پایگاه خبری سرمایه فردا

در سینمای تجاری ایران، گاهی آنچه مخاطب را به سالن می‌کشاند، نه خود فیلم بلکه خبر فروش آن است. «کج‌پیله» نیز با همین فرمول ساخته شده؛ فیلمی که بیشتر از آنکه بر روایت و کیفیت تکیه کند، بر ترفندهای تبلیغاتی و شوک‌آفرینی در فضای مجازی سوار شده است. از بازی زن‌پوش الناز شاکردوست تا حضور بی‌ربط چهره‌های فرهنگی، همه چیز در خدمت دیده شدن است—اما نه در پرده سینما، بلکه در اکسپلورر اینستاگرام. این فیلم، بازتابی از سینمایی است که به‌جای ساختن، به خبرسازی دل بسته و در مسیر عقب‌گرد، بازیگرانش را نیز با خود به گذشته می‌برد.

در «خانه‌ای از دینامیت»، کاترین بیگلو جهان را در آستانه انفجار تصویر می‌کند—نه فقط از منظر یک حمله اتمی خیالی، بلکه از دل اضطراب‌های واقعی قدرت‌های جهانی در عصر فروپاشی نظم تک‌قطبی. فیلم، با روایتی چندلایه و پرتنش، مخاطب را به قلب اتاق‌های تصمیم‌گیری می‌برد تا از درون ساختار قدرت، پرسش‌هایی درباره اخلاق، امنیت و مسئولیت عمومی را پیش بکشد.

با انتخاب فیلم «علت مرگ: نامعلوم» به‌عنوان نماینده ایران در اسکار، ادعای تازه‌ای درباره سرقت ایده از سوی یک فیلمساز کوتاه به نام سیدمرتضی مرتضایی مطرح شده است. این ادعا، شباهت‌هایی با پرونده جنجالی فیلم «قهرمان» اصغر فرهادی دارد و بار دیگر توجه‌ها را به مسئله قدیمی و پرچالش سرقت ایده در سینمای ایران جلب کرده است؛ موضوعی که در غیاب سازوکارهای شفاف و بانک‌های اطلاعاتی جامع، همچنان قربانیان خاموشی دارد.

ورود نسل تازه‌ای از فیلم‌سازان ایرانی در دهه ۹۰، هم‌زمان با تحولات اقتصادی سینمای ایران و رشد شبکه نمایش خانگی، بستری فراهم کرد تا کارگردانانی مانند هومن سیدی، محمدحسین مهدویان و نرگس آبیار در دو مدیوم سینما و سریال‌سازی طبع‌آزمایی کنند. این گزارش با نگاهی تحلیلی به آثار این سه چهره، به بررسی کیفیت روایت، سبک کارگردانی و تأثیر مناسبات مالی بر مسیر حرفه‌ای آنان می‌پردازد؛ مسیری که گاه با نوآوری همراه بوده و گاه با تکرار و فاصله گرفتن از جهان نمایشی اولیه.

در دهه‌ای که رسانه‌های سنتی ایران با بحران اعتماد و محدودیت‌های محتوایی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، یوتیوب به سکوی تازه‌ای برای گفت‌وگو، تحلیل و روایت تبدیل شده است؛ بستری که نه‌تنها مرجعیت رسانه‌ای را از صداوسیما و شبکه‌های ماهواره‌ای گرفته، بلکه چهره‌های شناخته‌شده را به مهاجرت رسانه‌ای و بازتعریف ارتباط با مخاطب واداشته است. این تحول، نقطه عطفی در تاریخ رسانه‌ای ایران است؛ جایی که مخاطب دیگر صرفاً بیننده نیست، بلکه شریک تولید محتواست.

سریال‌های تلویزیونی زمانی با خلاقیت و شخصیت‌پردازی‌های ماندگار، خیابان‌ها را خلوت می‌کردند؛ اما با کوچ کارگردانان به نمایش خانگی و ورود سرمایه‌گذاران تجاری، ذوق هنری جای خود را به شوخی‌های سطحی، لوکیشن‌های پرزرق‌وبرق و مضامین جنجالی داد. مروری بر کارنامه مهران مدیری و سروش صحت نشان می‌دهد که سریال‌سازی در ایران، از نقد اجتماعی و طنز موقعیت، به پوچ‌انگاری و شعارهای بی‌اثر رسیده است.

با گسترش رسانه‌ها و ظهور نمایش خانگی، رئالیتی‌شوها به یکی از پرطرفدارترین گونه‌های سرگرمی در ایران تبدیل شدند. از «شام ایرانی» تا «شب‌های مافیا» و «جوکر»، بسیاری از این برنامه‌ها با الهام از نمونه‌های خارجی ساخته شده‌اند؛ اما پرسش مهم این است که آیا این آثار توانسته‌اند با بهره‌گیری خلاقانه از الگوهای جهانی، هویت فرهنگی بومی را حفظ کرده و مفهومی تازه بیافرینند؟ یا صرفاً به نسخه‌برداری سطحی و کپی‌کاری بی‌رمق بسنده کرده‌اند؟ این گزارش نگاهی دارد به مسیر شکل‌گیری و تأثیرپذیری رئالیتی‌شوهای ایرانی و چالش‌های پیش‌روی آن‌ها در خلق سرگرمی اصیل و ماندگار.

فیلم جدیدی با نام «تهران» محصول سینمای هند، با روایتی امنیتی و جاسوسی در بستر تنش‌های ایران و اسرائیل، به تازگی در پلتفرم زی۵ منتشر شده است. این اثر که با ضعف‌های فنی، تحریف‌های تاریخی و ناآگاهی جغرافیایی همراه است، نه‌تنها تصویری غیرواقعی از ایران ارائه می‌دهد، بلکه در پس‌زمینه خود حامل پیام‌های سیاسی و تبلیغاتی در حمایت از رژیم صهیونیستی است. گزارش سرمایه فردا به بررسی انگیزه‌های ساخت این فیلم، تغییر مواضع تاریخی هند نسبت به آرمان فلسطین، و نقش حزب حاکم هند در گسترش اسلام‌ستیزی و تولید اخبار جعلی پرداخته است.

در حالی‌که نمایش خانگی در ایران به بستری مهم برای تولید سریال‌های متنوع تبدیل شده، بررسی آثار یک‌سال اخیر نشان می‌دهد که همچنان با بحران تنوع ژانر مواجه‌ایم. درام اجتماعی با روایت‌های کلیشه‌ای، عاشقانه‌هایی در دام مثلث‌های عشقی، و کمدی‌هایی که به مرز انقراض رسیده‌اند، چهره غالب این صنعت را شکل داده‌اند. در این میان، ژانر جنایی و معمایی نوظهورترین گونه‌ای است که توانسته اندکی از این یکدستی فاصله بگیرد، اما فانتزی و وحشت همچنان در حاشیه مانده‌اند. این گزارش، نگاهی دقیق دارد به سهم ژانرها در آثار نمایش خانگی و چالش‌های روایت‌پردازی در صنعت سرگرمی ایران.