چهارشنبه ۱۴ آذر ۱۴۰۳
کارشناسان معتقدند دولت به جای افزایش قیمت سوخت از سیاست های غیر قیمتی برای حل ناترازی بنزین می توانست استفاده کند، اما مساله کسری بودجه است.
به گزارش سرمایه فردا: دولت چهاردهم بارها افزایش قیمت سوخت را تکذیب کرده است، اما سخنان شب گذشته رئیس جمهور در کنار شواهد، نشان می‌دهد که احتمالا دولت در حال فراهم کردن مقدمات برای افزایش قیمت حامل‌های انرژی، به‌ویژه بنزین باشد. اخیراً واردات بنزین سوپر توسط بخش خصوصی آزاد شده و میزان سقف سوخت‌گیری در تهران نیز کاهش یافته است.
این روزها مسئله قیمت بنزین به عنوان یکی از موضوعات اصلی در بخش اقتصادی رسانه‌های کشور مطرح است. رسانه‌ها بارها به این موضوع پرداخته‌اند و هر بار نیز مسئولان اجرایی کشور نکاتی را در این زمینه بیان کرده‌اند. شب گذشته هم مسعود پزشکیان، رئیس دولت چهاردهم، به طور صریح در این باره سخن گفت.
پزشکیان در رابطه با افزایش قیمت بنزین گفت: “ما با ناترازی‌های بدی مواجهیم. ما ناترازی گاز، برق، آب، پول و محیط‌زیست داریم و هرکدام ممکن است با بحران مواجه شود.” وی در پاسخ به سوالی با مضمون اینکه مجلس اجازه افزایش قیمت بنزین در سال آینده را نمی‌دهد و به واردات بنزین هم در ۱۴۰۴ هیچ ارزی اختصاص نخواهد داد، اذعان کرد که وقتی ارزی برای واردات نباشد، بنزین هم گران می‌شود.
اگرچه هنوز سیاست مشخصی برای اصلاح وضعیت موجود در نظر گرفته نشده است، اما محافل کارشناسی معتقدند دولت برای اصلاح این وضعیت یا باید شیوه سهمیه‌بندی را تغییر دهد و یا اینکه سهمیه‌بندی با شرایط فعلی ادامه پیدا کند، اما نرخ جدید بنزین وارداتی نیز به نرخ‌های فعلی افزوده شود. این موضوع همچنان به عنوان یکی از مسائل اصلی در بخش اقتصادی کشور مطرح است و نیاز به تصمیم‌گیری‌های دقیق و مدبرانه دارد اما در این تصمیم گیری ها باید نکاتی مد نظر قرار بگیرد.
به عنوان مثال در اقتصاد ایران، مفهوم مالیات پنهان وجود دارد، اما یارانه پنهان خیر. مالیات پنهان به معنای دریافت مالیات توسط دولت از طریق خلق تورم است. وقتی دولت پول جدید چاپ می‌کند و میزان کالا ثابت می‌ماند، قدرت خرید مردم کاهش می‌یابد و قیمت‌ها افزایش می‌یابد. این فرآیند مالیات تورمی یا مالیات پنهان نامیده می‌شود.
استدلال منتقدان یارانه پنهان: منتقدان یارانه پنهان معتقدند که قیمت‌های پایین کالاهای اساسی، نوعی جبران مالیات پنهان از طرف دولت است. آنها می‌گویند که نرخ ارز توسط دولت‌ها افزایش یافته و باعث شده قیمت‌ها از تعادل خارج شود.
دولت‌ها با افزایش نقدینگی و خلق تورم، ابتدا مالیات پنهان از مردم می‌گیرند و سپس ادعا می‌کنند که یارانه پنهان می‌دهند. تحلیل نرخ ارز نیز بسیار مهم است، زیرا با افزایش نرخ ارز، قیمت تمامی کالاها افزایش می‌یابد.
بازیگران اصلی بازار ارز، شرکت‌های بزرگ و قاچاقچی‌ها هستند که نرخ ارز را تحت تأثیر قرار می‌دهند. افزایش مداوم نرخ ارز تورم را گسترش می‌دهد و فشار زیادی بر طبقات پایین وارد می‌کند.
بنابراین، ادعای یارانه پنهان به دلیل مشکلات بازار ارز، جعلی است. با افزایش نرخ ارز، مشکلات اقتصادی حل نمی‌شود و تورم ساختاری افزایش می‌یابد. از این روند فقط دولت و شرکت های ارز بر وارد و صادر کننده سود می برند و با این روند فشار وارده بر طبقات پایین جامعه غیرقابل جبران خواهد بود.
محمد جواد توکلی، کارشناس اقتصادی و رئیس سابق مرکز پژوهش ها در واکنش به اظهارات مقامات ارشد اقتصادی دولت درباره یارانه پنهان با اشاره به ۱۰ دلیل نوشت:
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، اعلام کرده که بحث‌های کارشناسی در جریان است و دولت مردم را غافل‌گیر نخواهد کرد. ولی از دیدگاه کارشناسی دولت یکی از راهکارهای زیر را باید دنبال کند.
