز آلودگی را نباید از یاد برد. موضوعی که ارتباط مستقیم با معاینه فنی دارد و شاهسونی نیزدر مورد اهمیت آن می گوید: مردم باید برای کمک به کاهش آلودگی هوا، حتماً خودروهای خود را برای معاینه فنی به مراکز ببرند، این موضوع درباره خودروهای سواری، موتورسیکلت‌ها و به‌ویژه مینی‌بوس‌ها و اتوبوس‌ها اهمیت بیشتری دارد، زیرا متأسفانه بسیاری از آن‌ها فاقد معاینه فنی هستند. با گرفتن معاینه فنی و رفع مشکلات فنی، می‌توان کمک قابل‌توجهی به کاهش آلودگی هوا در کلان‌شهرها کرد.

راهکارهای مقابله با آلودگی هوای تهران

1. توسعه و بهبود حمل و نقل عمومی: افزایش تعداد اتوبوس‌ها و تاکسی‌های برقی، گسترش خطوط مترو و ترمیم و توسعه شبکه حمل و نقل عمومی می‌تواند به کاهش استفاده از خودروهای شخصی و در نتیجه کاهش آلودگی هوا کمک کند.
2. برقی‌سازی خودروها: تشویق به استفاده از خودروهای برقی با ارائه تسهیلات و مشوق‌های مالی و توسعه زیرساخت‌های لازم برای شارژ این خودروها.
3. جایگزینی خودروهای فرسوده: تخصیص بودجه برای جایگزینی خودروهای فرسوده با خودروهای جدید و کم‌مصرف.
4. توسعه فضای سبز: افزایش فضای سبز و کاشت درختان در شهرها می‌تواند به جذب آلاینده‌ها و بهبود کیفیت هوا کمک کند.
5. آموزش و آگاهی‌بخشی: افزایش آگاهی عمومی در خصوص اهمیت کاهش آلودگی هوا و تشویق به رفتارهای دوستدار محیط زیست مانند استفاده کمتر از خودروهای شخصی و استفاده بیشتر از حمل و نقل عمومی.

امیدواریم با اقدامات مناسب شهرداری تهران و سایر دستگاه‌ها، شاهد بهبود وضعیت آلودگی هوا و توسعه پایدار در شهرها باشیم.