علاوه بر این سناریوها، اجرای سیاست‌های غیرقیمتی مانند جایگزینی خودروهای فرسوده، تنوع بخشی به سبد سوخت و توسعه حمل و نقل عمومی نیز می‌تواند به کاهش و رفع ناترازی بنزین کمک کند.
مالک شریعتی نیاسر، عضو کمیسیون انرژی مجلس، چندی پیش در گفتگو با وطن امروز بر اهمیت ایجاد تنوع در سبد سوخت کشور تأکید کرد و گفت: این موضوع یکی از تکالیف برنامه هفتم توسعه است و ظرفیت بسیار خوبی در کشور برای این امر وجود دارد.
شریعتی نیاسر با بیان اینکه عمده فشار تأمین سوخت حمل‌ونقل سبک کشور بر دوش بنزین است، افزود: توسعه سی‌ان‌جی، خودروهای برقی و به‌ویژه خودروهای ال‌پی‌جی‌سوز (اتوگاز) می‌تواند تقاضای بنزین را تا حد زیادی کاهش دهد.
وی ادامه داد: امروز تولید گاز ال‌پی‌جی در کشور بیش از نیاز است و مازاد داریم، به‌طوری که در بسیاری از پالایشگاه‌ها این گاز را در مشعل‌ها می‌سوزانند.
وی درباره افزایش قیمت سوخت ادامه داد: بر اساس گزارش‌های رسمی، مازاد تولید گاز ال‌پی‌جی که توان صادرات ندارد، سوخته می‌شود. در حالی که هر تن ال‌پی‌جی می‌تواند مصرف سوخت یک خودرو در سال را تأمین کند. خودروهایی با سوخت گاز مایع دچار مشکل هستند، زیرا قیمت آن به‌شدت بالا رفته است. در حالی که می‌توان در کوتاه‌مدت بخشی از فشار مصرفی بنزین را با استفاده از ال‌پی‌جی کاهش داد و نیاز به واردات بنزین را مرتفع کرد.
شریعتی نیاسر تأکید کرد که سبد سوختی کشور باید متنوع شود. وی گفت: پالایشگاه‌سازی و افزایش ظرفیت پالایشگاه‌های فعلی، حذف خودروهای فرسوده، واردات خودروهای کم‌مصرف و برقی در کنار استفاده از ظرفیت ال‌پی‌جی و سی‌ان‌جی راهکارهایی برای کاهش مصرف بنزین است. همه این‌ها باید با هم اجرایی شود و مجموع این راهکارهای غیرقیمتی می‌تواند حداقل ۲۰ تا ۳۰ درصد نیاز کشور به بنزین را کاهش دهد.
نرسی قربان، کارشناس انرژی، درباره مسئله ناترازی بنزین و راهکارهای ممکن توضیحاتی ارائه کرد. او بیان کرد که ناترازی بنزین عمدتاً در اثر بهم ریختن عرضه و تقاضا ایجاد می‌شود. وی توضیح داد که افزایش جمعیت و تقاضای روزافزون در حالی رخ داده که عرضه بنزین ثابت مانده است.
قربان انتقاد کرد که خودروهای موجود در بازار چند برابر میانگین جهانی مصرف دارند و همین مسئله باعث افزایش تقاضا شده است. متأسفانه به دلیل مشکلات پالایشگاه‌ها، نفت و تحریم‌ها، توان افزایش تولید بنزین را نداشته‌ایم و این مسئله منجر به ناترازی بنزین شده است.
قربان به دو راهکار اصلی برای حل بحران ناترازی بنزین اشاره کرد:
قربان خاطرنشان کرد که به دلیل امکان‌پذیر نبودن افزایش قیمت، باید به راهکارهای غیرقیمتی روی آورد. به‌عنوان مثال، جایگزینی خودروهای برقی به جای خودروهای بنزینی می‌تواند راهکار موثری باشد، اما این راهکار نیازمند زمان طولانی است.
وی تأکید کرد که افزایش تولید بنزین نیازمند ساخت پالایشگاه‌های جدید است که می‌تواند به‌عنوان راهکاری طولانی‌مدت و مثمر ثمر مورد توجه قرار گیرد.
قربان در پایان گفت: تنها راهکار سریع برای حل ناترازی بنزین، افزایش قیمت است، اما به دلیل تبعات اجتماعی این راهکار، نیاز به بررسی و برنامه‌ریزی دقیق دارد. افزایش تولید نیز نیازمند سرمایه‌گذاری و تکنولوژی است که باید به‌عنوان راهکار طولانی‌مدت مد نظر قرار گیرد.
تمام حقوق برای پایگاه خبری سرمایه فردا محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
سرمایه فردا